فضای بکر ساخت و ساز در کلان شهر تهران
زمین در تهران گوهر کمیابی است. تراکم ساختمان‌ها رفت و آمد را هم در این شهر دشوار کرده است. ترافیک طولانی در بیشتر ساعات روز شهروندان را کلافه کرده است.
برای جبران این کمبود و حل این مشکلات برنامه‌ریزان شهری به فکر چاره افتاده و پیشنهاد استفاده از فضاهای زیرسطحی در پایتخت را داده‌اند. نسخه‌ای که در بیشتر شهرهای دنیا سال‌ها است اجرا می‌شود. با ایجاد فضاهای زیرساختی شامل مجموعه‌ها و مراکز خدماتی، رفاهی و تفریحی و انتقال و توسعه خدمات شهری به زیر زمین در واقع شهرهای کوچکی در زیر زمین ایجاد خواهد شد که قادر است بسیاری از خدمات مورد نیاز شهروندان را بدون نیاز به تردد روی سطح زمین به شهروندان ارائه دهند.

مطالعات اولیه این طرح ‌اکنون در کمیسیون‌های عمران و شهرسازی شورای شهر تهران در حال انجام است و در صورت اجرا شدن، تهران نخستین شهری است که برای ایجاد شهری کوچک زیر پوسته شهر اصلی انتخاب شده و در صورت موفقیت‌آمیز بودن نتایج این طرح، می‌تواند الگویی برای اجرا در دیگر کلان‌شهرهای کشور باشد.میدان هفت تیر، محدوده خیابان و میدان انقلاب، محدوده بازار، میدان آرژانتین و پارک‌سوار بیهقی، محدوده میدان تجریش، محدوده میدان آزادی، میدان راه‌آهن و پایانه جنوب به‌عنوان پهنه‌های نهایی و مستعد ساخت و توسعه فضاهای زیرسطحی در پایتخت مطالعه و انتخاب شده‌اند.
قرار است این فضاسازی‌ها از میدان هفت تیر آغاز شود، حجم بالای تردد‌های شهروندان و خودروها مهم‌ترین دلیلی است که موجب شده میدان هفت تیر به‌عنوان اولویت اول انتخاب و معرفی شود. ایجاد فضاسازی‌های خدماتی در زیر شهر شاید در وهله اول اتفاقی عجیب و تازه به نظر برسد، اما در حقیقت چنین فضاهایی ‌اکنون نیز وجود دارد و بسیاری از شهروندان از آنها استفاده می‌کنند. تونل‌های شهری، ایستگاه‌ها و فروشگاه‌های مترو، زیرگذر چهارراه ولیعصر، پارکینگ‌ها و انبارهایی که زیر زمین و ساختمان‌های بلند قرار دارد نمونه‌هایی از این فضاسازی‌هاست که همه ما در چند سال اخیر از خدمات آنها استفاده کرده‌ایم. اینها بخشی از فعالیت‌های خدماتی و رفاهی برای شهروندان همین شهر است که به زیر زمین منتقل شده است.

زیرزمینی شدن میادین پایتخت
احمد دنیامالی، رئیس کمیسیون عمران شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه باید حیات شهری به فضاهای زیرسطحی تهران داده شود، می‌گوید: در تمام دنیا استفاده از بافت زیرسطحی معمول است به‌خصوص در بافت فشرده مراکز شهرها از مکان‌های زیرسطحی استفاده‌های گوناگونی می‌شود.
این عضو شورای شهر تهران ادامه می‌دهد: برای فضاهای زیرسطحی کاربردهای مختلفی مانند درمانی، تجاری،خدماتی، فرهنگی و حمل‌و‌نقل تعریف شده است که شورا در حال تدوین طرح جامعی در این رابطه است.او اززیرزمینی شدن میادین به‌عنوان اولین مکان‌هایی که قرار است در تهران به زیرزمین منتقل شوند می‌گوید: موضوع زیرزمینی شدن میادین تهران از قدیم در شهرداری پیگیری می‌شده حتی ماکت میدان هفت تیر نیز در همین راستا ساخته شده است. میادین محل تجمع عابران پیاده هستند، در طرح‌های حمل‌و‌نقلی عابران پیاده باید در اولویت اول باشند و تلاش می‌کنیم این مراکز عاری از هر گونه ماشین شود.

به گفته دنیامالی، کارشناسان شهرسازی، زیباسازی و مدیران شهری مطالعات عمیقی را در مورد استفاده از فضاهای زیرسطحی انجام داده‌اند.رئیس کمیسیون عمران شورا با بیان اینکه می‌توان احداث پارکینگ‌ها را به زیر سطح شهر برد، می‌گوید: ما در پایتخت با محدودیت زمین مواجهیم و باید از فضاهای زیرسطحی استفاده کنیم و حیات شهری را در زیر پایتخت نیز به جریان بیندازیم.رضا تقی‌پور سخنگوی شورای شهر تهران نیز با سخنان دنیامالی موافق است. او می‌گوید: در حال حاضر فضاهای زیرزمینی، بخش کوچکی از اماکن شهری پایتخت را تشکیل داده و آنچه تاکنون به‌عنوان فضاهای زیرسطحی در تهران احداث شده است، عمدتا شامل معابری برای تسهیل حمل‌و‌نقل درون‌شهری سواره و خطوط مترو بوده است. به این ترتیب هنوز از پتانسیل بالای فضاهای زیرسطحی به‌منظور کاهش تراکم و کارآمدی هرچه بیشتر فضاهای روسطحی آن گونه که باید و شاید استفاده نشده است.

امنیت در زیرزمین
فضاهای زیر سطحی در زمان‌های بحران از نقاط امن شهر محسوب می‌شوند. این نکته را رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران یادآوری می‌کند و می‌گوید: فضاهای زیرسطحی مترو طبق شاخصه‌های مهندسی و با رعایت استانداردهای لازم نقاطی امن در شرایط بحران به شمار می‌آیند.

احمد صادقی با بیان اینکه تهران شهری است با مخاطرات زیاد که در زمان غیر بحران باید تجهیزات مواقع بحران را مهیا کنیم تا آسیب‌ها را به حداقل برسانیم می‌گوید: در سایر کشورها از فضاهای زیر سطحی علاوه‌بر حمل‌و‌نقل برای کمک به پایداری محیط زیست نیز استفاده می‌شود. در شهر تهران نیز تمامی موقعیت‌های زیرسطحی مترو در مواقع بحران شناسایی شده است و با سایر سازمان‌های مربوطه هماهنگ شده تا در مواقع بحران بتوان از آن استفاده بهینه کرد. فضاهای زیرسطحی مترو جدا از مکان امن بودن ، باید مجهز به تجهیزات امدادرسانی و تخلیه مصدومان متناسب با نیاز روز شود.وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر نیز فضاهای زیر سطحی مترو از امنیت بالایی برخوردار است و مجهز به سیستم اطفای حریق و نیز امکانات ایمنی دیگر در مواقع بحران است، اما نیاز است که تجهیزات امدادرسانی و تخلیه مصدومان در مواقع بحران در این مکان‌ها تقویت شود. توفان چند سال پیش در تهران ثابت کرد که فضاهای زیر سطحی مترو مکان‌های امنی برای پناه شهروندان به شمار می‌آید.