شورای ۲۰ نفره ماموریت یافت
پاکسازی تهران از آلودگی بصری
گروه مسکن- بهشاد بهرامی: شهرداری تهران در پی تصویب لایحه «ساماندهی سیما و منظر پایتخت» در شورای شهر، موظف شد با تشکیل یک شورای ۲۰ نفره مرکب از مدیران شهری، دولتی و استادان شهرسازی دانشگاه، به تصمیم‌گیری‌های انفرادی و تک‌سازمانی در حوزه «نما» پایان دهد و خطوط اصلی مربوط به «قواعد کلی طراحی نمای ساختمان‌ها و المان‌های شهری» را در قالب «سند جامع سیما و منظر شهری» تهیه و به شهرداری‌های مناطق ابلاغ کند.
ترکیب شورای راهبردی کیفیت‌بخشی به سیمای تهران، از سه لایه سیاست‌گذار و تصمیم‌ساز شامل شورای مرکزی، دبیرخانه و 5 کارگروه تخصصی تشکیل شده است که ماموریت مشترک اما طبقه‌بندی شده کلیه اعضای شورا، تدوین اصول واحد برای دو موضوع مرتبط با منظر پایتخت -نمای ساختمان و نحوه طراحی المان‌های شهری- است.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، بازار آشفته نمای ساختمان‌ها و این اواخر بازار جدید طراحی و نصب المان‌های شهری، اگر چه در شهرداری متولی مشخص دارد اما به دلیل نبود نقشه راه بالادست، در مناطق مختلف اشکال کاملا متفاوت و ناهماهنگ در صورت ساختمان‌ها و روی سطوح پروژه‌های شهری، نقش بسته است. در این میان، برخی ممنوعیت‌هایی که سال‌ها پیش برای استفاده از مصالح خطرناکی همچون شیشه در نما، وضع شد در عمل رعایت نمی‌شود به طوری که در حال حاضر ساختمان‌های تازه‌ساز در برخی معابر پرتردد، بیش از حد مجاز، دارای سطح شیشه‌ای هستند. از طرفی، نورپردازی‌های محیطی که به تازگی در سطح شهر به اجرا درآمده، پیام و مفهوم چندان مشخصی را منعکس نمی‌کند.
برای سر و سامان دادن به این موضوع، شورای راهبردی سیمای تهران، مسوولیت بازنگری، بازسازی چشم‌اندازهای عمومی پایتخت و همچنین طراحی مدل‌های جدید با ضمانت قضایی کافی، برای اجرای «نما»های جدید را برعهده دارد.
براساس مصوبه شورای شهر تهران قرار است یک شورای راهبردی ۲۰ نفره سکان تدوین چارچوب‌های کلی سیاست‌گذاری نمای ساختمان‌ها و المان‌های شهری را به کمک جمعی از استادان دانشگاه و مدیران شهری به دست بگیرند تا از این طریق تصمیمات سلیقه‌ای و ناهمگونی در نمای بصری شهر به حداقل ممکن کاهش پیدا کند.
اگرچه بنیان تمامی الگوهای معماری پیشرفته دنیا بر مدار خلاقیت استوار است اما برای حفظ آرامش دیداری در تهران سعی شده تا حد ممکن طراحی نماهای شهری در قالب یک چارچوب مشخص پیش رود. چارچوبی که به نظر می‌رسد سیما و منظر شهر تهران به‌عنوان پایتخت کشور تاکنون از آن بی‌بهره بوده است و سبب شده که نوعی تناقض و ناهمگونی در مورد جنس و نوع مواد به کار رفته در نما و حتی نحوه نورپردازی که این روزها در نمای ساختمان‌ها باب شده است،دیده شود.
از این رو مدیریت شهری بنا دارد تا با طراحی یک الگوی منسجم و یکپارچه از طریق شورای راهبردی ۲۰ نفره و کمیته طراحی نما در مناطق شهری، سه دسته ضابطه کلی و موردی پیش‌بینی شده را به مرحله اجرا در آورد.
