عزم ملی برای توسعه بیوسوخت در کشور

گروه بنگاه‌ها- مهتاب رحمتعلی: به‌رغم اینکه فناوری تولید بیوسوخت در کشور تا مرحله تولید ۵ درصد سوخت ترکیبی رسیده، اما هنوز مرجع سیاست‌گذار و تصمیم‌گیر واحدی در این رابطه وجود ندارد که دلیل آن تعدد مراجع متولی، از منابع و تولید تا مصرف بیوسوخت است. این در حالی است که کشورهای پیشرفته دنیا همچون آمریکای شمالی، اروپا و ژاپن (که به انرژی سوخت‌های فسیلی یعنی نفت و گاز زغال‌سنگ وابستگی دارند) توانسته‌اند در زمینه انرژی‌های نو به پیشرفت‌های زیادی دست یابند تا حدی که امروزه فناوری و محصولات خود را صادر می‌کنند.

اکنون در برخی کشورهای در حال توسعه همانند مالزی، اندونزی و تایلند و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز بحث بیوانرژی و تولید انرژی‌های تجدیدپذیر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

در کشور ما نیز از حدود ۱۵ سال پیش تحقیقات دانشگاهی و پژوهش‌ها در این زمینه شکل گرفته که اکنون نیازمند ساماندهی، پالایش، تجمیع دانش و شبکه‌سازی است.

مدیر گروه فناوری‌های نوین شیمیایی پژوهشگاه صنعت نفت در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» با اشاره به توان مهندسی فناوری، بومی‌سازی، سرمایه‌گذاری و ... در کشور گفت: اکنون بیش از هر چیز دیگری در این زمینه نیازمند مرجع تصمیم‌گیر و سیاست‌گذار هستیم.

وی با اعلام اینکه سند ملی بیوانرژی در دست تدوین است و لازم است هرچه زودتر ابلاغ و اجرایی شود، افزود: در این سند باید نقش وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرتبط، مراجع تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر از طریق مصوبه‌ها و آیین‌نامه‌های ابلاغی در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به اینکه اغلب کشورها برنامه ملی در زمینه بیوسوخت‌ها و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر دارند، اضافه کرد: براساس برنامه‌های توسعه پنج‌ساله، کشور ما نیز بایستی با دوری از خام‌فروشی منابع، زمینه‌های اشتغال گسترده و توسعه پایدار را از جمله در حوزه انرژی‌های نو بنا کنیم.

وی گفت: طی چند سال گذشته زیرساخت‌ها، سازمان‌ها و ستادهای مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی‌های پاک اعم از خورشیدی، بادی، زمین گرمایی و ... در کشور شکل‌ گرفته و فعالیت‌ها به‌طور جدی، هدفمند و به‌صورت تخصصی دنبال می‌شود.

نظری با تاکید بر ضرورت ‌کار و برنامه‌ریزی بیشتر به همراه سیاست‌گذاری و فرهنگ‌سازی اضافه کرد: باید بتوانیم با تدوین مقررات و مشوق‌های استفاده از این نوع انرژی‌ها، مشارکت بخش‌خصوصی را افزایش دهیم.

وی جذب مشارکت و اعتماد بخش‌خصوصی و حمایت از این بخش را از مهم‌ترین‌ عوامل در گسترش استفاده از بیوسوخت‌ها دانست.

وی در ادامه اضافه کرد: استفاده از بیوسوخت‌ها با مشارکت بخش‌خصوصی در ایجاد کسب و کار و اشتغال، تجارت و ورود به بازارهای داخلی و خارجی و در نهایت در تامین رفاه عمومی برای کشور موثر خواهد بود.

نظری با اشاره به اینکه بیوسوخت‌ها ما را محدود به منابع طبیعی قابل دسترس می‌کنند، گفت: به‌دلیل اینکه کشور ما منابع آب کافی و جنگل‌های فراوان ندارد لازم است در مبحث منابع زیست‌توده ارزان با کشت گونه‌های زیستی که به آسانی و در شرایط اقلیمی کشور ما قابل پرورش باشند، برنامه‌ریزی کنیم.

وی اضافه کرد: همچنین می‌توان در مبحث احیای زمین‌های بایر و تبدیل آن به زمین‌های کشاورزی و اصلاح خاک براساس شرایط آب و هوای مناطق کشور برنامه‌ریزی کنیم تا در زمینه مواد اولیه تضمین و پایداری لازم حاصل شود.

این استاد دانشگاه مرحله بعدی را فناوری و توسعه دانش بومی‌ یا بومی‌سازی فرآیندها دانست و افزود: در این بخش ظرفیت‌های بزرگی ایجاد شده و پیشرفت خوبی داشته‌ایم. به‌ویژه در تبدیل زیست‌توده به بیوسوخت شامل سوخت مایع (بیودیزل و بیودیزل) و سوخت گاز نتایج خوبی به دست آمده است.

