گفت‌وگو با زیبا موسوی؛ طراح لباس و صحنه تئاتر و تلویزیون
تلقی بعضی‌ها از طراحی نجاری و آهنگری و خیاطی است
مهرداد نصرتی - اعظم حسن تقی
طراحی صحنه و لباس یکی از مهم‌ترین بخش‌های سینما و تلویزیون و تئاتر را شکل می‌دهد که می‌تواند نقش قابل‌توجهی در سرنوشت یک اثر هنری داشته باشد. اگرچه در رسانه‌ها معمولا کمتر به این بخش مهم پرداخته می‌شود و طراحان صحنه و لباس سهم زیادی از صفحات فرهنگی را به خود اختصاص نمی‌دهند، اما این اتفاق چیزی از اهمیت کار آنها کم نمی‌کند. این هفته ما بر عکس گذشته عمل کرده‌ایم و در منوی فرهنگی سراغ یکی از طراحان صحنه و لباس فعال در سینما و تلویزیون و تئاتر رفته ایم. . زیباسادات موسوی، کارشناس نمایش (تئاتر) با گرایش «طراحی صحنه و لباس» و متولد ۱۳۶۳ تهران است که دوره‌های مختلفی را هم در زمینه آموزش تئاتر، تصویر برداری و عکاسی گذرانده و در نمایش‌ها و برنامه‌های تلویزیونی زیادی مثل نی نی اخاذه (مریم خاکسار تهرانی)، شروک (حسین چراغی)، قلنج آباد (روزبه اختری)، یک سیب برای دو نفر (حمیدرضا ملاحسینی)، آپارتمان مشترک (زهرا غلامی)، برنامه عروسکی چرا و.
طراحی صحنه و لباس یکی از مهم‌ترین بخش‌های سینما و تلویزیون و تئاتر را شکل می‌دهد که می‌تواند نقش قابل‌توجهی در سرنوشت یک اثر هنری داشته باشد. اگرچه در رسانه‌ها معمولا کمتر به این بخش مهم پرداخته می‌شود و طراحان صحنه و لباس سهم زیادی از صفحات فرهنگی را به خود اختصاص نمی‌دهند، اما این اتفاق چیزی از اهمیت کار آنها کم نمی‌کند. این هفته ما بر عکس گذشته عمل کرده‌ایم و در منوی فرهنگی سراغ یکی از طراحان صحنه و لباس فعال در سینما و تلویزیون و تئاتر رفته ایم. . زیباسادات موسوی، کارشناس نمایش (تئاتر) با گرایش «طراحی صحنه و لباس» و متولد ۱۳۶۳ تهران است که دوره‌های مختلفی را هم در زمینه آموزش تئاتر، تصویر برداری و عکاسی گذرانده و در نمایش‌ها و برنامه‌های تلویزیونی زیادی مثل نی نی اخاذه (مریم خاکسار تهرانی)، شروک (حسین چراغی)، قلنج آباد (روزبه اختری)، یک سیب برای دو نفر (حمیدرضا ملاحسینی)، آپارتمان مشترک (زهرا غلامی)، برنامه عروسکی چرا و.
مهرداد نصرتی - اعظم حسن تقی
طراحی صحنه و لباس یکی از مهم‌ترین بخش‌های سینما و تلویزیون و تئاتر را شکل می‌دهد که می‌تواند نقش قابل‌توجهی در سرنوشت یک اثر هنری داشته باشد.اگرچه در رسانه‌ها معمولا کمتر به این بخش مهم پرداخته می‌شود و طراحان صحنه و لباس سهم زیادی از صفحات فرهنگی را به خود اختصاص نمی‌دهند، اما این اتفاق چیزی از اهمیت کار آنها کم نمی‌کند. این هفته ما بر عکس گذشته عمل کرده‌ایم و در منوی فرهنگی سراغ یکی از طراحان صحنه و لباس فعال در سینما و تلویزیون و تئاتر رفته ایم..زیباسادات موسوی، کارشناس نمایش (تئاتر) با گرایش «طراحی صحنه و لباس» و متولد ۱۳۶۳ تهران است که دوره‌های مختلفی را هم در زمینه آموزش تئاتر، تصویر برداری و عکاسی گذرانده و در نمایش‌ها و برنامه‌های تلویزیونی زیادی مثل نی نی اخاذه (مریم خاکسار تهرانی)، شروک (حسین چراغی)، قلنج آباد (روزبه اختری)، یک سیب برای دو نفر (حمیدرضا ملاحسینی)، آپارتمان مشترک (زهرا غلامی)، برنامه عروسکی چرا و... طراح لباس و صحنه بوده است. نمایش «یک سیب برای دو نفر»، نوشته منوچهر اکبرلو و کارگردانی حمید ملاحسینی، جدیدترین کاری است که با طراحی لباس زیباسادات موسوی این روزها در تالار هنر روی صحنه است.
