جذابیت سرمایه‌گذاری در مسکن کاسته می‌شود
نیلوفر قدیری
رشد بالای ۱۰۰درصدی قیمت مسکن در بیش از ۱۰ کشور جهان که در طول ۱۰ سال اخیر رخ داده، حالا به رشدهای ناچیز ۲ تا ۵ درصد رسیده است

واحد اطلاعات اکونومیست در تازه‌ترین تحلیل خود از بازار جهانی مسکن گزارشی از یک دهه تغییرات قیمت در بازار مسکن کشورهای مهم جهان در تمام قاره‌ها منتشر کرده است.
این گزارش به خوبی ثابت می‌کند ملکی که در ۱۰ سال گذشته کالایی جذاب و پرسود در جهان محسوب می‌شده در یکی دو سال اخیر از جذابیت آن کاسته شده و حتی دارندگان ملک و املاک در دنیا اگر نجنبند ضرر هم خواهند کرد.
رشد بالای 100درصدی قیمت مسکن در بیش از 10 کشور جهان که در طول 10 سال اخیر رخ داده، حالا به رشدهای ناچیز 2 تا 5درصدی و حتی 10-درصدی رسیده است.
این آمارها یک حقیقت مطلق را ثابت می‌کنند: رکود در بازار جهانی مسکن فراگیر می‌شود.
تازه‌ترین بررسی‌ای که واحد اطلاعات اکونومیست انگلیس درباره قیمت مسکن و فراز و فرود این بازار در جهان انجام داده، نشان می‌دهد که بحران ورشکستگی در این بازار چندان هم سراسری و عمومی نیست.
این بررسی نشان می‌دهد که تنها ۵ کشور شاهد سقوط سالانه قیمت مسکن بوده‌اند که از این میان دو کشور ژاپن و آلمان اکنون یک دهه است که با چنین شرایطی روبه‌رو هستند.
البته این تصویر امیدوارکننده در نتیجه اطلاعات و ارقام سالانه به دست آمده است نه ماهانه. به ویژه تاثیر بحران در پرداخت وام و اعتبار و محدودیت در دسترس بودن منابع مالی وام که همواره تاثیر منفی بر تقاضا دارد؛ در این بررسی چندان جدی در نظر گرفته نشده است. ممکن است اگر این بررسی در مدت زمانی زیر 6 ماه انجام شود، نتیجه تغییر کند.
بعضی بازارهای مسکن در جهان وضعیت خوبی داشته‌اند اگر چه در بعضی کشورها مانند ایتالیا نوعی حس عدم اطمینان و بلاتکلیفی همچنان بر بازار مسکن سایه افکنده است.
سنگاپور و هنگ‌کنگ از رونق اقتصاد آسیا بهره برده‌اند. شمار خانه‌هایی که در سنگاپور توسط خارجی‌ها در یک سال گذشته خریداری شده 71درصد رشد داشته است.
هم سنگاپور و هم هنگ‌کنگ توانسته‌اند نرخ تبادل ارز خود را در مقابل دلار مدیریت و کنترل کنند؛ بنابراین سیاست پولی آمریکا را وارد سیستم خود می‌کنند که البته این برای شرایط داخلی آنها نامناسب است. هزینه ارزان اعتبار باعث تشویق خرید مسکن بیشتر می‌شود.
بازار مسکن اسپانیا و ایرلند هم در اوایل این دهه رونق یافت که دلیل آن هم موقعیت خوب اقتصاد این دو کشور در حوزه کشورهای عضو پول واحد اروپا و یورو است.
در نتیجه سیاست پولی یکسان نرخ بهره در هر دوی این کشورها پایین است، اما در حالی که قیمت مسکن در ایرلند با کاهش شدید روبه‌رو شده در اسپانیا نرخ‌های سالانه هنوز سقوط چندان قابل توجهی نشان نمی‌دهد. با این حال کارشناسان جهانی بازار مسکن می‌گویند ممکن است این اطلاعات خوش‌بینانه را عواملی از بازار داده باشند که به دلیل نگرانی از وخامت اوضاع ارقام خوش‌بینانه و غیرواقعی در اختیار گذاشته‌اند.
