تهران شهر پرمانع

به گزارش «دنیای اقتصاد»، برای بررسی وضعیت مناسب‌سازی معابر و فضاهای شهری تهران کافی است یک بار با صندلی چرخ‌دار در کوچه‌ها، خیابان‌ها، پارک‌ها، سینماها و ساختمان‌های تجاری، اداری و حتی مسکونی شهر پرسه بزنیم تا مشخص شود که اجرا نشدن ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی، تا چه اندازه معلولان جسمی و حرکتی را در انزوا قرار داده و فعالیت و حضور در عرصه اجتماع را برایشان دشوار کرده است. در اینکه معابر شهر تهران برای شهروندانی که نیازهای ویژه دارند، مناسب نیست، میان همه مدیران شهری اتفاق نظر وجود دارد. اما اختلاف نظر از آنجا نشات می‌گیرد که برخی معتقدند اوضاع تهران آن‌قدرها حاد نیست. تلاش مدیریت شهری تهران در سال‌های اخیر و راه‌اندازی ورزشگاه‌های ویژه معلولان از اقدامات درخورتقدیر مدیریت شهری است اما فاصله تا شهر آرمانی برای معلولان بسیار زیاد است.

مرتضی طلایی، نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران اعتقاد دارد در حوزه مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولان، گرچه اقدامات خوبی صورت گرفته است اما عقب ماندگی‌های زیادی وجود دارد که باید برطرف شود. به اعتقاد وی، کسی نمی‌تواند منکر این باشد که تهران، شهر مناسبی برای چهار گروه از شهروندان شامل معلولان، سالمندان، زنان و کودکان نیست. این در حالی است که شرایط تهران به‌دلیل سالمند شدن جمعیتی نسبت به گذشته بدتر شده است. طلایی با تاکید بر اینکه شهر تهران نیازمند یک طرح جامع برای مناسب‌سازی فضاهای شهری است، گفت: در طرح‌های جامع و بالادستی تهران به موضوع معلولان بی‌توجهی شده است چراکه اگر در اسناد بالادستی نظام شهرسازی به این موارد توجه می‌شد، در تمام مجوزهای ساختمانی صادره باید امکانات تردد معلولان لحاظ می‌شد. به گفته نایب رئیس شورای شهر تهران، باید با بازنگری سیاست‌گذاری‌ها در حوزه شهرسازی به سمت اصلاح فضاهای شهری برای معلولان برویم و کمیسیون معماری و شهرسازی شورا و شهرداری ضعف‌ها را شناسایی و طی دستورالعمل‌هایی عقب ماندگی‌ها را جبران کند.

مناسب‌سازی ۲۰۰ ساختمان در دستور کار

با وجود اینکه برخی اعضای شورای شهر، قوانین حوزه شهرسازی را برای مناسب‌سازی ابنیه در دست احداث ناکافی می‌دانند، مدیرکل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران تاکید دارد که تمام ساختمان‌های در حال احداث بر اساس مقررات ملی ساختمان ملزم به مناسب‌سازی هستند. سهیلا صادق‌زاده با بیان اینکه اواخر سال ۸۴ با مصوبه شورای شهر تهران ستاد مناسب‌سازی فضاها و اماکن عمومی شهر ایجاد شد، گفت: این ستاد ابتدا در معاونت فنی‌وعمرانی فعالیت می‌کرد و سایر نهادها و معاونت‌ها با آن همکاری می‌کردند اما در سال ۸۷ به معاونت شهرسازی منتقل شد. وی با بیان اینکه قوانین مناسب‌سازی شهر به لحاظ تئوری کامل بوده اما برخی از ضوابط شفاف نبوده است، افزود: در چند سال اخیر ضوابط اجرایی با شیوه نامه‌هایی به صورت تصویری و گرافیکی شفاف‌سازی شده است. وی ادامه داد: اجرای مقررات نیز توسط مهندسان ناظر و ماموران شهرداری در نواحی، مورد بازبینی و نظارت قرار می‌گیرد.