چه چیز باعث شد از بین رشته‌های مختلف که دوره‌هایشان را گذرانده‌اید، روی طراحی متمرکز شوید؟
قبل از دوره متوسطه همیشه هنر با من همراه بود و کششی درونی به هنر تئاتر داشتم؛ به‌طوری‌که تصمیم گرفتم برای ادامه تحصیل در دانشگاه تئاتر را انتخاب کنم. ۱۲ سال پیش که وارد دانشگاه شدم گرایش‌های رشته تئاتر از ابتدا مشخص نبود و دانشجویان باید بعد از گذراندن ۲ سال اول، طبق نمراتشان در دروس مبانی کلیه گرایش‌ها و نظرات استادان و تمایل خود دانشجو گرایششان را تعیین می‌کردند. بعد از سال‌های اولیه دانشگاه و بنابر علاقه‌ای که در این ۲ سال به درس مبانی طراحی صحنه پیدا کرده بودم، تحقیقات خود را درباره این گرایش آغاز کردم. گرایش طراحی با دروس و سرفصل‌های متنوع و گوناگون بیشتر از دیگر گرایش‌ها مرا اقناع می‌کرد. چون احساس می‌کردم با انتخاب این گرایش مهارت در فنون مختلفی را می‌آموزم. گرایش طراحی با دروس متفاوتی چون پرسپکتیو و نقشه‌کشی، طراحی و نقاشی، طراحی و تاریخ لباس، گریم، عروسک‌سازی و تحلیل نمایش عروسکی و... مرا مجذوب خود کرد و نهایتا راسخ و مصمم گرایش طراحی صحنه و لباس را برای ادامه تحصیلاتم انتخاب کردم.
در رزومه شما هم طراحی در حوزه سینما دیده می‌شود و هم تئاتر. تفاوت کار در این دو حوزه چیست؟
طراحی در حوزه سینما و تئاتر پایه و اساس مشترکی در کلیت دارند و طراح در ابتدای امر برای رسیدن به ایده‌های کلی و اولیه، روند مشخصی را طی می‌کند. تفاوت بارزی که طراحی حوزه سینما و تئاتر را متمایز می‌کند محدودیت فضا و صحنه در تئاتر است؛ بنابراین طراح نیازمند خلاقیت بیشتری در راستای اثر برای جذب مخاطب است، اما در سینما دست طراح بازتر است، به علت کات و قطع شدن ضبط، امکان هر نوع جا به جایی در صحنه و تغییر فضا را داریم. عمده مشکلی که در حوزه تصویر در طراحی وجود دارد حفظ کردن راکوردهای سازه‌ای و منحصر به لباس در هرپلان با پلان مرتبطش است.
تعامل یک طراح با کارگردان و تهیه‌کننده یک کار چگونه است؟ اساسا تعاملی وجود دارد یا نه. به‌عبارت دیگر یک طراح استقلال عمل دارد یا صرفا مجری و تابع کارگردان یا تهیه‌کننده است؟
در ابتدا باید متذکر شوم طراحـی صحنه و لباس حرفــه‌ای است که از سوی هنرمنــدان خود این حوزه جـدی گرفته نمی‌شود. برای توضیح تعامل بین کارگردان و طراح باید بگویم، طراح در ابتدا با خواندن متن وتعامل و تبادلی که در جلسات اولیه شروع کار با کارگردان تشکیل می‌دهد به تحلیل کارگردان از اثر و ایده‌های اولیه و تحلیل طراحی خود می‌رسد که همین ایده‌ها با اسکیس‌های پی در پی طراح و گفت‌وگوها و نظرات میان طراح و کارگردان پخته و عملی‌تر می‌شود و در نهایت در راستای کار قرار می‌گیرد. ما در کشورمان می‌بینیم کارگردانانی که هرگز به تعامل و تبادل نظر فکر نمی‌کنند و در اولین جلسه، به طراح عینا طرحی را که خود به آن رسیده‌اند القا می‌کنند. این همان لحظه‌ای است که به این نتیجه می‌رسیم تخصص‌ها درست معرفی نشده و مشخص نشده وظایف یک کارگردان و طراح دقیقا چیست. متاسفانه بعضی ازکارگردانان و بازیگران از یک طراح تصوری چون آهنگر، نجار یا خیاط را دارند، درحالی‌که اگر طراحی از این فنون آگاهی دارد نشان‌دهنده توانا بودن آن طراح است. در واقع با نادیده گرفتن حرفه طراحی است که بعضی از کارگردان‌ها انجام طراحی اثر خود را بر عهده می‌گیرند، غافل از اینکه با عدم‌تخصص لازم، کیفیت مطلوب و اثر مناسب و مستقیم را بر روی مخاطب خود نمی‌گذارند.
