رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط‌زیست مازندران در گفت وگو با «دنیای اقتصاد» تاکید کرد
تجارت پرندگان تهدید حیات وحش فریدونکنار
مساله صید بی‌رویه پرندگان در فریدون کنار بیش از هر ارگانی به سازمان حفاظت از محیط‌زیست مازندران بازمی‌گردد؛ از این رو در گفت‌و‌گو با کوروس ربیعی، رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط‌زیست مازندران از او درباره اقدامات این سازمان برای کاهش و جلوگیری از این روند و پروژه بین‌المللی «حفاظت از زیستگاه‌های درنای سیبری»پرسیدیم. روند شکار بی‌رویه در فریدونکنار از چه زمانی آغاز شد؟
شکار و صید در فریدونکنار یک فعالیت یک یا دو ساله و امر نوظهور نیست. در شمال ایران ساختار فعالیت‌های اجتماعی و کشاورزی به‌ویژه در روستا مربوط به بهار و تابستان است و پیش از پایان تابستان نیز برداشت محصول صورت می‌گیرد.
شکار و صید در فریدونکنار یک فعالیت یک یا دو ساله و امر نوظهور نیست. در شمال ایران ساختار فعالیت‌های اجتماعی و کشاورزی به‌ویژه در روستا مربوط به بهار و تابستان است و پیش از پایان تابستان نیز برداشت محصول صورت می‌گیرد.
مساله صید بی‌رویه پرندگان در فریدون کنار بیش از هر ارگانی به سازمان حفاظت از محیط‌زیست مازندران بازمی‌گردد؛ از این رو در گفت‌و‌گو با کوروس ربیعی، رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط‌زیست مازندران از او درباره اقدامات این سازمان برای کاهش و جلوگیری از این روند و پروژه بین‌المللی «حفاظت از زیستگاه‌های درنای سیبری»پرسیدیم. روند شکار بی‌رویه در فریدونکنار از چه زمانی آغاز شد؟
شکار و صید در فریدونکنار یک فعالیت یک یا دو ساله و امر نوظهور نیست. در شمال ایران ساختار فعالیت‌های اجتماعی و کشاورزی به‌ویژه در روستا مربوط به بهار و تابستان است و پیش از پایان تابستان نیز برداشت محصول صورت می‌گیرد. از آنجا که در فصل پاییز باران فراوانی می‌بارد، محصولاتی که در زمین‌های شالیزاری باقی مانده‌اند با بارش حالت غرقاب به خود می‌گیرند و این امر محیط تغذیه‌ای مناسبی برای پرندگان به‌وجود می‌آورد. صدها سال است که مردم از این فضای ایجاد شده برای صید و شکار استفاده و با ورود پرندگان برای خودشان معیشت‌های فصلی ایجاد کرده‌اند. روش‌های مختلفی نیز از قدیم برای این کار رایج بوده است. محلی‌ها در گذشته یا دام می‌گذاشتند یا با اسلحه این پرندگان را شکار می‌کردند، اما مانند سایر فعالیت‌های اقتصادی روش آنها نیز به تناسب زمان تفاوت پیدا کرده است. در دامگاه‌ها به سه روش شکار صورت می‌گیرد: یکی از این روش‌ها دوما است که با آن فقط مرغابی شکار می‌کنند. روش دیگر گذر است که دام در ارتفاع گذاشته می‌شود و پرنده‌ای که می‌خواهد هنگام طلوع یا غروب فرود آید در آن گیر می‌کند. کرس نام شیوه دیگر صید است که صیادان در دام غذا می‌ریزند و زمانی که پرنده وارد می‌شود، نمی‌تواند از آن خارج شود. روش دیگر شب دام است که برخی از این شیوه ها ممنوع است و ما می‌خواهیم جلوی آن را بگیریم.
مشکل برخورد با صیادان در منطقه فریدونکنار چیست؟
دامگاه‌ها در زمین‌های خصوصی قرار دارند. کشاورزان پس از برداشت برنج زمین‌هایشان را آبگیری می کنند، اطراف آن چپر می‌گذارند تا استتار شود و سپس آن را تغذیه می‌کنند تا پرنده‌ها به آن محیط عادت کنند. برای حفاظت از این دامگاه‌ها صیادان، نگهبان و قرق‌بان دارند و از ورود ماشین، دوچرخه و افراد غریبه جلوگیری می‌کنند تا پرنده‌های بیشتری به دامگاه‌هایشان وارد شوند؛ به این ترتیب مدیریت و مشارکت در جلب پرندگان با مدیریت و توان خود افراد محلی ایجاد می‌شود. این بخش مثبت ماجرا است، منتها هدف آنها از ایجاد تالاب ایجاد فضای امن برای پرندگان نیست؛ بلکه هدف آنها صید است و می‌خواهند پرنده بیشتری بگیرند. این وجه ماجرا یک نوع تهدید برای پرندگان مهاجری است که فروش و شکار آنها ارزش اقتصادی برای کشاورزان به‌دنبال دارد.
