کوبا بعد از رفع تحریم‌ها
کوبا این روزها بار دیگر و بیش از گذشته مورد توجه رسانه‌ها و تحلیلگران و محافل سیاسی تجاری جهان قرار گرفته است. گویی همه منتظر این هستند که ببینند بعد از باز شدن درهای این کشور ناشناخته به روی جهان، چه چیز در پس آن وجود دارد. همه درباره فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری در کوبا حرف می‌‌زنند و کشورها و بلوک‌های اقتصادی سیاسی دنیا مانند اتحادیه اروپا و آمریکا، در رقابت با هم هستند تا در ورود به این بازار بکر از هم پیشی بگیرند. خارج شدن نام کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم وزارت خارجه آمریکا، جدیدترین اتفاق در مسیر عادی‌سازی روابط آمریکا و کوبا و به دنبال آن باز شدن درهای کوبا به روی دنیا بود.
کوبا این روزها بار دیگر و بیش از گذشته مورد توجه رسانه‌ها و تحلیلگران و محافل سیاسی تجاری جهان قرار گرفته است. گویی همه منتظر این هستند که ببینند بعد از باز شدن درهای این کشور ناشناخته به روی جهان، چه چیز در پس آن وجود دارد. همه درباره فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری در کوبا حرف می‌‌زنند و کشورها و بلوک‌های اقتصادی سیاسی دنیا مانند اتحادیه اروپا و آمریکا، در رقابت با هم هستند تا در ورود به این بازار بکر از هم پیشی بگیرند. خارج شدن نام کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم وزارت خارجه آمریکا، جدیدترین اتفاق در مسیر عادی‌سازی روابط آمریکا و کوبا و به دنبال آن باز شدن درهای کوبا به روی دنیا بود. این گام، بیش از آنکه تاثیر سیاسی داشته باشد، تاثیر اقتصادی دارد و در واقع شرکت‌های خارجی را به سمت کوبا می‌کشاند. البته این روند از سال گذشته و از همان شبی که باراک اوباما پایان تخاصم 50 ساله آمریکا و کوبا را در یک نطق تلویزیونی ازکاخ سفید اعلام کرد، آغاز شد. بلافاصله بعد از آن روز، هیات‌های سیاسی و تجاری از نقاط مختلف دنیا یکی پس از دیگری به کوبا رفتند و مذاکرات شروع شد. اما تغییر وضعیت کوبا و این دوران جدید چه معنایی از
نظر اقتصادی و تجاری دارد و کدام صنایع و کسب‌و‌کارها در کوبا، از این عادی شدن روابط و دوران جدید دچار تحول و تغییر می‌شوند؟ این عادی‌سازی روابط چه تاثیرات فوری بر اقتصاد و تجارت کوبا خواهد داشت؟ نشریه تایم در شماره اخیر خود در گزارشی به این پرسش پاسخ داده است.
1-وصل شدن جریان پول
یکی از آنی‌ترین مزایای احیای روابط میان آمریکا و کوبا، وصل شدن جریان پولی کشور است. جدیدترین آمار و ارقام نشان می‌دهد که با عادی شدن روابط، میزان پول نقدی که سالانه اجازه ورود به کوبا را خواهد یافت، نزدیک به ۱/۵ میلیارد دلار در سال است. این رقم بیشتر از ارزش مجموع چهار بخش در حال رشد اقتصاد کوبا است. در دوران جدید، میزان وجه حواله‌ای یا ارسالی از آمریکا به کوبا چهار برابر شده و از ۲هزار دلار در سال به ۸ هزار دلار در سال می‌رسد. به این ترتیب، قدرت خرید در کوبا تقویت می‌شود و بر اساس پیش‌بینی‌ها، میزان قدرت خرید در این کشور تا پایان این دهه سالانه ۶/۴ درصد افزایش خواهد یافت. این وضعیت البته به همان اندازه که برای کوبایی‌ها مزیت دارد، برای شرکت‌های بزرگ که به دنبال سرمایه‌گذاری در کوبا هستند هم فایده دارد. وقتی پول بیشتری در جیب کوبایی‌ها باشد یعنی بیشتر می‌توانند هزینه کنند. این یعنی کار شرکت‌های بزرگ آمریکایی در کوبا سکه خواهد شد.
