استحاله آقای« ویچ»!

برانکو نامی آشنا برای ایرانی‏ها است، تیم ملی ایران با هدایت او در سال ۲۰۰۶ برای سومین بار به جام جهانی فوتبال صعود کرده است. او متولد ۱۹۵۴ «چاکوتس» یوگسلاوی سابق است، «برانکو» در دوران بازیگری در پست هافبک بازی کرده و مهم‏ترین باشگاهی که در آن توپ زده است «دینامو زاگرب» است اما داستان مربیگری او به سالها قبل بازمی‌گردد و جالب اینکه ایران نقش بسزایی در مطرح شدن نام او در قواره‌های یک مربی بزرگ داشته است. برانکو بعد از چند تجربه موفق مربیگری در باشگاه‏های کرواسی، در سال ۱۹۹۸ به‌عنوان دستیار «میرواسلاو بلاژویچ » انتخاب شد و در جام جهانی فرانسه با تیم ملی کرواسی شگفتی خلق کرده و این تیم در نخستین حضور خود در جام جهانی به‌عنوان سومی جهان دست یافت. اولین تقابل «برانکو» با فوتبال ایران یک ماه پیش از آغاز جام جهانی ۱۹۹۸ و بازی دوستانه تیم ملی ایران با کرواسی بود که این بازی با دو گل به سود کرواسی به اتمام رسید. بعد از این بازی «بلاژویچ» ادعا کرده بود که اگر تیم یوگسلاوی در جام جهانی موفق شود تیم ملی ایران را شکست دهد، یک توپ فوتبال را قورت خواهد داد.

با پایان جام جهانی «برانکو» ترجیح داد به‌عنوان سرمربی به کارش ادامه دهد و هدایت تیم «هانوفر» آلمان را برعهده گرفت. بعد از توافق ایران با «بلاژویچ» برای هدایت تیم ملی ایران، بار دیگر برانکو به‌عنوان دستیار در کنار بلاژویچ قرار گرفت؛ تیم ملی ایران با «بلاژویچ» نتوانست به جام جهانی ۲۰۰۲ راه یابد و در مرحله پلی‏آف در مقابل سد ایرلند متوقف شد. با وجود این ناکامی فدراسیون وقت خواستار ادامه همکاری با کادر مربیان کرواسی بود، اما «بلاژویچ» از هدایت تیم ایران کنار کشید و فدراسیون فوتبال با برانکو وارد گفت‏وگو شد. بسیاری موفقیت‏های «بلاژویچ» در تیم ملی کرواسی را منتسب به دستیاری که او را «پروفسور» خطاب می‌کردند دانسته و معتقد بودند که وی با علم روز فوتبال آشنا و تمرین‌دهنده خوبی است. ایوانکوویچ در آن مقطع سابقه سرمربیگری تیمهای بزرگ را نداشت و در واقع با اعتماد فوتبال ایران بود که ایوانکوویچ یک سرمربی ملی لقب گرفت، اتفاقی که به نقطه عطف کارنامه مربیگری او تبدیل شد. «برانکو» ابتدا تیم امید ایران را در بازی‏های آسیایی ۲۰۰۲ قهرمان کرد و در ادامه موفق شد تیم ملی ایران را به جام جهانی برساند، ایران هر چقدر در سال ۱۹۹۸ صعود سخت و فرسایشی به جام جهانی داشت اما با «برانکو» این صعود به آسانی میسر شد.

انتظارات از وی و تیم ملی ایران به حدی افزایش یافته بود که همه در جام جهانی توقع پیروزی بر مکزیک، آنگولا و تساوی برابر پرتغال را داشتند تا تیم ایران به مرحله حذفی صعود کند، اما برخلاف انتظار ایران برابر مکزیک و پرتغال شکست خورد و به یک تساوی برابر آنگولا دست یافت. با این وجود در نتایج تیم ملی کمتر «برانکو» مورد هجمه قرار گرفت، اما بیشترین حمله به وی به‌دلیل استفاده از علی دایی بود که دیگر با ۳۷ سال سن کارآیی آنچنانی برای تیم ملی نداشت. وی بعد از شکست برابر مکزیک در برابر فشار عمومی کوتاه آمد و در بازی برابر پرتغال علی دایی را روی نیمکت نشاند، اما وقتی ایران بازی دوم را هم باخت و بازی با آنگولا جنبه تشریفاتی پیدا کرد، مربی کروات تیم ملی ایران باز هم دایی را در ترکیب قرار داد، البته به نظر می‏رسد در این مورد وی به تنهایی تصمیم‌گیرنده نبوده و دایی از حمایت دادکان نیز بهره‏مند بود.