در کارنامه‌تان طراحی در برنامه عروسکی «چرا» را می‌بینیم. از آنجا که این عروسک و سری برنامه‌هایش برای مخاطب آشناست، از نقش خودتان در طراحی این کار بگویید.
فعالیت در بخش کودک و نوجوان به لحاظ طراحی، فنی و ساخت‌و‌ساز برای من جذاب و هیجان‌انگیزتر است و در این بخش طراحی نمایش‌های مختلفی را تا به حال به عهده گرفته ام. بعد از طراحی لباس برای کاراکتر خاله نرگس، طراحی لباس برای عروسک چرا و دو مجری این برنامه پیشنهاد شد که به‌دلیل علاقه‌ام در این حوزه با کمال میل پذیرفتم. طی جلساتی که با تهیه‌کننده و کارگردان این برنامه گذاشتیم به نظر مشترکی رسیدیم که لباس چرا با دو مجری این برنامه هماهنگی و‌هارمونی یکسانی داشته باشد. برای طراحی، کار را به سمت فانتزی بردم و کمی چاشنی ایرانی اثر را با چاپ نقوش بر روی لباس‌ها اضافه کردم. در نهایت برای ترکیب رنگی، از طیف رنگی نسبتا شاد و مکمل هم استفاده کردم. عموما طراحی در حوزه کودک و نوجوان تکنیک تلفیقی از فانتزی و خلاقیت را می‌طلبد که فضای کار را به لوده بازی و باری به هر جهت بودن نکشاند.
طراحی صحنه و لباس یکی از مهم‌ترین بخش‌های سینما و تلویزیون و تئاتر را شکل می‌دهد که می‌تواند نقش قابل‌توجهی در سرنوشت یک اثر هنری داشته باشد.اگرچه در رسانه‌ها معمولا کمتر به این بخش مهم پرداخته می‌شود و طراحان صحنه و لباس سهم زیادی از صفحات فرهنگی را به خود اختصاص نمی‌دهند، اما این اتفاق چیزی از اهمیت کار آنها کم نمی‌کند. این هفته ما بر عکس گذشته عمل کرده‌ایم و در منوی فرهنگی سراغ یکی از طراحان صحنه و لباس فعال در سینما و تلویزیون و تئاتر رفته ایم..زیباسادات موسوی، کارشناس نمایش (تئاتر) با گرایش «طراحی صحنه و لباس» و متولد ۱۳۶۳ تهران است که دوره‌های مختلفی را هم در زمینه آموزش تئاتر، تصویر برداری و عکاسی گذرانده و در نمایش‌ها و برنامه‌های تلویزیونی زیادی مثل نی نی اخاذه (مریم خاکسار تهرانی)، شروک (حسین چراغی)، قلنج آباد (روزبه اختری)، یک سیب برای دو نفر (حمیدرضا ملاحسینی)، آپارتمان مشترک (زهرا غلامی)، برنامه عروسکی چرا و... طراح لباس و صحنه بوده است. نمایش «یک سیب برای دو نفر»، نوشته منوچهر اکبرلو و کارگردانی حمید ملاحسینی، جدیدترین کاری است که با طراحی لباس زیباسادات موسوی این روزها در تالار هنر روی صحنه است.
چه چیز باعث شد از بین رشته‌های مختلف که دوره‌هایشان را گذرانده‌اید، روی طراحی متمرکز شوید؟
قبل از دوره متوسطه همیشه هنر با من همراه بود و کششی درونی به هنر تئاتر داشتم؛ به‌طوری‌که تصمیم گرفتم برای ادامه تحصیل در دانشگاه تئاتر را انتخاب کنم. ۱۲ سال پیش که وارد دانشگاه شدم گرایش‌های رشته تئاتر از ابتدا مشخص نبود و دانشجویان باید بعد از گذراندن ۲ سال اول، طبق نمراتشان در دروس مبانی کلیه گرایش‌ها و نظرات استادان و تمایل خود دانشجو گرایششان را تعیین می‌کردند. بعد از سال‌های اولیه دانشگاه و بنابر علاقه‌ای که در این ۲ سال به درس مبانی طراحی صحنه پیدا کرده بودم، تحقیقات خود را درباره این گرایش آغاز کردم. گرایش طراحی با دروس و سرفصل‌های متنوع و گوناگون بیشتر از دیگر گرایش‌ها مرا اقناع می‌کرد. چون احساس می‌کردم با انتخاب این گرایش مهارت در فنون مختلفی را می‌آموزم. گرایش طراحی با دروس متفاوتی چون پرسپکتیو و نقشه‌کشی، طراحی و نقاشی، طراحی و تاریخ لباس، گریم، عروسک‌سازی و تحلیل نمایش عروسکی و... مرا مجذوب خود کرد و نهایتا راسخ و مصمم گرایش طراحی صحنه و لباس را برای ادامه تحصیلاتم انتخاب کردم.
