ملاحظات بانک مرکزی برای افزایش وام مسکن
روند مذاکرات مسوولان ارشد وزارت راه و شهرسازی با بانک مرکزی بر سر افزایش سقف وام خرید مسکن در حالی پس از گذشت بیش از یک سال از شروع این مذاکرات در حال پیگیری است که هنوز نتیجه اطمینان بخشی در خصوص افزایش سهم وام در تامین مالی خرید مسکن طی ماه‌های آتی حاصل نشده است. بانک مرکزی که از ابتدای شروع این مذاکرات با دو استدلال تورم زا بودن و کمبود منابع بانک‌ها برای تامین رقم مورد نیاز برای افزایش سقف وام خرید مخالفت کرده است، چندی پیش در یک اطلاعیه رسمی ملاحظات خود را برای افزایش سقف تسهیلات خرید اعلام کرد.
به این ترتیب، بانک مسکن یا هر بانک دیگری که تمایل به پرداخت تسهیلات مسکن و افزایش سقف وام داشته باشد برای آنکه در دور باطل مذاکرات مشابه آنچه بیش از یک سال است بین بانک مرکزی و وزارت راه وشهرسازی بر سر افزایش سقف تسهیلات در جریان است گرفتار نشود، لازم است ملاحظات اعلام شده از سوی بانک مرکزی را در این زمینه مورد توجه قرار دهد.
بانک مرکزی مخالف نیست!
هر چند به درازا کشیدن مذاکرات مسوولان وزارت راه و شهرسازی با بانک مرکزی بر سر افزایش سقف تسهیلات و همچنین برخی اظهارنظرهای مسوولان وزارت راه و شهرسازی و بانک مرکزی مبنی بر عدم تفاهم این دو نهاد بر سر افزایش سقف وام، این ذهنیت را ایجاد کرده که اساسا بانک مرکزی با هرگونه افزایش سقف تسهیلات خرید مخالف است، اما، بانک مرکزی در بیانیه خود موضوع را به نحو دیگری مورد تاکید قرار داده است.
در بیانیه بانک مرکزی آمده است: برخلاف آنچه که طی ماه‌های اخیر در خصوص مخالفت بانک مرکزی با افزایش سقف وام خرید مسکن مطرح شده، نظرات بانک مرکزی در خصوص طرح پیشنهادی مذکور به هیچ عنوان در سطح ملاحظات و نگرانی‌هایی پیرامون اجرای طرح در ابعاد کلان اقتصادی و ملاحظات مالی آن محدود و متوقف نشده است. بلکه ضمن اعلام موافقت با کلیات طرح پیشنهادی، راهکارهای لازم برای تکمیل طرح و رفع نگرانی‌های بانک مرکزی به وزارت راه و شهرسازی منعکس شده است.
سه ملاحظه مهم برای افزایش وام
بانک مرکزی در ادامه به بیان دیدگاه‌های کارشناسی خود در خصوص افزایش سقف وام مسکن پرداخته است.
این دیدگاه کارشناسی با تاکید بر نقش مسکن به‌عنوان بخش پیشران در خروج از رکود و رونق غیر تورمی در اقتصاد کلان کشور در سه محور اصلی مورد تاکید بانک مرکزی قرار گرفته است.
بانک مرکزی در این زمینه معتقد است: رعایت اصل خودکفایی مالی در طرح افزایش سقف وام خرید مسکن و توازن در منابع و مصارف بانک‌ها به منظور جلوگیری از هرگونه استقراض از منابع پر قدرت بانک مرکزی و بروز تبعات تورمی شدید در جامعه، اولین اصلی است که باید در این زمینه مورد توجه قرار بگیرد.
همچنین سازگاری طرح افزایش سقف تسهیلات خرید مسکن با اهداف کلان اقتصادی به ویژه کاهش نرخ تورم به منظور تحقق رونق غیر تورم زا در بخش مسکن دومین اصل مورد تاکید در این زمینه است.
ضرورت اجرای طرح در مقیاسی متناسب با منابع و امکانات دولت سومین اصلی است که در این باره از طرف بانک مرکزی اعلام شده است.
جمع‌بندی بانک مرکزی از مذاکرات افزایش وام
بانک مرکزی در بخش دیگری از بیانیه خود، جمع‌بندی خود را از مجموع جلسات برگزار شده با مسوولان مسکن بر سر افزایش سقف تسهیلات خرید، اعلام کرده است.
در این بخش از بیانیه، ضمن تاکید مجدد در خصوص موافقت بانک مرکزی با کلیات طرح پیشنهادی افزایش سقف وام خرید، خطاب به بانک‌ها و دولت آمده است: بانک‌ها در ایجاد صندوق‌های پس‌انداز مسکن ملزم به حفظ تعادل میان منابع و مصارف صندوق بوده و لازم است برنامه دقیق و قابل اتکایی را برای حفظ تعادل پادار در منابع و مصارف صندوق و رفع هرگونه نگرانی از توسل احتمالی آنها به منابع بانک مرکزی ارائه دهند.برای این منظور بانک مرکزی پیشنهاد می‌کند اولا طرح افزایش سقف وام خرید مسکن به صورت پایلوت ترجیحا در یکی از بانک‌های غیر دولتی و در مقیاس محدود و قابل مدیریت اجرایی شود.
همچنین سقف تسهیلات پرداختی از محل این صندوق‌ها منوط به انجام سپرده‌گذاری معادل حداکثر 60 میلیون تومان تعیین شود.
از سوی دیگر تسهیلات پرداختی از محل اجرای این طرح در ابتدا به زوج‌هایی که برای اولین بار اقدام به خرید خانه (خانه اولی‌ها) می‌کنند، محدود شود.
در کنار این موارد، بانک موسس صندوق پس‌انداز مسکن ملزم به ارائه جداول مشروح منابع و مصارف صندوق و اتخاذ تدابیر و ارائه برنامه‌های احتیاطی لازم به منظور تامین کسری احتمالی است.
از سوی دیگر، میزان منابع مورد نیاز به منظور جبران کمبود منابع از سوی دولت (در قالب وجوه اداره شده یا یارانه نرخ سود تسهیلات) به ازای هر متقاضی و کل برنامه در هر سال پیش‌بینی شده و در بودجه سالانه لحاظ شود.
بانک مرکزی تاکید می‌کند: لازم است بانک‌ها قبل از تاسیس صندوق پس‌انداز مسکن، پیشنهاد دقیق و کارشناسی - اجرایی را به بانک مرکزی ارائه دهند و بانک مرکزی پس از انجام بررسی‌های لازم نسبت به ارائه مجوز تاسیس صندوق اقدام خواهد کرد.
همچنین بانک مرکزی در ادامه، ضمن تاکید بر نقش و آثار مثبت طرح راه‌اندازی صندوق‌های پس‌انداز مسکن بر بهبود قدرت خرید خانوارها می‌افزاید: با توجه به اعلام ایرادات موجود در طرح پیشنهادی افزایش سقف وام اکنون وظیفه طراحان و پیشنهاددهندگان آن است که نسبت به رفع این ایرادات اقدام کنند، هر چند که بانک مرکزی همواره تلاش کرده است برای رفع ایرادات با پیشنهاددهندگان طرح‌ها نیز همکاری کارشناسی داشته باشد.