عربستان بازیگردان اصلی بازار نفت

گروه نفت و پتروشیمی: به رغم افزایش اندک قیمت نفت طی هفته گذشته، همچنان نگرانی‌ تولید‌کنندگان از بهای آن ادامه دارد. طی سه ماه گذشته، بهای نفت روند نزولی به خود گرفته است. با اعلام خبر کاهش شاخص رشد صنعتی چین به کمترین مقدار از زمان بحران مالی جهانی سال ۲۰۰۸، نفت برنت در تاریخ ۱۵ سپتامبر به ۹۶ دلار و ۲۱ سنت در هر بشکه سقوط کرد که پایین‌ترین قیمت طی دو سال گذشته بود. این در حالی است که پیش از این کارشناسان حوزه انرژی با توجه به روaند افزایشی تولید کشورهای غیراوپکی این کاهش بها را پیش‌بینی کرده بودند. افزایش عرضه نفت کشورهای غیراوپک همراه با کاهش تقاضا به دلیل رشد اقتصادی منفی کشورهای حوزه یورو و رشد اقتصادی ضعیف اقتصاد نو‌ظهور چین مهم‌ترین‌ عوامل کاهش بهای نفت اعلام شده است. کارشناسان بر این باورند که روند کاهش بهای نفت باید پیش از این شروع می‌شد؛ اما وقوع مسائل ژئوپلیتیک در منطقه غرب آسیا، این کاهش قیمت را با تاخیر مواجه کرده بود؛ حال کاهش این نگرانی‌ها در کنار ادامه روند رشد منفی اقتصادهای بزرگ جهانی، کاهش قیمت نفت آغاز شده است.

حال اوپک به‌عنوان یک کارتل نفتی، می‌تواند نقش مهمی در تعیین قیمت نفت بازی کند؛ به‌طوری که هفته گذشته در پی سخنان دبیر کل این سازمان، مبنی بر اینکه احتمال دارد اعضای این سازمان در نشست آینده خود تصمیم به کاهش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای سقف تولید اوپک بگیرند، روند کاهشی بهای نفت متوقف و مقداری نیز جبران شد. اما به نظر می‌رسد این کاهش قیمت موقتی باشد و احتمال می‌رود تا کاهش واقعی عرضه نفت، همچنان قیمت نفت افت کند. به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، رشد تقاضای جهانی نفت در سال جاری، به ضعیف‌ترین شکل خود از سال ۲۰۱۱ میلادی خواهد رسید و این در شرایطی است که با توسعه نفت شیل آمریکا، تولید کشورهای خارج از اوپک به بیشترین حد از دهه ۱۹۸۰ میلادی می‌رسد. این امر باعث شده که بیشتر اعضای اوپک در خاورمیانه به‌ویژه عربستان قیمت نفت خود را برای مشتریان کاهش دهند.

در بین کشورهای عضو سازمان کشورهای تولید‌کننده نفت، اوپک، عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین صادر‌کننده نفت جهان به‌ویژه در برهه کنونی با وظیفه بسیار پیچیده‌ای مواجه است. این کشور با ظرفیت مازاد تولید می‌تواند بسیاری از معادله‌های جهانی را به هم بزند. عربستان سعودی در حال حاضر بین ۵/۹ تا ۱۰ میلیون بشکه نفت تولید ‌می‌کند. با وقوع بحران‌های عراق و در پی آن درگیری‌های اوکراین و روسیه، آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که عربستان باید به تولید خود بیفزاید. افزایش تولید عربستان درحالی رخ داد که مسائل عراق بر تولید نفت این کشور تاثیر چندانی نداشت؛ در این بین لیبی نیز بر تولید خود افزود. تولید نفت این کشور که به دلیل ناآرامی‌ها به روزانه ۱۵۰ هزار بشکه رسیده بود، با پایان درگیری‌ها به حدود ۸۷۰ هزار بشکه در روز بازگشت. با افزایش تولید روزانه ۲۳۰ هزار بشکه‌ای عربستان، اوپک سقف تولید ۳۰ میلیون بشکه‌ای خود را شکست و یکی از دلایل کاهش بهای نفت رقم خورد.

