بررسی وضعیت بانکداری در ایران به بهانه روز بانکداری اسلامی؛
درآرزوی بانکداری اسلامی
دنیای اقتصاد، نجمه موسوی زاده- هفته دوم شهریورماه، هفته بانکداری اسلامی و روز دهم شهریور روز بانکداری اسلامی نامیده شده‌است. در حقیقت بانکداری اسلامی نوعی از بانکداری است که با احکام اسلام، بدون ربا و با رعایت عدالت اجتماعی فعالیت می کند و در قالب اقتصاد اسلامی تعریف می‌شود. نظام بانکداری بدون ربا، ریشه در ایدئولوژی و ارزش‌های اقتصاد اسلامی دارد و تحقق آن مستلزم استقرار عدالت اقتصادی و اجتماعی و نیز توزیع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه است. بنابراین، منظور از بانکداری اسلامی نوعی نظام بانکداری است که مبتنی بر قوانین اسلامی و نظریات اقتصاددانان و کارشناسان علوم بانکی و علمای اسلام است.
دنیای اقتصاد، نجمه موسوی زاده- هفته دوم شهریورماه، هفته بانکداری اسلامی و روز دهم شهریور روز بانکداری اسلامی نامیده شده‌است. در حقیقت بانکداری اسلامی نوعی از بانکداری است که با احکام اسلام، بدون ربا و با رعایت عدالت اجتماعی فعالیت می کند و در قالب اقتصاد اسلامی تعریف می‌شود.نظام بانکداری بدون ربا، ریشه در ایدئولوژی و ارزش‌های اقتصاد اسلامی دارد و تحقق آن مستلزم استقرار عدالت اقتصادی و اجتماعی و نیز توزیع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه است. بنابراین، منظور از بانکداری اسلامی نوعی نظام بانکداری است که مبتنی بر قوانین اسلامی و نظریات اقتصاددانان و کارشناسان علوم بانکی و علمای اسلام است.به طور کلی دو کارکرد برای بانک‌ها تعریف شده‌است؛ یکی اخذ درآمدهای جامعه و ارائه سود سپرده به آنها و ارائه تسهیلات به فعالان اقتصادیجامعه و دیگری فعالیت بانک‌ها به عنوان یک بنگاه یا شرکت در بازار پولی است. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر صحبت‌ها و گلایه های زیادی از سوی مردم و فعالان بخش خصوصی در ارتباط با عملکرد بانک‌ها مبنی بر اینکه آنها به وظایف خود به درستی عمل نمی‌کنند و مشکلات زیادی را برای بخش تولید به وجود آورده اند،
بیان شده‌است. درهمین راستا و برای بررسی این موضوع با سه تن از فعالان اقتصادی خراسان رضوی گفت وگو کردیم که در ادامه از نظرتان خواهد گذشت.
بانک‌های حمایتی
از وظایف خود دور شده‌اند
pic۱
محمد حسین روشنک، رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی در این‌باره می‌گوید: در مورد بحث بانکداری و عقود و شرایطی که در بانک‌ها اعمال می‌شود باید بگوییم که از نظر ظاهری براساس چارچوب موازین اسلامی است، اما اگر بخواهیم به صورت ریشه‌ای مساله را ارزیابی کنیم، به نظر بنده باید مسئولان ذی‌ربط درارتباط با این موضوع اظهارنظر کنند.وی در ادامه بیان می‌کند: در مورد شکل بانکداری در کشور موضوعات زیادی مطرح می‌شود. اما باید توجه داشت که هیچ کشوری بدون فعالیت بانک‌ها قابل مدیریت نیست و یقینا حضور بانک‌ها در هر کشوری لازم و ضروری است.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی در ارتباط با اینکه آیا بانک‌ها وظایف خود را در مورد اقتصاد کشور به درستی انجام می‌دهند، معتقداست: بانک‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول بانک‌های تجاری هستند که از محل جذب سپرده از مشتریان خود تسهیلات ارائه می‌دهند و کارمزدی نیز برای خود منظور می‌کنند. اما دسته دوم را بانک‌های حمایتی همچون بانک توسعه صادرات، کشاورزی و تشکیل می‌دهند.
روشنک با اشاره به اینکه بانک‌های حمایتی وظایفی بر عهده دارند و باید در چارچوب وظایف خود عمل کنند، بیان می‌کند: باید توجه داشت که این گونه از بانک‌ها باید در مسیر رشد و توسعه حرکت کنند و دیگر نمی‌توانند چند نرخی کار کنند.