وی تصریح کرد: ما باید در کشورمان با دید استانی به این موضوع نگاه کنیم. مثلا در بعضی استان‌ها ضایعات گندم و جو زیاد است، در برخی استان‌ها دیگر مثل خوزستان ضایعات نیشکر و در شمال کشور ضایعات جنگلی یا گونه‌های روغنی قابل کشت مثل کلزا دارای مزیت سرزمینی است.

وی افزود: در مناطق جنوبی کشور کار روی گونه‌های غیرخوراکی بومی یا برخی دانه‌های روغنی غیرخوراکی وارداتی شروع شده و اکنون کشت آنها در حال توسعه است و در آینده منجر به سرمایه‌گذاری، کسب و کار و اشتغال‌زایی خواهد شد.به گفته وی در حال حاضر مشارکت بین وزارت کشاورزی، نفت، نیرو و صنایع ایجاد شده و باید مانند همه دنیا در بخش فرهنگ‌سازی و ترویج استفاده از بیوسوخت‌ها کار کنیم.

وی در ادامه با اشاره به اینکه برای بهبود اقتصاد حوزه بیوسوخت باید از روش‌های تجمیع فرآیند با نگرش بیوپالایشگاه و واحدهای تولید همزمان بیوسوخت و حرارت/برق استفاده شود، افزود: در این روش محصولات متنوعی علاوه‌بر سوخت مایع تولید خواهد شد و سوخت حاصله بدون نیاز به انتقال و جابه‌جایی در مسافت زیاد، در همان استان مربوطه مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی اضافه کرد: استفاده از بیوپالایشگاه‌ها و واحدهای گازی‌سازی با قابلیت تولید همزمان حرارت/برق و مصرف محلی بیوسوخت، قیمت تمام‌شده را کاهش می‌دهد و قدرت خرید را بهبود می‌بخشد. ضمنا الزام تکثیر این واحدها در مناطق اولویت‌دار و به‌خصوص روستاها و مناطق دورافتاده دریچه‌ای نو در صرفه‌جویی و صیانت از منابع نفت فسیلی و ترویج استفاده از سوخت‌های تجدیدپذیر خواهد گشود. وی آلایندگی کمتر، عدم وجود ترکیبات سمی گوگردی و آروماتیک و کاهش گازهای گلخانه‌ای را از مزایای مصرف بیوسوخت‌ها دانست و گفت: این سوخت‌ها نه تنها در کاهش مشکلات ناشی از گرمایش زمین کمک کرده و تجدیدپذیر هم هستند، بلکه در تامین انرژی صنایع بزرگ مثل فولاد، سیمان، نیروگاه‌ها و صنایعی با مصرف انرژی بالا، سوخت جایگزین محسوب می‌شوند.نظری در ادامه با اشاره به گران‌تر بودن بیوسوخت‌ها نسبت به سوخت‌های فسیلی که اکنون در دسترس هستند، گفت: در کشورهایی که این سوخت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند برای ایجاد توازن در بازار از مصرف‌کنندگان بیوسوخت‌ها مالیات کمتری دریافت می‌شود.وی تاکید کرد: به همان میزان که تولید و استفاده از مواد اولیه طبیعی در صنایع بزرگ بیوانرژی در حال گسترش است، به تبع آن، قیمت‌ بیوسوخت‌ نیز کاهش بیشتری خواهد داشت.

مدیر گروه فناوری‌های نوین شیمیایی پژوهشگاه صنعت نفت در ادامه با اشاره به استفاده خطوط هوایی بزرگ جهان از بیوسوخت‌ها و مقرون به صرفه‌ بودن این سوخت‌ها گفت: برزیل به‌رغم اینکه اکنون تولیدکننده نفت است، اما از سه دهه قبل استفاده از اتانول سوختی را توسعه داده و از خودروهایی با سوخت اتانول استفاده می‌کند.

وی در ادامه با اشاره به بهره‌برداری از انرژی خورشیدی به عنوان یکی دیگر از سوخت‌های پاک و قابل دسترس در ایران افزود: در چرخه تولید و بازپس‌گیری انرژی در افق ایران پیشرفته باید در استفاده از انرژی خورشیدی نیز مانند بیوتکنولوژی، نانوفناوری و... الزام و برنامه داشته باشیم.

وی با تاکید بر فعالیت‌های متمرکز پژوهشگاه صنعت نفت در حوزه بیوسوخت، انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری انرژی‌های پاک گفت: اکنون دو طرح ملی و بزرگ در حوزه سوخت‌های پاک و محصولات بیوپالایشگاهی با بهره‌گیری از نیروهای متخصص و مجرب و همکاری سایر موسسه‌ها، مراکز پژوهشی و سازمان‌ها از مبحث مواد اولیه تا تولید سوخت‌ زیستی استاندارد در حال بررسی و تصویب است.

وی رشد همگام و همکاری سایر صنایع را از دیگر ضرورت‌های توسعه پایدار و همه‌جانبه در این حوزه دانست و افزود: به‌طور مثال خودروسازی باید در تولید خودروهایی با قابلیت مصرف انواع بیوسوخت همکاری و برنامه‌ریزی کند.