مدیران شهری در راستای اجرای لایحه‌ای تحت عنوان «ساماندهی وضعیت سیما و منظر شهری و کیفیت محیطی شهر تهران» یک شورای راهبردی شامل شورای مرکزی، دبیرخانه و کارگروه‌های تخصصی تشکیل داده است که شورای مرکزی آن متشکل از 20 نفر با ترکیب اصلی شهردار تهران و معاون شهرسازی وی، مدیرعامل سازمان زیباسازی، اعضای شورای شهر، نمایندگان سازمان نظام مهندسی، نمایندگان مجلس و دبیر شورای عالی شهرسازی خواهد بود و برای این شورا 16 ماموریت اصلی تعریف شده است. اخذ مصوبات قانونی تضمین‌کننده طرح‌های ساماندهی، ارائه روش‌های مناسب ارتقای کیفیت محیط شهری به منظور ایجاد سرزندگی و تدوین اصول ساماندهی منظر شهری در راستای ایجاد ترکیبات شکلی و حجمی مناسب از جمله اهداف پیش‌بینی شده برای تشکیل این شورای راهبردی است.
شورای مرکزی موظف است ماهانه با حضور شهردار تهران تشکیل جلسه دهد. از سوی دیگر مطابق تعاریف انجام شده شورای راهبردی باید پس از سه ماه پنج کارگروه تخصصی در معاونت شهرسازی و معماری و سازمان زیباسازی با حضور استادان مجرب شهری تشکیل دهد. این کارگروه‌ها شامل شهرسازی و اقتصادشهری، معماری و نمای شهری، بافت تاریخی و فرسوده، ارتقای کیفیت هنرهای شهری و ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهری است.
ضمن آنکه هزینه اجرای سند جامع سیما و منظر شهری نیز باید در بودجه سالانه شهرداری تهران لحاظ شود.
انتقال مصوبه شورای نما به کمیته‌های مناطق ۲۲گانه
همزمان با تدوین نقشه راه اصول سیاست‌گذاری ساماندهی سیما و منظر شهری، در تمامی مناطق 22 گانه شهر تهران کمیته پنج نفره نما با حضور استادان دانشگاهی و عضویت نماینده شورای شهر برای طراحی و اجرای سیاست‌های ابلاغ شده از سوی شورای راهبردی تشکیل شده است. کمیته نما در عین آنکه اختیار طراحی الگوهای نمای خلاقانه را به معماران می‌دهد، فقط به طرح‌هایی اجازه اجرایی شدن می‌دهد که در چارچوب کلی سیاست‌های تدوین شده در شورای راهبردی قدم برداشته باشد. البته لایحه سیما و منظر شهری برای نوسازی ویترین ساختمان‌های پایتخت با اما و اگرهای بسیار پس از تصویب شورای شهر، در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفت. از جمله اینکه در جریان بررسی وتصویب لایحه سیما و منظر شهری در صحن علنی پارلمان محلی پایتخت اختلاف‌نظرهای بسیاری میان اعضای شورای شهر به‌ویژه بر سر تعداد زیاد اعضای شورای راهبردی شکل گرفت. به گفته برخی نمایندگان تعداد زیاد اعضای شورای راهبردی همانند سنگ بزرگی است که هیچ گاه به هدف نمی‌خورد. یکی دیگر از اشکالات وارد شده به بررسی این لایحه در شورای شهر به ویژگی کیفی بودن این حوزه اشاره دارد. برخی از کارشناسان شهری معتقدند این حوزه برخلاف سایر ضوابط ساختوساز چندان سنجش‌پذیر و کمی نیست، بلکه آنچه در ضوابط نمای ساختمان‌ها اجرایی می‌شود بیشتر بر خلاقیت و مبانی کیفی استوار است بنابراین تصمیم گرفته شد تا ضوابط حوزه نمای ساختمان در سه بخش سلبی، ایجابی و توصیه‌ای با ذکر مصادیق آنها طراحی و تدوین شود.