با حذف ایران در جام جهانی، علی‌آبادی مسوول وقت تربیت بدنی کشور، دادکان را برکنار کرد و «برانکو ایوانکوویچ» نیز که حامی اصلی خود را از دست داده بود ترجیح داد قید ۸ ماه باقی‌مانده قرارداد خود با تیم ملی را زده و به ایران بازنگردد. اما فارغ از اتفاقات جام جهانی آنچه از عملکرد او در نزدیک به یک دهه پیش از این در اذهان اهالی فوتبال باقی مانده بود تصویر یک مربی صرفا نتیجه گرا بود. کسی که تیمهایش با حداقل گل به پیروزی می‌رسید و هرگز ارائه گر یک فوتبال زیبا نبود. برانکو همیشه محکوم بود که روی تعداد محدودی از بازیکنان نظر مثبت دارد و درهای تیم ملی به سختی روی چهره‌های جدید باز شد. شاید با این فلسفه که او کمتر به تیمش دست می‌زد تا هماهنگی ستاره‌هایش از بین نرود. اما برانکویی که به پرسپولیس آمد مربی دیگری بود. آنچه او و تیمش در طول یک فصل حضور در ایران به نمایش گذاشتند، اساسا با تصورات گذشته درتضاد بود. تیم او دیگر با احتیاط بازی نمی‌کرد و رنگ و بوی صرفا نتیجه‌گرایی نمی‌داد. به گواه بسیاری از کارشناسان و اهل فن پرسپولیس با کیفیت‌ترین فوتبال با فلسفه هجومی را ارائه کرد. تیمی که اگرچه مشکلات عدیده در خط دفاعی و دروازه بان داشت اما در فازهجوم، فوتبالی چشم نواز از خود ارائه کرد. شاید همین کیفیت خاص بود که حس رضایت را درهواداران این تیم به وجود آورد و در روز آخر و در اجتماع صدهزارنفری خود و زمانی‌که قهرمانی را از کف دادند به افتخار تیمشان ایستادند و آن را تشویق کردند. اما چه اتفاقی در حدفاصل ۹سال رفتن و برگشتن او به فوتبال ایران رخ داد که برانکو را چنین متحول کرد؟ابتدا کارنامه او در این دوران را مرور کنید. کارنامه‌ای که هم قهرمانی دارد و هم هدایت تیم‌های بزرگ.