اسپانیا و ایرلند اقتصادهایی هستند که در سلطه بازار مسکن قرار دارند. ساخت‌وساز و اشتغال مرتبط با مسکن در هر دوی این کشورها 13درصد از کل مشاغل بخش‌خصوصی را در سال گذشته تشکیل داده است.
این رقم در آمریکا ۹درصد و در آلمان ۵درصد بوده است. سرمایه‌گذاری واحدهای مسکونی در ایرلند ۱۱درصد تولید ناخالص داخلی در اسپانیا ۹درصد و در آمریکا ۶درصد را تشکیل می‌دهد.
در اسپانیا در یک دهه گذشته بیش از 4میلیون واحد آپارتمان ساخته شده است. این رقم بسیار بیشتر از حدی است که بازار اسپانیا تقاضا دارد.
با افزایش شمار وام گیرندگانی که در بازپرداخت دچار مشکل می‌شوند، بانک‌های اسپانیایی شرایط پرداخت وام مسکن را دشوارتر کرده‌اند. به این ترتیب خریدارانی که توانایی خرید نقدی و یکجا را دارند با فرصت بیشتری مواجه می‌شوند.
اما اسپانیا و ایرلند اکنون نکات مشترکی با بازار مسکن آمریکا یافته‌اند. یکی از آنها شمار خانه‌های فروش نرفته در این کشورها است که به بالاترین رقم در 20 سال گذشته رسیده است.
اما انگلیس در این میان یک استثنا به شمار می‌آید. بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۶ خانه‌سازی در اسپانیا ۱۸۷درصد و در ایرلند ۱۷۷درصد رشد داشته است.
این رقم در انگلیس تنها 12درصد بوده است. به همین دلیل است که قیمت مسکن در این کشور از سال 1999 تاکنون دو برابر شده است. بعضی این شرایط را به این معنی تعبیر می‌کنند که قیمت مسکن در انگلیس دچار سقوط نخواهد شد؛ اما خریداران خانه بدون شک در اثر تغییر رویه وام‌دهندگان و بانک‌ها، سیاست‌هایشان را تغییر می‌دهند. اکنون برای خرید خانه در انگلیس به مقدار قابل توجهی پول نیاز است. به همین دلیل پیش‌بینی شده است که قیمت مسکن در این کشور تا 20درصد کاهش خواهد یافت.
دو بازار دیگری که اکنون در معرض خطر هستند استرالیا و نیوزیلند هستند. از سال ۱۹۹۷ قیمت مسکن در استرالیا پرشتاب‌تر از نیوزیلند افزایش یافته است. اما کارشناسان می‌گویند که بازار نیوزیلند آسیب‌پذیرتر است. قیمت مسکن در این دو کشور اکنون به نسبت سال ۱۹۹۹، ۸۲درصد بیشتر شده است.
اگر کاهش قیمت مسکن این چنین در سراسر جهان گسترش یابد، پیامدهای اقتصادی مهمی به دنبال خود خواهد آورد. با افزایش ناگهانی قیمت سوخت و غذا در سراسر جهان، کاهش قیمت مسکن می‌تواند بر سبد درآمد و ثروت خانواده‌ها تاثیر چشمگیری داشته باشد.
نگاهی به جدول تغییرات قیمت مسکن در جهان در فاصله سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ نشان می‌دهد در سال گذشته میلادی قیمت مسکن در اغلب کشورهای جهان افزایش ناچیز داشته است و حتی در کشورهایی نظیر آلمان، ژاپن، ایرلند و آمریکا ملک در سال ۲۰۰۷ ارزان هم شده است.
این تغییرات قیمت رکود جهانی مسکن را به خوبی نشان می‌دهد.
بیشترین گرانی در بازار مسکن طی سال گذشته میلادی در سنگاپور اتفاق افتاده که رقم ۸/۲۹درصد را برای رشد قیمت به نام خود ثبت کرده است.