اما عبدالحسین مختاباد عضو شورای شهر تهران، معتقد است: بحث معماری در تهران انباشتی بیش از یک قرن دارد که حال و روز تهران را به این شکل درآورده است. تفکرات مختلف مهندسان که در طول یک قرن وارد تهران شدند و عاشق معماری آلمانی، فرانسوی و انگلیسی بودند دست به دست هم داده و معماری پایتخت را تسخیر کرده است. از سوی دیگر اقبال شاکری عضو دیگر شورای شهر نیز عنوان کرد: در پایتخت ساخت و سازها به صورت پلاک به پلاک انجام می‌شود و طرح کلان شهری نداریم و حداکثر کاری که انجام شده راسته‌سازی در حوزه‌های اداری و تجاری است و هیچ برنامه‌ریزی شهری در مورد انجام معماری ایرانی و اسلامی نداشته‌ایم.
دست معماران باز می‌ماند
علیرضا قهاری، رئیس انجمن مفاخر معماری ایران با تاکید بر اینکه ساماندهی و ضابطه‌مند شدن الگوی طراحی سیما و منظر شهری اقدام مثبتی تلقی می‌شود، به «دنیای اقتصاد» گفت: تدوین چارچوب‌های کلی می‌تواند تا حدود زیادی سیمای نامناسب شهری را ساماندهی کند اما بخشی از طراحی این الگوها به هنر و معماری مربوط می‌شود که به نظر می‌رسد تدوین سیاست‌های کلی آن از سوی شورای راهبردی تعریف شده چندان عملیاتی نباشد. او ادامه داد: اگر شورای راهبردی در لایه‌های مناطق به تشکیل شورای‌های عملیاتی منجر نشود، فقط یک شورای اداری خواهد بود.
در پاسخ به این انتقاد، محمدمهدی تندگویان سخنگوی کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با اعلام خبر تشکیل کمیته‌های نما در مناطق ۲۲ گانه شهر به «دنیای اقتصاد» گفت: در مدت کوتاهی که از تشکیل کمیته‌های نمای مناطق می‌گذرد، بازتاب‌هایی از اجرای مصوبه ساماندهی سیما و منظر شهری از مناطق دریافت شده است. او با اشاره به اینکه در کمیته نمای مناطق یک عضو از شورا هم عضویت دارد، اظهار کرد: مصوبه ساماندهی سیما و منظر شهری از جمله مصوبات شورای شهر است که نگرانی بابت اجرایی شدن آن وجود ندارد. تندگویان با بیان اینکه ابلاغ این لایحه به مناطق مختلف شهری توانسته وحدت رویه با ثباتی را در اجرای الگوهای نمای ساختمان‌ها به وجود آورد، تصریح کرد: تنها موردی که ممکن است همچنان تصمیمات سلیقه‌ای در آن دیده شود طرح‌ها و ایده‌هایی است که در کمیته‌های مناطق ممکن است به شکل متفاوت بررسی شود.
او اضافه کرد: در مورد مصالح به کار رفته در نمای ساختمان و المان‌هایی که نباید اجرایی شود. تاکنون در مناطق مختلف وحدت رویه به وجود آمده است؛ اما در مورد طراحی معماران این اتفاق نیفتاده است و معتقد هستیم این بخشی نیست که بتوان در تمام شهر به صورت 100 درصدی اجرایی کرد؛ چراکه در این صورت فلسفه معماری زیرسوال می‌رود. این عضو شورای شهر تاکید کرد: از این رو مباحث درخصوص طراحی معماران در جلسات کمیته نما طولانی و بعضا به تشکیل جلسات مجدد منجر می‌شود. او عنوان کرد: از آنجا که شورای راهبردی 20 نفره یک شورای سیاست‌گذار است،کار و محصول عملیاتی از آن بیرون نمی‌آید؛ اما سیاست‌های اتخاذ شده در این شورای راهبردی به کمیته‌های عملیاتی نما در مناطق منتقل می‌شود. از این رو به نظر نمی‌رسد مشکلی داشته باشد اما چون یک موضوع سلیقه‌ای است هر اقدامی هم انجام شود باز هم انتقاداتی به آن وارد می‌شود.