2-سیل بازدیدکنندگان
کوبا که در ۱۷۷ کیلومتری سواحل فلوریدای آمریکا واقع شده، طبیعتا باید بهترین مکان برای جذب مسافران و گردشگران آمریکایی باشد. اما در تمام سال‌های گذشته به خاطر تحریم، هم گردشگران آمریکایی از این مکان محروم شدند و هم کوبا از جذب چنین گردشگرانی. همین سال گذشته باوجود محدودیت‌هایی که در زمینه دریافت ویزا از وزارت خارجه آمریکا وجود داشت و تنها امکان سفر به کوبا برای روزنامه‌نگاران و فعالان حوزه آموزشی آمریکا به کوبا فراهم بود، بیش از ۱۷۰ هزار آمریکایی از کوبا دیدن کردند. با برداشته شدن محدودیت‌ها، این سد شکسته خواهد شد. برخی خطوط هواپیمایی از همین حالا خود را برای دوران جدید آماده کرده‌اند و مثلا یکی از آنها پروازهای چارتر به کوبا را برقرار کرده است. خطوط دیگر هم به دنبال تغییراتی در بودجه خود هستند تا پروازهای مرتب به کوبا را در برنامه‌های خود قرار دهند. آمریکن ایرلاینز اکنون ۲۰ پرواز در هفته به کوبا دارد، این یعنی افزایش ۳۳ درصدی پروازها در مقایسه با همین یک سال پیش. با افزایش پروازها، رقابت هم در این زمینه بیشتر می‌شود.
3-گشایش در ارتباطات
از هر ۱۰ کوبایی تنها یک نفر به طور مرتب از تلفن موبایل استفاده می‌کند و از هر ۲۰ نفر شهروند این کشور تنها یک نفر دسترسی بدون محدودیت به اینترنت دارد. حتی استفاده از اینترنت تحت کنترل و محدود هم در کوبا کم است و میزان آن به ۲۳ درصد می‌رسد. زیرساخت‌های مخابراتی کوبا چنان عقب‌مانده و توسعه‌نیافته است که هزینه یک ساعت استفاده مرتب از اینترنت به اندازه ۲۰ درصد حقوق ماهانه یک کوبایی است. نیاز جدی به سرمایه‌گذاری برای بهبود زیرساخت‌های ارتباطاتی کوبا وجود دارد. باوجود همین زیرساخت نامناسب و محدودیت در دسترسی به اینترنت، برخی استارت‌آپ‌ها در کوبا راه افتاده‌اند. مثلا وب‌سایتی برای اجاره خانه راه‌اندازی شده‌است. این وب‌سایت زیادی هم بازدید‌کننده پیدا کرده است.
4-بهداشت و درمان
کوبا بعد از موناکو و قطر، سومین کشور با بالاترین سرانه پزشک در دنیاست. تعداد پزشکان در کوبا آنقدر زیاد است که آنها را صادر هم می‌کنند. مثلا ونزوئلا سالانه ۵/۵ میلیارد دلار برای جذب ۴۰ هزار پزشک و کادر درمانی از کوبا می‌پردازد. در حال حاضر نیمی از پرسنل و نیروی درمانی ونزوئلا را کوبایی‌ها تشکیل می‌دهند. پزشکان کوبایی اما از دسترسی به محصولات دارویی آمریکا و از همه مهم‌تر آنتی‌بیوتیک‌های نسل سوم محرومند. البته کوبا هم بیکار ننشسته و به خاطر این محرومیت خودش دست به کار برآورده کردن نیازهایش در این زمینه شده‌است. صنعت بیوتکنولوژی کوبا در این مدت پیشرفت زیادی کرده و مثلا واکسن‌هایی تولید کرده که تاکنون در آمریکا موجود نبوده است. با عادی شدن روابط، این صنعت کوبا پیشرفت قابل ملاحظه‌ای خواهد کرد.