به گفته صادق‌زاده، ۲۰۰ ساختمان شهرداری، ۳۰ فضای شهری و ۱۷ بوستان در تهران قرار است مناسب‌سازی شوند. همچنین نقشه مناسب سازی این ابنیه تهیه شده و اعتبارات لازم نیز پیش‌بینی شده است که منطقه ۱۴ به عنوان اولین منطقه در خصوص مناسب‌سازی پیشقدم شده است. مدیرکل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی شهرداری تهران با بیان اینکه در حال حاضر بوستان شریعتی در حال مناسب سازی است، بر ضرورت ارتقای فرهنگ عمومی برای آسایش بیشتر معلولان در شهر نیز تاکید کرد و گفت: به عنوان مثال توقف موتورسیکلت‌ها در پیاده‌روها موانعی ایجاد می‌کند که این موانع ورود افراد ویلچری به معبر پیاده را با مشکل روبه‌رو می‌کند.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، جانبازان جنگ تحمیلی و معلولان مادرزادی، معلولان ناشی از حوادث غیرمترقبه نظیر بلایای طبیعی و تصادفات رانندگی و حوادث ناشی از کار و جمعیت سالمند مجموعا حدود ۲۰ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند که نیازمند تمهیدات ویژه‌ای برای حضور پررنگ در سطح جامعه هستند. اما از زمان تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولان توسط مجلس شورای اسلامی در سال ۸۳ و مصوبه شماره ۱۵۸ شورای اسلامی شهر تهران در سال ۱۳۸۴ مبنی بر الزام به مناسب‌سازی فضاهای شهری، اقداماتی توسط نهادهای دولتی و شهرداری‌ها انجام شده است اما با گذشت بیش از یک دهه از تصویب این قوانین، چشم‌انداز امروز فضاهای شهری، شهری ایمن و مناسب را برای گروه‌های هدف تداعی نمی‌کند.مناسب نبودن شهر و وجود موانع حرکتی متعدد در فضاهای شهری نهایتا منجر به خانه نشینی افراد معلول شده که زمینه ساز بروز مشکلات جسمی و روحی دیگر نیز در معلول و به تبع آن در خانواده‌اش می‌شود. بسترسازی حضور مستقل معلولین در جامعه به استقلال فردی و شکوفائی استعدادها و توانمندی‌های آنان و کاهش مشکلات روحی و روانی و جسمی فرد معلول و اطرافیان و نزدیکانش منجر می‌شود.

پایان مناسب‌سازی جزیره‌ای

علی صابری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران هم معتقد است: اولین قدم برای داشتن شهری دسترس‌پذیر، تحقق مدیریت یکپارچه شهری به‌منظور همکاری سازمان‌ها و نهادهای مختلف است که در حال حاضر به‌صورت جزیره‌ای فعالیت می‌کنند. وی با بیان اینکه طبیعت شهر تهران در حالت شیب و غیراستاندارد شکل گرفته است، گفت: مناسب‌سازی فضاهای شهری باید به گونه‌ای باشد که حتی اگر سالی یک معلول از مکانی کم تردد عبور کند، خدمات مناسب‌سازی برای او انجام شده باشد. بنابراین این ماموریت باید پیوسته در شهر استمرار داشته باشد.

عضو ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری به احداث مجموعه‌های ورزشی و تفریحی برای معلولان در پایتخت اشاره کرد و گفت: ساخت چنین مجموعه‌هایی بیش از آنکه به مصوبه شورا نیاز داشته باشد، مستلزم داشتن اعتبار است که در این صورت در چهار گوشه شهر می‌توان این قبیل طرح‌ها را اجرایی کرد. این عضو روشندل شورای شهر تهران ادامه داد: چگونگی عملکرد در خصوص طرح مناسب‌سازی ایستگاه‌های حمل‌ونقل می‌تواند نشانگر اهمیت دادن به مطالبه معلولان در زمینه مناسب‌سازی فضاهای شهری باشد اما در این مسیر، کمک دولت به سازمان بهره‌برداری مترو نیز می‌تواند در سامان‌دهی ایستگاه‌ها به خط عبور نابینایان، آسانسور ویژه معلولان و اقداماتی از این قبیل منتهی شود. صابری با بیان اینکه باید در شهر فضایی ایجاد شود که همه اماکن عمومی در دسترس این قشر باشد، اظهار کرد: نیازهای معلولان تنها به مناسب‌سازی معابر و خیابان‌ها ختم نمی‌شود و در واقع دسترسی‌پذیری، مفهوم گسترده‌تری دارد اما تهران تا رسیدن به شهر دسترسی‌پذیر هنوز فاصله زیادی دارد.