از دینامو تا قهرمانی در چین

«برانکو» بعد از تیم ملی ایران، هدایت تیم‏های «دیناموزاگرب»(دوبار)، «شاندونگ لیونگ» چین، «الاتفاق» عربستان و «الوحده» امارات را بر عهده داشته است. در جام جهانی و پس از شکست ۳ بر ۱ برابر مکزیک، ۲ بر صفر در برابر پرتغال و تساوی ۱ بر ۱ با آنگولا، برانکو ایوانکوویچ که تنها حامی خود در فدراسیون یعنی محمد دادکان را عزل شده می‌دید، عطای کار را به لقایش بخشید و دیگر به ایران بازنگشت. برانکو پس از بازگشت به کشورش سرمربی دینامو شد و در دو فصل و نیمی که در این تیم حضور داشت ۲ قهرمانی لیگ و ۲ قهرمانی جام حذفی به دست آورد. در سال سوم و در میانه راه از این تیم جدا شد و به شاندونگ چین پیوست. دیناموزاگرب در فصل آغازین حضور برانکو ۳۰ برد، ۲ تساوی و تنها یک شکست را تجربه کرد و با ۸۴ گل زده و تنها ۲۲ گل خورده، با ۹۲ امتیاز بالاتر از هایدوک ۷۲ امتیازی به مقام قهرمانی رسید. در تیم آن سال برانکو سرشناسانی همچون ماریو مانژوکیچ، ادواردو داسیلوا و لوکا مودریچ نیز حضور داشتند. ادواردو در این فصل با ۳۴ گل زده آماری فوق‌العاده به جای گذاشت. تیم برانکو در فصل ۰۸-۲۰۰۷ نیز به افتخار آفرینی ادامه داد. اگرچه نتوانست مثل فصل قبل عمل کند. اما عملکرد خارق العاده ۲۶ برد، ۴ تساوی و ۳ شکست، ۹۱ گل زده و تنها ۳۴ گل خورده نیز آمار قابل قبولی برای این تیم به حساب می‌آمد. در این فصل مودریچ و مانژوکیچ روی هم رفته ۳۷ گل به ثمر رساندند. برانکو در این فصل درانتخابی لیگ قهرمانان اروپا نیز حضور یافت اما با تنها ۴ امتیاز و پایین‌تر از بازل و هامبورگ از دور رقابت‌ها کنار رفت. برانکو ۴ فصل روی نیمکت هدایت تیم پرطرفدار دیناموزاگرب نشست و بد هم نتیجه نگرفت اما درگیری‏هایش با مدیرعامل باشگاه سبب شد تا کمتر آب خوش از گلویش پایین برود. برانکو بعد از اتمام جام‏جهانی ۲۰۰۶ و ترک ایران راهی کرواسی شد تا مرد شماره یک دیناموزاگرب با هواداران پرشورش لقب بگیرد.

۱- نتیجه نهایی کار در زاگرب عالی بود. این تیم تحت هدایت برانکو فقط یک مرتبه رنگ شکست را دید تا با ۹۲ امتیاز و تفاضل گل کم‏نظیر (۶۲+) قهرمان مطلق فصل ۷-۲۰۰۶ کرواسی شود.

۲- ایوانکوویچ آن سال یک نتیجه خوب دیگر هم به ثبت رساند و آن قهرمانی در جام‏حذفی کرواسی بود. شاگردان پروفسور در مرحله یک‏شانزدهم نهایی رقابت‌ها ویروتیکا را ۳بریک شکست دادند. این بازی در وقت معمول مسابقه در خانه حریف یک - یک به پایان رسیده بود. بعد نوبت به سیبنکی رسید که در یک هشتم ۳ بر ۲ قافیه را به دینامو ببازد. ارتش برانکو در یک چهارم هم اسلاوان کوپریوانیکا را طی دو دیدار یک بر صفر و ۳ بر یک برد تا به نیمه نهایی برسد. دینامو در این مرحله تیم همشهری‏اش زاگرب را ۳ بر یک از پیش رو برداشت و این یعنی رسیدن به فینال. دینامو در بازی رفت فینال کار را یکسره کرد؛ پیروزی ۳ بر صفر مقابل هایدوک اشپیلت در ۱۸ اردیبهشت سال ۸۷ سبب شد تا عملا دومین قهرمانی فصل نصیب برانکو و تیمش شود. یک هفته بعد، یعنی ۲۵ اردیبهشت هم بازی برگشت دو تیم بدون گل خاتمه پیدا کرد تا ۶ سال و ۹ ماه و ۵ روز قبل، ایوانکوویچ عامل اصلی برپایی جشن قهرمانی در جام حذفی فوتبال کرواسی - برای دینامو- لقب بگیرد.

۳- برانکو فصل بعد ۰۹-۲۰۰۸) دیناموزاگرب را آن‏طور که می‏خواست بست. نتایج خوبی هم به ثبت رساند. تیم طی ۱۹ هفته به ۱۶ پیروزی دست پیدا کرد و صدرنشین مطلق بازی‏ها لقب گرفت. با این حال درگیری لفظی مدیرعامل تیم با او در بازی تشریفاتی فوتسال میان ستاره‏های هایدوک اشپیلت و دینامو سبب شد تا پروفسور در میانه راه و نزدیکی رسیدن به قهرمانی لیگ، تیم را ترک کند. جالب اینکه در نهایت دینامو مقتدرانه با ۸۲ امتیاز قهرمان لیگ برتر کرواسی شد.