5-سرمایه‌گذاری خارجی
کوبا در حال حاضر حدود ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب می‌کند که این تنها یک درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش را تشکیل می‌دهد. باتوجه به تاریخچه سیاسی و اقتصاد توسعه‌نیافته کوبا، پیش‌بینی دقیق اینکه سرمایه‌گذاران چه میزان سرمایه به کوبا می‌برند، کار دشواری است. اما می‌توان با مقایسه کوبا با وضعیت مثلا جمهوری دومنیکن، به برآوردی دست یافت. دومنیکن کشور دیگری در همین حوزه دریای کارائیب است با جمعیت برابر با کوبا. موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون تخمین زده است که کوبا می‌تواند دست کم به اندازه جمهوری دومنیکن سرمایه خارجی جذب کند. در حال حاضر جمهوری دومنیکن ۱۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کرده که ۲ میلیارد دلار آن از طرف آمریکاست. البته جذب این میزان سرمایه یک شبه ممکن نمی‌شود. در فهرست رده‌بندی که بنیاد هریتج از نظر آزادی اقتصادی منتشر کرده، کوبا در ردیف ۱۷۷ از مجموع ۱۷۸ کشور جهان است. فقط کره شمالی از کوبا در زمینه آزادی اقتصادی عقب‌تر است.
1-وصل شدن جریان پول
یکی از آنی‌ترین مزایای احیای روابط میان آمریکا و کوبا، وصل شدن جریان پولی کشور است. جدیدترین آمار و ارقام نشان می‌دهد که با عادی شدن روابط، میزان پول نقدی که سالانه اجازه ورود به کوبا را خواهد یافت، نزدیک به ۱/۵ میلیارد دلار در سال است. این رقم بیشتر از ارزش مجموع چهار بخش در حال رشد اقتصاد کوبا است. در دوران جدید، میزان وجه حواله‌ای یا ارسالی از آمریکا به کوبا چهار برابر شده و از ۲هزار دلار در سال به ۸ هزار دلار در سال می‌رسد. به این ترتیب، قدرت خرید در کوبا تقویت می‌شود و بر اساس پیش‌بینی‌ها، میزان قدرت خرید در این کشور تا پایان این دهه سالانه ۶/۴ درصد افزایش خواهد یافت. این وضعیت البته به همان اندازه که برای کوبایی‌ها مزیت دارد، برای شرکت‌های بزرگ که به دنبال سرمایه‌گذاری در کوبا هستند هم فایده دارد. وقتی پول بیشتری در جیب کوبایی‌ها باشد یعنی بیشتر می‌توانند هزینه کنند. این یعنی کار شرکت‌های بزرگ آمریکایی در کوبا سکه خواهد شد.
2-سیل بازدیدکنندگان
کوبا که در ۱۷۷ کیلومتری سواحل فلوریدای آمریکا واقع شده، طبیعتا باید بهترین مکان برای جذب مسافران و گردشگران آمریکایی باشد. اما در تمام سال‌های گذشته به خاطر تحریم، هم گردشگران آمریکایی از این مکان محروم شدند و هم کوبا از جذب چنین گردشگرانی. همین سال گذشته باوجود محدودیت‌هایی که در زمینه دریافت ویزا از وزارت خارجه آمریکا وجود داشت و تنها امکان سفر به کوبا برای روزنامه‌نگاران و فعالان حوزه آموزشی آمریکا به کوبا فراهم بود، بیش از ۱۷۰ هزار آمریکایی از کوبا دیدن کردند. با برداشته شدن محدودیت‌ها، این سد شکسته خواهد شد. برخی خطوط هواپیمایی از همین حالا خود را برای دوران جدید آماده کرده‌اند و مثلا یکی از آنها پروازهای چارتر به کوبا را برقرار کرده است. خطوط دیگر هم به دنبال تغییراتی در بودجه خود هستند تا پروازهای مرتب به کوبا را در برنامه‌های خود قرار دهند. آمریکن ایرلاینز اکنون ۲۰ پرواز در هفته به کوبا دارد، این یعنی افزایش ۳۳ درصدی پروازها در مقایسه با همین یک سال پیش. با افزایش پروازها، رقابت هم در این زمینه بیشتر می‌شود.