در رزومه شما هم طراحی در حوزه سینما دیده می‌شود و هم تئاتر. تفاوت کار در این دو حوزه چیست؟
طراحی در حوزه سینما و تئاتر پایه و اساس مشترکی در کلیت دارند و طراح در ابتدای امر برای رسیدن به ایده‌های کلی و اولیه، روند مشخصی را طی می‌کند. تفاوت بارزی که طراحی حوزه سینما و تئاتر را متمایز می‌کند محدودیت فضا و صحنه در تئاتر است؛ بنابراین طراح نیازمند خلاقیت بیشتری در راستای اثر برای جذب مخاطب است، اما در سینما دست طراح بازتر است، به علت کات و قطع شدن ضبط، امکان هر نوع جا به جایی در صحنه و تغییر فضا را داریم. عمده مشکلی که در حوزه تصویر در طراحی وجود دارد حفظ کردن راکوردهای سازه‌ای و منحصر به لباس در هرپلان با پلان مرتبطش است.
تعامل یک طراح با کارگردان و تهیه‌کننده یک کار چگونه است؟ اساسا تعاملی وجود دارد یا نه. به‌عبارت دیگر یک طراح استقلال عمل دارد یا صرفا مجری و تابع کارگردان یا تهیه‌کننده است؟
در ابتدا باید متذکر شوم طراحـی صحنه و لباس حرفــه‌ای است که از سوی هنرمنــدان خود این حوزه جـدی گرفته نمی‌شود. برای توضیح تعامل بین کارگردان و طراح باید بگویم، طراح در ابتدا با خواندن متن وتعامل و تبادلی که در جلسات اولیه شروع کار با کارگردان تشکیل می‌دهد به تحلیل کارگردان از اثر و ایده‌های اولیه و تحلیل طراحی خود می‌رسد که همین ایده‌ها با اسکیس‌های پی در پی طراح و گفت‌وگوها و نظرات میان طراح و کارگردان پخته و عملی‌تر می‌شود و در نهایت در راستای کار قرار می‌گیرد. ما در کشورمان می‌بینیم کارگردانانی که هرگز به تعامل و تبادل نظر فکر نمی‌کنند و در اولین جلسه، به طراح عینا طرحی را که خود به آن رسیده‌اند القا می‌کنند. این همان لحظه‌ای است که به این نتیجه می‌رسیم تخصص‌ها درست معرفی نشده و مشخص نشده وظایف یک کارگردان و طراح دقیقا چیست. متاسفانه بعضی ازکارگردانان و بازیگران از یک طراح تصوری چون آهنگر، نجار یا خیاط را دارند، درحالی‌که اگر طراحی از این فنون آگاهی دارد نشان‌دهنده توانا بودن آن طراح است. در واقع با نادیده گرفتن حرفه طراحی است که بعضی از کارگردان‌ها انجام طراحی اثر خود را بر عهده می‌گیرند، غافل از اینکه با عدم‌تخصص لازم، کیفیت مطلوب و اثر مناسب و مستقیم را بر روی مخاطب خود نمی‌گذارند.
در کارنامه‌تان طراحی در برنامه عروسکی «چرا» را می‌بینیم. از آنجا که این عروسک و سری برنامه‌هایش برای مخاطب آشناست، از نقش خودتان در طراحی این کار بگویید.
فعالیت در بخش کودک و نوجوان به لحاظ طراحی، فنی و ساخت‌و‌ساز برای من جذاب و هیجان‌انگیزتر است و در این بخش طراحی نمایش‌های مختلفی را تا به حال به عهده گرفته ام. بعد از طراحی لباس برای کاراکتر خاله نرگس، طراحی لباس برای عروسک چرا و دو مجری این برنامه پیشنهاد شد که به‌دلیل علاقه‌ام در این حوزه با کمال میل پذیرفتم. طی جلساتی که با تهیه‌کننده و کارگردان این برنامه گذاشتیم به نظر مشترکی رسیدیم که لباس چرا با دو مجری این برنامه هماهنگی و‌هارمونی یکسانی داشته باشد. برای طراحی، کار را به سمت فانتزی بردم و کمی چاشنی ایرانی اثر را با چاپ نقوش بر روی لباس‌ها اضافه کردم. در نهایت برای ترکیب رنگی، از طیف رنگی نسبتا شاد و مکمل هم استفاده کردم. عموما طراحی در حوزه کودک و نوجوان تکنیک تلفیقی از فانتزی و خلاقیت را می‌طلبد که فضای کار را به لوده بازی و باری به هر جهت بودن نکشاند.
ارسال نظر