فرید قدیری

در پیاده‌رو خیابان فردوسی (نرسیده به میدان فردوسی) وقتی قدم می‌زنید، دلالان ارز و سکه مدام بیخ گوشتان نرخ خرید و فروش دلار، یورو، پوند و سکه را زمزمه می‌کنند.

یکبار از یکی از همین دلالان پرسیدم قیمت روزانه ارز و سکه چگونه برایتان مشخص می‌شود؟

او در جواب گفت: با یک نفر هر صبح تماس می‌گیریم و او قیمت روز را به ما اعلام می‌کند که معمولا از ساعت ۱۱ صبح مشخص می‌شود.

تعمق درباره این گفته دلال ارز و سکه خیابان فردوسی این مطلب را اثبات می‌کند که: اقتصاد ایران خیلی بیشتر از آنکه تحت تاثیر«مقررات» باشد، تحت تاثیر بازار است.

به بیان ساده‌تر هر چه‌قدر بخواهیم از طریق قانون و مقررات و آیین‌نامه و حتی وعده، بخش‌های مختلف اقتصاد را سرو سامان دهیم اما باز به نظر می‌رسد در این راه خیلی موفق نخواهیم شد.

نمونه بارز این حقیقت قضیه خرید و فروش وام مسکن است.

از اول بنا این بود که بانک مسکن با ارائه وام به نوعی به حجم پول‌هایی که قرار است صرف خرید خانه شود، کمک کند. اما بسیاری از دریافت‌کنندگان وام مسکن دلال شده‌اند و این وام‌ها را به نیازمندان واقعی می‌فروشند.

اخبار منتشره از سوی خبرگزاری‌ها حاکی است نیازمندان واقعی وام کسانی نیستند که در بانک مسکن سپرده‌گذاری کرده‌اند، بلکه آنها خریداران امتیاز وام از گروه اول هستند. گروه اول نیز در حقیقت همان افرادی هستند که با قرار دادن مبلغی پول در بانک مسکن برای مدت کمتر از یکسال یا بیشتر امتیاز وام خود را به مبلغی (در حال حاضر بین یک تا دومیلیون تومان) به نیازمندان واقعی می‌فروشند و از این راه کسب درآمد می‌کنند.

خرید امتیاز وام یا همان خرید و فروش وام مسکن گویا غیر قانونی اعلام شده است، اما روز به روز در بازار رونق بیشتری می‌گیرد. در چنین شرایطی این سوال مطرح می‌شود که اگر فروش امتیاز وام به هر دلیلی غیرقانونی است، پس چرا مکانیزمی برای جلوگیری از این معامله ایجاد نمی‌شود؟

در شرایطی که به استناد گفته‌های برخی کارشناسان مسکن، وام مسکن به عاملی برای گران شدن مسکن تبدیل شده، آیا بهتر نیست مسوولان در صورتی که خرید و فروش وام غیرقانونی است، در ساماندهی و کنترل آن عاجلانه اقدام کنند؟از سوی دیگر این سوال در بازار ثانویه وام مسکن مطرح می‌شود که چرا وامی که برای کمک به خرید خانه طراحی شده، دست به دست می‌چرخد و سرانجام با قیمت قابل توجهی به فروش می‌رسد؟

آیا اصلا خرید و فروش پول به لحاظ شرعی مشکل ندارد؟

نکته آخر اینکه در بازار دلالی وام مسکن شرایطی ایجاد شده که قیمت خرید و فروش وام کاملا بدون ضابطه است.

اگر ادامه این روند ایرادی ندارد، پیشنهاد می‌شود برای ساماندهی بازار خرید و فروش ملک، بازار وام هم ضابطه‌مند شود.