3-گشایش در ارتباطات
از هر ۱۰ کوبایی تنها یک نفر به طور مرتب از تلفن موبایل استفاده می‌کند و از هر ۲۰ نفر شهروند این کشور تنها یک نفر دسترسی بدون محدودیت به اینترنت دارد. حتی استفاده از اینترنت تحت کنترل و محدود هم در کوبا کم است و میزان آن به ۲۳ درصد می‌رسد. زیرساخت‌های مخابراتی کوبا چنان عقب‌مانده و توسعه‌نیافته است که هزینه یک ساعت استفاده مرتب از اینترنت به اندازه ۲۰ درصد حقوق ماهانه یک کوبایی است. نیاز جدی به سرمایه‌گذاری برای بهبود زیرساخت‌های ارتباطاتی کوبا وجود دارد. باوجود همین زیرساخت نامناسب و محدودیت در دسترسی به اینترنت، برخی استارت‌آپ‌ها در کوبا راه افتاده‌اند. مثلا وب‌سایتی برای اجاره خانه راه‌اندازی شده‌است. این وب‌سایت زیادی هم بازدید‌کننده پیدا کرده است.
4-بهداشت و درمان
کوبا بعد از موناکو و قطر، سومین کشور با بالاترین سرانه پزشک در دنیاست. تعداد پزشکان در کوبا آنقدر زیاد است که آنها را صادر هم می‌کنند. مثلا ونزوئلا سالانه ۵/۵ میلیارد دلار برای جذب ۴۰ هزار پزشک و کادر درمانی از کوبا می‌پردازد. در حال حاضر نیمی از پرسنل و نیروی درمانی ونزوئلا را کوبایی‌ها تشکیل می‌دهند. پزشکان کوبایی اما از دسترسی به محصولات دارویی آمریکا و از همه مهم‌تر آنتی‌بیوتیک‌های نسل سوم محرومند. البته کوبا هم بیکار ننشسته و به خاطر این محرومیت خودش دست به کار برآورده کردن نیازهایش در این زمینه شده‌است. صنعت بیوتکنولوژی کوبا در این مدت پیشرفت زیادی کرده و مثلا واکسن‌هایی تولید کرده که تاکنون در آمریکا موجود نبوده است. با عادی شدن روابط، این صنعت کوبا پیشرفت قابل ملاحظه‌ای خواهد کرد.
5-سرمایه‌گذاری خارجی
کوبا در حال حاضر حدود ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب می‌کند که این تنها یک درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش را تشکیل می‌دهد. باتوجه به تاریخچه سیاسی و اقتصاد توسعه‌نیافته کوبا، پیش‌بینی دقیق اینکه سرمایه‌گذاران چه میزان سرمایه به کوبا می‌برند، کار دشواری است. اما می‌توان با مقایسه کوبا با وضعیت مثلا جمهوری دومنیکن، به برآوردی دست یافت. دومنیکن کشور دیگری در همین حوزه دریای کارائیب است با جمعیت برابر با کوبا. موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون تخمین زده است که کوبا می‌تواند دست کم به اندازه جمهوری دومنیکن سرمایه خارجی جذب کند. در حال حاضر جمهوری دومنیکن ۱۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کرده که ۲ میلیارد دلار آن از طرف آمریکاست. البته جذب این میزان سرمایه یک شبه ممکن نمی‌شود. در فهرست رده‌بندی که بنیاد هریتج از نظر آزادی اقتصادی منتشر کرده، کوبا در ردیف ۱۷۷ از مجموع ۱۷۸ کشور جهان است. فقط کره شمالی از کوبا در زمینه آزادی اقتصادی عقب‌تر است.
ارسال نظر