با کاهش بهای نفت، عربستان به کاهش تولید خود دست زد. بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان هفته گذشته به اوپک اعلام کرد که ماه گذشته تولید خود را روزانه ۴۰۸ هزار بشکه کاهش داده که بیشترین کاهش تولید این کشور طی دو سال گذشته بوده است. این در حالی است که تولید نفت ایران،‌ عراق و نیجریه در ماه گذشته افزایش یافت. پیش‌بینی می‌شود که عربستان احتمالا باید همچنان کاهش تولید خود را ادامه دهد. در حالی که صادرات نفت حدود ۹۰ درصد بودجه عربستان را تامین می‌کند، این کشور مسوولیت هدایت تصمیم‌گیری درباره یک سطح تولید منطقی در اوپک را نیز بر عهده دارد. عربستان باید در برابر دیگر اعضای اوپک تعادل را برقرار کند و طی سه سال گذشته این کار دشوارتر از شرایط عادی بوده است. عربستان در سال ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ بیشترین سهم را در کاهش تولید اوپک به دلیل کاهش تقاضای ناشی از بحران مالی داشت. این گروه همچنین روزانه پنج میلیون بشکه نفت را خارج از بازار نگه داشت و باعث شد که قیمت‌ها از بشکه‌ای ۳۰ دلار در سال ۲۰۰۸ به حدود ۸۰ دلار در سال بعد بازگردد.

برخی از کارشناسان معتقدند طرح کاهش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای سقف تولید اوپک که از طرف البدری مطرح شد ممکن است از سوی عربستان رخ ‌دهد. چراکه احتمالا عربستان در سه ماه آخر امسال که دوران اوج مصرف برق به پایان می‌رسد، تولید خود را در سه ماه آخر امسال ۵۰۰ هزار بشکه دیگر کاهش دهد. این کشور در ژوئن روزانه ۸۲۷ هزار بشکه نفت را برای تولید برق صرف کرد.

در این بین برخی دیگر از ناظران بازار نفت تحلیلی متفاوت از دسته بالا ارائه کرده‌اند. این گروه بر این باورند که ممکن است عربستان برای افزایش بهای نفت وارد عمل نشود؛ چراکه این کشور مایل است سقف تحمل تولید‌کنندگان شیل اویل‌ها را بسنجد. فرانسیسکو بلانش رئیس بخش تحقیقات بانک آمریکا در گزارشی گفت: اجازه دادن برای کاهش قیمت نفت برنت به زیر ۸۵ دلار می‌تواند باعث کندی توسعه نفت شیل آمریکا شود زیرا برخی تولیدکنندگان توجیه اقتصادی خود را از دست خواهند داد. آدام زیمنسکی از مسوولان اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز گفت: تولید نفت آمریکا سال آینده روزانه با یک میلیون بشکه افزایش به ۹ میلیون و ۵۳۰ هزار بشکه در روز می‌رسد که بالاترین سطح از سال ۱۹۷۰ میلادی تاکنون است.

بلانش افزود: کاهش توسعه نفت شیل به معنی ادامه وابستگی آمریکا به انرژی خاورمیانه است.تحلیلگر بانک نروژی DNB گفت:‌ این به نفع عربستان است که بداند آستانه تحمل نفت شیل آمریکا کجا است. عربستان می‌تواند کاهش قیمت نفت تا ۷۰ دلار در هر بشکه را برای دو سال بدون اینکه با مشکل اقتصادی مواجه شود تحمل کند. این کشور در ماه ژوئیه ذخایر نفتی به ارزش ۷۴۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار داشته که دو برابر رقم پنج سال قبل است. بانک آمریکا و بزرگ‌ترین‌ بانک نروژ(DNB) پیش‌بینی کردند که این امر ممکن است باعث انگیزه عربستان به تداوم کاهش تولید شود. وزیر نفت عربستان گفته‌ است که هیچ نیاز فوری برای واکنش به کاهش قیمت‌های نفت که همچنان دو برابر قیمت یک دهه قبل است نمی‌بیند. النعیمی در اوایل این ماه به خبرنگاران گفت: قیمت‌ها همیشه نوسان داشته‌اند و این امری طبیعی است. کاهش قیمت نفت یک نوسان فصلی است و قیمت‌ها تا پایان امسال احیا خواهند شد.

به گزارش «ایسنا»، ۳۱ تحلیلگر اقتصادی در گفت‌وگو با بلومبرگ گفتند: در صورت کاهش تولید عربستان نفت برنت در سه ماه آخر امسال به‌طور متوسط ۱۰۷ دلار و در سال آینده ۱۰۵ دلار در هر بشکه قیمت خواهد داشت. همچنین اگر عربستان تولید خود را کاهش ندهد نفت برنت در سه ماه آخر امسال به متوسط ۹۰ دلار در هر بشکه می‌رسد.