پروژه بین‌المللی «حفاظت از زیستگاه‌های درنای سیبری» ازجمله پروژه‌هایی بود که برای کاهش این روند صورت گرفت. این پروژه توسط چه سازمانی انجام شد و مشکلات آن چه بود؟
در این منطقه از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ پروژه بین‌المللی «حفاظت از زیستگاه‌های درنای سیبری» توسط سازمان محیط‌زیست با مشارکت یونپ و جف انجام شد با این هدف که پس از ۶سال تعامل با مردم محلی به یک وضعیت مشارکت و پایداری برسند و مردم گونه‌هایی را که مشکلی برای بقا ندارند برداشت کنند و گونه‌های در معرض انقراض نیز شکار نشوند. پروژه در برخی حوزه‌ها هم موفق بود، اما به واسطه اینکه بازدهی اقتصادی شکار بسیار بالا است، از سوی افراد محلی، گردشگری و پرنده‌نگری برای معیشت‌های جایگزین با اقبال خوبی مواجه نشد. این افراد به واسطه اینکه شیوه قدیمی برای آنها درآمدزایی دارد آموزش‌های اجتماعی را سخت می‌پذیرند؛ اما درباره درنای سیبری تبلیغات زیادی صورت‌گرفته و تشکل‌هایی در منطقه داریم که با ورود درنا جشن می‌گیرند.
شما از روش‌هایی صحبت کردید که براساس آنها صید صورت می‌گیرد. کدام شیوه را تایید می‌کنید؟
دوما روشی است که سازمان محیط‌زیست به رسمیت می‌شناسد و امسال هم پروانه کسانی که به آن مبادرت می‌کنند امضا شده است. برنامه ما این است طی چند سال، بتوانیم سایر انواع شکار را ساماندهی کنیم، به نحوی که دام‌های هوایی جمع شوند.
انتقاد بسیار از فعالان محیط‌زیست به بازار فروش پرندگان در فریدونکنار بازمی‌گردد، برنامه شما برای جلوگیری از این روند چیست؟
بازار فروش پرندگان مهاجر در کنار جاده اصلی فریدونکنار است. دامگاه‌داران آنها را به بازار می‌رسانند و به فروشندگان می‌دهند و عادتی هم که ایجاد شده این است که برخی سفارش خرید این پرندگان را در تعدادی نظیر ۱۰ تا می‌دهند؛ بنابراین این امر باید ساماندهی شود؛ ما بنری در این منطقه نصب کرده‌ایم و لیست و عکس گونه‌های کمیاب و نایاب را آنجا زده‌ایم.
چه تعداد پرنده در این منطقه شکار می‌شود و ارزش اقتصادی آنها چقدر است؟
ما برآورد دقیقی از تعداد نداریم و قیمت‌ها هم متغیر است، اما برخی از این پرندگان جفتی ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان فروش می‌رود و با توجه به تعداد بالای فروش، حجم مالی جابه‌جا شده بسیار بالاست، اما در محاسبه ارزش ریالی شکار خیلی درست نیست اینکه بگوییم چون این قدر ارزش اقتصادی دارد، پس باید این بازار رونق بگیرد. مشکلی که الان وجود دارد این است که صید پرندگان به جای معیشت به یک تجارت بدل شده و در این امر حداکثر سود مطرح است و تنها منافع بخشی از افراد تامین می‌شود.
شکار و صید در فریدونکنار یک فعالیت یک یا دو ساله و امر نوظهور نیست. در شمال ایران ساختار فعالیت‌های اجتماعی و کشاورزی به‌ویژه در روستا مربوط به بهار و تابستان است و پیش از پایان تابستان نیز برداشت محصول صورت می‌گیرد. از آنجا که در فصل پاییز باران فراوانی می‌بارد، محصولاتی که در زمین‌های شالیزاری باقی مانده‌اند با بارش حالت غرقاب به خود می‌گیرند و این امر محیط تغذیه‌ای مناسبی برای پرندگان به‌وجود می‌آورد. صدها سال است که مردم از این فضای ایجاد شده برای صید و شکار استفاده و با ورود پرندگان برای خودشان معیشت‌های فصلی ایجاد کرده‌اند. روش‌های مختلفی نیز از قدیم برای این کار رایج بوده است. محلی‌ها در گذشته یا دام می‌گذاشتند یا با اسلحه این پرندگان را شکار می‌کردند، اما مانند سایر فعالیت‌های اقتصادی روش آنها نیز به تناسب زمان تفاوت پیدا کرده است. در دامگاه‌ها به سه روش شکار صورت می‌گیرد: یکی از این روش‌ها دوما است که با آن فقط مرغابی شکار می‌کنند. روش دیگر گذر است که دام در ارتفاع گذاشته می‌شود و پرنده‌ای که می‌خواهد هنگام طلوع یا غروب فرود آید در آن گیر می‌کند. کرس نام شیوه دیگر صید است که صیادان در دام غذا می‌ریزند و زمانی که پرنده وارد می‌شود، نمی‌تواند از آن خارج شود. روش دیگر شب دام است که برخی از این شیوه ها ممنوع است و ما می‌خواهیم جلوی آن را بگیریم.