پاکسازی پایتخت از آلودگی بصری
دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، تصویب لایحه ساماندهی سیما و منظر شهری در شورای شهر تهران را اقدام مثبت و رو به جلو در «توجه به روح پایتخت و فاصله گرفتن از تمرکز صرف بر جسم و کالبد شهر» ارزیابی کرد و گفت: در صورتی که مفاد این لایحه از جمله تشکیل شورای ٢٠ نفره برای ارتقای کیفی نمای شهر تهران به اجرا دربیاید، می‌توان امیدوار بود بخشی از مشکلات پایتخت شامل آلودگی و اغتشاشات بصری رفع شود و فضاهای شهری تهران به‌خصوص در مناطق مرکزی و پایین شهر، برای زندگی و روابط اجتماعی بیرونی ساکنان، تاحدودی قابل تحمل شود.
پیروز حناچی با بیان اینکه اقدامات اخیر در ایجاد و نصب المان‌ها و مجسمه‌ها در معابر شهر باعث تلطیف شهر شده و زاویه دید شهروندان را از دیوار و آجر و سازه بی‌روح به تصاویر حجمی تغییر داده است، تصریح کرد: هرچند ممکن است به شیوه طراحی و انتخاب المان‌ها، تندیس‌ها و مجسمه‌های شهری نصب شده در برخی مناطق تهران اشکالات تخصصی وارد باشد یا نحوه و ملاک انتخاب هر یک از آنها برای نصب در محله یا خیابانی خاص، محل ابهام باشد؛ اما همین که وجود این تصاویر حجمی در گوشه‌ای از این شهر شلوغ باعث توقف و تامل چند ثانیه‌ای شهروندان می‌شود، به معنای احیای نسبی روح مرده شهر است.
حناچی در عین حال اولویت در سیاست‌گذاری نما و منظر شهری تهران و همین‌طور سایر شهرهای کشور را رسیدگی به محله‌های قدیمی و تاریخی با هدف حذف آلودگی بصری خیابان‌های پررفت‌و‌آمد عنوان کرد و گفت: خیلی از معابر و محله‌هایی که با دست کسبه یا ساکنان محل، تغییر چهره داده‌اند و یک لایه مخدوش حاوی زوائد ساختمانی همچون دودکش، کولر، پکیج، اشغال تراس و تبدیل آن به انبار و ... روی سیمای اولیه آن معبر یا محله، نقش بسته است، با یک اقدام همگانی، قابلیت اصلاح و بازگشت به نمای روز اول را دارند. اخیرا مطالعه‌ای توسط یک گروه معمار و شهرساز برای ساماندهی نمای محله لاله‌زار انجام شد و روی نقشه در مقیاس یک پنجاهم، همه سطوح بیرونی و نمای ساختمان‌های لاله‌زار، از زوائد و عناصر آلوده‌کننده منظر شهری پاکسازی شدند و دیوارهای کدر و مخروب نیز روی نقشه مورد مرمت ساده (نقاشی) قرار گرفتند؛ محصول طراحی شده این پروژه وقتی روی کاغذ برای کسبه لاله زار به نمایش درآمد، عمده آنها نسبت به احیای چهره اولیه محله لاله‌زار که عینا روی نقشه اتفاق افتاده بود، متعجب شده بودند. در حالی که این کار یعنی حذف آلودگی بصری نمای تهران با رسیدگی مالکان و ساکنان ساختمان‌ها به صورت بناهای خود، در عمل قابل انجام و تحقق است.
معاون شهرسازی و معماری وزارت راه‌وشهرسازی، اولویت بعدی در مسیر ساماندهی سیمای شهر را «انضباط نماها» عنوان کرد و گفت: عدم هماهنگی و یکنواختی در نمای ساختمان‌ها باعث می‌شود سیمای شهر، بدقواره، خسته‌کننده، شلوغ و بی‌سامان جلوه کند؛ در حالی که چهره شهر که از نمای سازه‌های شهری و بناهای مسکونی و غیرمسکونی تشکیل شده است، باید همچون کالبد شهر که از ساختوساز به‌وجود می‌‌آید، به یکسری ضوابط و مقررات کیفی مجهز باشد.
ارسال نظر