رکود حاکم بر بازار خودرو
بازار خودروی کشور این روزها بیش از هر زمان دیگری با عدم تقاضا از سوی مشتریان روبه‌رو است. در این زمینه برخی از کارشناسان معتقدند که بازار خودرو کشور با توجه به بی میلی دارندگان خودرو فرسوده به تعویض خودرو خود به دلیل افزایش قیمت‌ها از یک سو و عدم صادرات مناسب از سوی خودروسازان به اشباع رسیده است، به همین دلیل تولید خودروسازان هم اکنون بیش از ظرفیت بازار است. بر این اساس سال 91 -90 را می‌توان سال اوج‌گیری تولید خودرو در کشور خواند؛ چرا که طی این دو سال خودروسازان در مجموع یک میلیون و 600 هزار دستگاه خودرو تولید کردند. اما بازار باز هم جوابگوی تولید خودروسازان بود. در این زمینه صادرات خودرو، خروج خودروی فرسوده و فروش لیزینگی و اقساطی از سوی خودروسازان و شرکت‌های لیزینگی پاسخگوی ظرفیت تولید خودرو در کشور بود. حال آنکه در شرایط کنونی تولیدکنندگان تنها بر تقاضا از سوی بازار داخلی حساب باز کردند و با توجه به عدم تقاضا از سوی بازار‌های صادراتی یا مالکان خودروهای فرسوده به نظر می‌رسد که بازار طی ماه‌های آتی در رکود بیشتری فرو رود. بر این اساس خودروسازان سال گذشته یک میلیون و 200 هزار دستگاه خودرو تولید کردند حال آنکه طبق برنامه ارائه شده از سوی شرکت‌های تولیدی قرار است که در سال جاری یک میلیون و 450 دستگاه خودرو تولید شود. اینکه خودروسازان قرار است طبق ظرفیت اسمی خود خودرو تولید کنند عملی بجا و پسندیده است اما آنها باید تقاضای بازار را نیز در این زمینه مدنظر قرار دهند. اگر بازار‌های صادراتی خودروسازان فعال بود و از سوی دیگر مشوق‌هایی نیز برای دارندگان خودروهای فرسوده در نظر گرفته می‌شد، تولیدکنندگان می‌توانستند نسبت به تقاضا در بازار خودرو اطمینان خاطر داشته باشند حال آنکه تکیه بر تقاضای داخلی می‌تواند شرایطی را ایجاد کند که هم اکنون بر بازار حاکم است. در هر صورت بسیاری از فعالان بازار با اعلام نارضایتی از وضعیت موجود معتقدند که خودروسازان در وهله اول به فعال‌سازی بازار‌های صادراتی خود بپردازند هر چند که این مرحله نیازمند ارتقای کیفیت و توسعه محصول از سوی خودروسازان است. در هر صورت بازار خودروی کشور این روزها شرایط مطلوبی ندارد و تقاضا به پایین‌ترین حد خود رسیده است. این وضعیت منجر به کاهش قیمت بسیاری از خودروهای داخلی شده به‌طوری که قیمت بازار و کارخانه‌ای برخی تولیدات خودروسازان تقریبا برابری می‌کند. از سوی دیگر اما کاهش قیمت خودروهای داخلی بازار خودروهای دست دوم را نیز تحت تاثیر قرار داده است. در این زمینه یک کارشناس بازار خودرو در زمینه تحولات بازار خودروهای دست دوم داخلی و خارجی در ماه‌های اخیر عنوان می‌کند که روند کاهش قیمت به بازار خودروهای دست دوم نیز سرایت کرده و در سال جاری شاهد افت قیمت‌ها در این بازار هستیم. این کارشناس با بیان اینکه در سال جاری قیمت خودروهای وارداتی دست دوم بین سه تا 40 میلیون تومان کاهش یافته است، خاطرنشان می‌کند که در برندهای خارجی چون بنز و بی‌ام‌دبلیو میزان کاهش قیمت به‌طور میانگین 40 میلیون تومان بوده است. وی ادامه می‌دهد: در سال جاری قیمت خودروهای وارداتی دست دوم کره‌ای و ژاپنی نیز به‌طور میانگین بین سه تا 15 میلیون تومان کاهش یافته است. این کارشناس بازار خودرو اضافه می‌کند: در این مدت قیمت خودروهای داخلی دست دوم در بازار نیز به‌طور میانگین بین یک تا پنج میلیون تومان کاهش یافته است. این کارشناس با بیان اینکه در حال حاضر میزان تمایل خریداران به خرید خودروهای دست دوم بیشتر از خودروهای صفرکیلومتر است، تصریح می‌کند: خودروهای دست دوم ارزان‌تر از خودروهای صفرکیلومتر هستند به همین دلیل بخشی از مشتریان به این بازار جذب می‌شوند.
چینی‌ها در سایه
شاید کمتر کسی حضور چینی‌ها در صنعت خودرو کشور را باعث رکود در بازار معرفی کند. اما آنچه پیدا است خودروهای چینی این روزها به رقیب جدی خودروهای داخلی تبدیل شده‌اند. تا چند سال پیش اقبال چندانی نسبت به خودروهای چینی در بازار ایران وجود نداشت با این حال در سال‌های 1391 و 1392 تشدید تحریم‌ها و خروج برخی خودروسازان خارجی از ایران باعث شد تا خودروسازان چینی از خلأ ایجاد شده برای افزایش حضور خود استفاده کنند. البته گذشته از شرایط تحریم، به‌ روز بودن ظاهر خودروهای چینی آن هم در شرایطی که دو خودروساز بزرگ داخلی همچنان به تولید خودروهای قدیمی و بعضا از رده خارج شده ادامه می‌دهند، نقش قابل توجهی در جذب مصرف‌کنندگان ایرانی به خودروهای چینی داشته است.
اقبال ایجاد شده به خودروهای چینی در دو - سه سال اخیر باعث شده واردکنندگان خودرو نیز دست به کار شوند؛ به‌گونه‌ای که در این مدت واردات چند برند خودرویی چینی نیز آغاز شده و گسترش یافته است.
در این شرایط کارشناسان معتقدند که اگر چه در ابتدا چینی‌ها حضور خوبی در ایران نداشتند اما هم اکنون به واسطه حضور شرکت‌های مطرح این کشور که با شرکت‌های اروپایی و آمریکایی در داخل کشورشان جوینت هستند نظر بسیاری از مشتریان ایرانی را به خود جلب کردند به‌طوری که شاید کمتر کسی خودروهای چینی را در مقایسه با خودروهای داخلی بی کیفیت بخواند. در این زمینه به گفته کارشناسان در شرایط رقابتی فعلی خودروسازانی موفق به جلب نظر مصرف‌کنندگان ایرانی خواهند شد که دو اولویت تولید خودروهای جدید با کیفیت و قیمت مناسب را مدنظر قرار دهند. حال آنکه خودروسازان چینی هم اکنون این دو اولویت را در راس فعالیت‌های خود در ایران قرار داده‌اند.