مشکل برخورد با صیادان در منطقه فریدونکنار چیست؟
دامگاه‌ها در زمین‌های خصوصی قرار دارند. کشاورزان پس از برداشت برنج زمین‌هایشان را آبگیری می کنند، اطراف آن چپر می‌گذارند تا استتار شود و سپس آن را تغذیه می‌کنند تا پرنده‌ها به آن محیط عادت کنند. برای حفاظت از این دامگاه‌ها صیادان، نگهبان و قرق‌بان دارند و از ورود ماشین، دوچرخه و افراد غریبه جلوگیری می‌کنند تا پرنده‌های بیشتری به دامگاه‌هایشان وارد شوند؛ به این ترتیب مدیریت و مشارکت در جلب پرندگان با مدیریت و توان خود افراد محلی ایجاد می‌شود. این بخش مثبت ماجرا است، منتها هدف آنها از ایجاد تالاب ایجاد فضای امن برای پرندگان نیست؛ بلکه هدف آنها صید است و می‌خواهند پرنده بیشتری بگیرند. این وجه ماجرا یک نوع تهدید برای پرندگان مهاجری است که فروش و شکار آنها ارزش اقتصادی برای کشاورزان به‌دنبال دارد.
پروژه بین‌المللی «حفاظت از زیستگاه‌های درنای سیبری» ازجمله پروژه‌هایی بود که برای کاهش این روند صورت گرفت. این پروژه توسط چه سازمانی انجام شد و مشکلات آن چه بود؟
در این منطقه از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ پروژه بین‌المللی «حفاظت از زیستگاه‌های درنای سیبری» توسط سازمان محیط‌زیست با مشارکت یونپ و جف انجام شد با این هدف که پس از ۶سال تعامل با مردم محلی به یک وضعیت مشارکت و پایداری برسند و مردم گونه‌هایی را که مشکلی برای بقا ندارند برداشت کنند و گونه‌های در معرض انقراض نیز شکار نشوند. پروژه در برخی حوزه‌ها هم موفق بود، اما به واسطه اینکه بازدهی اقتصادی شکار بسیار بالا است، از سوی افراد محلی، گردشگری و پرنده‌نگری برای معیشت‌های جایگزین با اقبال خوبی مواجه نشد. این افراد به واسطه اینکه شیوه قدیمی برای آنها درآمدزایی دارد آموزش‌های اجتماعی را سخت می‌پذیرند؛ اما درباره درنای سیبری تبلیغات زیادی صورت‌گرفته و تشکل‌هایی در منطقه داریم که با ورود درنا جشن می‌گیرند.
شما از روش‌هایی صحبت کردید که براساس آنها صید صورت می‌گیرد. کدام شیوه را تایید می‌کنید؟
دوما روشی است که سازمان محیط‌زیست به رسمیت می‌شناسد و امسال هم پروانه کسانی که به آن مبادرت می‌کنند امضا شده است. برنامه ما این است طی چند سال، بتوانیم سایر انواع شکار را ساماندهی کنیم، به نحوی که دام‌های هوایی جمع شوند.
انتقاد بسیار از فعالان محیط‌زیست به بازار فروش پرندگان در فریدونکنار بازمی‌گردد، برنامه شما برای جلوگیری از این روند چیست؟
بازار فروش پرندگان مهاجر در کنار جاده اصلی فریدونکنار است. دامگاه‌داران آنها را به بازار می‌رسانند و به فروشندگان می‌دهند و عادتی هم که ایجاد شده این است که برخی سفارش خرید این پرندگان را در تعدادی نظیر ۱۰ تا می‌دهند؛ بنابراین این امر باید ساماندهی شود؛ ما بنری در این منطقه نصب کرده‌ایم و لیست و عکس گونه‌های کمیاب و نایاب را آنجا زده‌ایم.
چه تعداد پرنده در این منطقه شکار می‌شود و ارزش اقتصادی آنها چقدر است؟
ما برآورد دقیقی از تعداد نداریم و قیمت‌ها هم متغیر است، اما برخی از این پرندگان جفتی ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان فروش می‌رود و با توجه به تعداد بالای فروش، حجم مالی جابه‌جا شده بسیار بالاست، اما در محاسبه ارزش ریالی شکار خیلی درست نیست اینکه بگوییم چون این قدر ارزش اقتصادی دارد، پس باید این بازار رونق بگیرد. مشکلی که الان وجود دارد این است که صید پرندگان به جای معیشت به یک تجارت بدل شده و در این امر حداکثر سود مطرح است و تنها منافع بخشی از افراد تامین می‌شود.
ارسال نظر