۴- فصل که تمام شد کدورت‏های میان برانکو و مسوولان باشگاه هم فراموش شد و به این ترتیب ایوانکوویچ برای سومین فصل متوالی روی نیمکت دینامو نشست. هرچند که این بار هم به‏رغم اینکه ۱۶ هفته با زاگرب عملکرد خوبی داشت با باشگاه به مشکل بر خورد و رفت. برانکو با دینامو در لیگ ۰۹-۲۰۰۸ طی ۱۶ بازی به ۱۰ پیروزی و ۳ تساوی رسید تا مدعی قهرمانی مسابقات لقب بگیرد، با این حال ترجیح داد باشگاه را ترک کند و راهی آسیا شود.

۵- سرمربی اسبق تیم‏ملی ایران، سال قبل برای چهارمین بار به زاگرب بازگشت و در لیگ ۱۴-۲۰۱۳ ایوانکوویچ فقط ۵ بازی در لیگ برتر کرواسی روی نیمکت دیناموزاگرب نشست. در ۵ دیدار ابتدایی لیگ دینامو با برانکو به ۲ پیروزی، ۲ باخت و یک تساوی دست پیدا کرد. ایوانکوویچ در جام حذفی هم موفق شد به یک پیروزی ۶ بر صفر دست پیدا کند. با این حال دو شکست ۳ بر صفر و ۲ بر یک مقابل نمایندگان بلغارستان و اوکراین در لیگ قهرمانان اروپا، پرونده پروفسور را خیلی زود بست.

شاندونگ؛ از قهرمانی تا اخراج

برانکو سال ۲۰۱۰ دوباره به فوتبال آسیا برگشت و این‏بار با توجه به نتایج قابل قبولی که در زاگرب گرفته بود پیشنهاد عالی چینی‏ها را برای پشت سر گذاشتن تجربه‏ای جدید قبول کرد. پروفسور سرمربی شاندونگ شد تا طی ۳۰ هفته به ۱۸ پیروزی و ۹ تساوی دست پیدا کند. سرمربی اسبق تیم‏ملی ایران با کسب ۶۳ امتیاز در حالی با شاندونگ قهرمان چین شد که تیم دوم جدول تیانجین ابتدا ۵۰ امتیاز به دست آورد. ایوانکوویچ فصل ۲۰۱۱-۲۰۱۰ را هم با شاندونگ استارت زد. با این حال شکست برابر چونبوک موتورز کره‌جنوبی و از دست رفتن شانس صعود از مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا سبب شد تا خیلی زود متولیان شاندونگ برآشفته شوند. شاندونگ نتیجه دیدار اولش را به چونبوک در کره یک بر صفر واگذار کرد. با این حال پیروزی ۲ بر صفر مقابل سرزو اوزاکای ژاپن و تساوی یک - یک با آرمای اندونزی در دور رفت شرایط را بهتر کرد. شاندونگ در دور برگشت آرمای اندونزی را با ۵ گل شکست داد اما دو مرتبه به چونبوک باخت و این بار ۲ بر یک در خانه. ثبت همین نتیجه هم سبب شد تا مسوولان باشگاه رای به اخراج زودهنگام برانکو دهند.

دو روی سکه« الاتفاق»

مقصد بعدی برانکو لیگ برتر عربستان و تیم الاتفاق بود. تیمی که در لیگ ۱۱-۲۰۱۰ با کسب عنوان سوم لیگ این کشور مجوز حضور در پلی‏آف لیگ قهرمانان را به دست آورده بود. پروفسور در لیگ قهرمانان بازی پلی‏آف را به استقلال باخت و تیمش حذف شد. البته داستان نیامدن برانکو به همراه تیم عربستانی به ایران به خاطر مشکل مالیاتی را فوتبال دوستان به خوبی به یاد دارند. در لیگ عربستان هم جوانگرایی ابتدای فصل کار دستش داد؛ ثبت ۱۳ پیروزی و ۸ تساوی طی ۲۶ هفته سبب شد تا الاتفاق روی پله چهارم لیگ قرار بگیرد و این نتیجه‏ای نبود که متولیان این باشگاه را راضی به نگه داشتن پروفسور کند. الاتفاق برخلاف لیگ با برانکو در جام حذفی عملکرد قابل قبولی داشت. این تیم در یک هشتم النصر را ۲ بر صفر شکست داد. بعد در یک چهارم با ۳ گل از سد فجران گذشت. در نیمه نهایی هم این تگ لیابو بود که با گل دقیقه ۹۶ خود از روی نقطه پنالتی سند پیروزی ۲ بر یک تیم برانکو برابر الاهلی را امضا کرد. ایوانکوویچ تا کسب یک افتخار بزرگ فاصله‏ای نداشت. با این حال جمعه ۲۱ بهمن سال ۹۰ برایش خوش یمن نبود. الاتفاق در فینال جام حذفی ۲ بر یک مغلوب الهلال شد تا برانکو در آن سال هم درست مثل امسال تا آستانه قهرمانی رفته و ناکام برگردد.

تجربه ناموفق« الوحده»

پس از الاتفاق، نوبت به حضور در فوتبال امارات و نشستن روی نیمکت الوحده رسید. شاید برانکو فکر می‏کرد در محیطی مناسب با امکانات کافی به نتایج دلخواهش دست پیدا می‏کند اما علنا دخالت‏های سران باشگاه و درخواست‏های‏شان برای اضافه کردن چند بازیکن، تمرکز پروفسور را برهم زد. در نهایت هم این الوحده بود که با حضور روی پله هفتم لیگ امارات چوب خواسته‏های خارج از عرف مدیرانش را خورد و برانکو هم از این تیم به کشورش بازگشت. بدترین نتیجه دوران مربیگری برانکو در خاور میانه نیز به همین یک فصل حضورش در الوحده بر می‌گردد. او با تیم الوحده در فصلی که ۱۱ شکست را متحمل شد، به مقامی بهتر از هفتمی دست پیدا نکرد و سرانجام نیز از سمت خود برکنار شد و یک بار دیگر به کرواسی بازگشت، بازگشتی که برای وی شگون نداشت. برانکو که به همراه دینامو زاگرب از ۱۳ بازی ۲۷ امتیاز کسب کرده بود و در رده دوم قرار داشت، پس از شکست در مقابل آستریا وین اتریش، برای دومین بار پیاپی از سمت خود اخراج شد.

بازگشت یک برانکوی متفاوت

خودش درگفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد وقتی با این پرسش مواجه می‌شود که چرا اینقدر برانکوی ۱۰ سال پیش که هدایت ایران را برعهده داشت با برانکویی که امروز پرسپولیس را هدایت می‌کند متفاوت است گفت: «آن برانکویی که شما از آن صحبت می‌کنید مربی جوانی بود که اولین تجربه خود را به‌عنوان سرمربی پشت سر می‌گذاشت. بله قبول می‌کنم که شاید محتاط‌تر بودم اما حق بدهید که در آن دوران به دنبال اثبات خودم باشم. اما حالا سابقه سال‌ها کار باشگاهی را دارم. امروز می‌دانم که تیم پرتماشاگر چه فوتبالی می‌خواهد واین فرصت را داشتم که هر روز با تیمم کار کنم، اتفاقی که در تیم ملی هرگز نمی‌افتد. »آنچه از این جواب بر می‌آید اینکه گذشت زمان از او یک مربی جسورساخته است. کارنامه باشگاهی‌اش نشان می‌دهد آزمون و خطاهای بسیارکرده و بسیار پخته‌تر از گذشته به ایران بازگشته است. برانکوی تیم ملی می‌خواست به هرقیمت فقط برنده باشد تا فرصت نشستن روی نیمکت یک تیم ملی درجام جهانی را داشته باشد. اتفاقی که او را به مارکت مربیان بزرگ دنیا وارد کرد. او با فلسفه‌ای متفاوت بازگشت تا تمام پیش داوری‌ها درمورد احتمال ظهور یک پرسپولیس کسل کننده را دور بریزیم. تیم او را بسیاری با تیم رویایی مصطفی دنیزلی ترک مقایسه کردند. همان که می‌توانست یکصدهزار تماشاگر را به استادیوم بکشاند و با وجود ناکامی درکسب جام همیشه در ذهن قرمزها باقی خواهد ماند. جدول کامل عملکرد باشگاهی برانکو ایوانکوویچ را در زیر ببینید.

استحاله آقای« ویچ»!