وی با تاکید بر اینکه وظیفه بانک‌های حمایتی تنها جذب منابع و پرداخت تسهیلات نیست، می‌گوید: بانک‌های حمایتی باید بر اساس سیاست‌های دولت حرکت کنند. به عنوان مثال بانک توسعه صادرات باید در مسیر توسعه صادرات حرکت کند، نه اینکه به دنبال کسب درآمد باشد. این نوع از بانک‌ها باید با استفاده از منابع دولت سود مورد نظر خود را تامین کنند.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه بانک‌های تجاری با بخش تولید همکاری نمی‌کنند، می‌افزاید: اما متاسفانه در حال حاضر بانک‌های حمایتی نیز از وظایف خود دور شده‌اند وهیچ‌گونه همکاری با فعالان اقتصادی ندارند.
روشنک معتقد است: بانک‌ها باید با برنامه‌ریزی، منابع و سرمایه‌های خرد و کوچک جامعه را جذب و تسهیلات را به فعالان اقتصادی ارائه دهند. بانک‌ها در هر کشوری پیش مقدمه فعالیت اقتصادی آن کشور به شمار می‌روند.
وی با اشاره به اینکه بانک‌های تجاری باید بدانند که بر اساس قواعد تعیین شده فعالیت کنند و رعایت انصاف را مدنظر داشته‌باشند، تصریح می‌کند: البته اساس حرف فعالان اقتصادی به بانک‌های حمایتی و اختصاصی بازمی‌گردد که اگر این بانک‌ها کار خود را به درستی انجام ندهند، جای سئوال دارد و متاسفانه هم‌اکنون نیز به وظایف خود به درستی عمل نمی‌کنند.
نارضایتی فعالان اقتصادی
از عملکرد بانک‌ها
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی در ادامه چنین بیان می‌کند که: طرف حساب فعالان اقتصادی، دولت است. اگر دولت می‌خواهد صنعت و معدن و بخش کشاورزی فعال و صادرات توسعه یابد، قطعا باید سیستم حمایتی خود را فعال کند که این سیستم حمایتی نیز از طریق بانک‌ها فعال می‌شود.
روشنک در ارتباط با اینکه آیا بانک‌ها ماموریت خود را به درستی انجام می‌دهند یا خیر؟ معتقد است: بانک کشاورزی مشکل کشاورزی و بانک مسکن مشکلات مسکن جامعه را برطرف نمی‌کنند. و در حال حاضر بانک‌های حمایتی و تجاری، بیش از حد در حالتی قرار گرفته‌اند که ماموریت خود را به درستی انجام نمی‌دهند و در این زمینه دولت باید پاسخگو باشد.
وی با بیان اینکه بانک‌ها موظف هستند سیاست‌های دولت را اعمال کنند، می‌گوید: متاسفانه بیشتربانک‌ها به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند و بخش اقتصادی جامعه از عملکرد بانک‌های تجاری و به ویژه حمایتی رضایت ندارند.
عواقب ناخوشایند
رشد قارچ‌گونه موسسات مالی
pic2
احمد اثنی عشری، نایب رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار دنیای اقتصاد چنین پاسخ می‌دهد: بانک‌ها با ایفای رسالت اجتماعی خود می‌توانند به تکمیل و اتمام طرح‌های تولیدی و صنعتی نیمه‌تمام کمک کنند، و با کمک به افزایش تولید واحدهای صنعتی که با کمتر از ظرفیت واقعی خود فعالیت می‌کنند و نیز افزایش توانمندی واحدهای راکد، در راستای تقویت اشتغال و خروج از رکود نقش موثری داشته‌باشند.
وی می‌افزاید: در سال‌های اول پیروزی انقلاب طرح‌هایی با هدف بانکداری اسلامی مطرح شد و به تصویب رسید ولی در مجموع بین آحاد جامعه اینگونه استنباط نمی‌شود که عملکرد بانکداری مبتنی بر شیوه‌ای اسلامی باشد.
نایب رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی با بیان اینکه متاسفانه در حال حاضر بانک‌ها به جای انجام رسالت اجتماعی خود که کمک به توسعه اقتصادی کشور است به بنگاه‌داری پرداخته و منابع بانکی در راستای فعالیت‌های دلالی و بنگاه‌داری مصرف می‌شود، تصریح می‌کند: درصورتی‌که رویکرد بانکداری اسلامی باید رویکرد مشارکتی باشد و مشارکت در بخش‌های واقعی اقتصاد از طریق ابزارهای مالی مناسب باشد. اما بانک‌ها در این زمینه عملکرد مناسبی نداشته‌اند.
اثنی عشری در ادامه می‌گوید: بانک‌ها نگاه درازمدت به توسعه نداشته و منابع خود را بیشتر به فعالیت‌های زودبازده و با ریسک کم اختصاص می‌دهند. البته شفاف نبودن دورنمای اقتصادی کشور که ناشی از تناقص‌های فراوان در سیاست‌ها و استراتژی‌های توسعه اقتصادی و صنعتی کشوراست به این معضل دامن زده و فضا را برای چنین اقداماتی قابل توجیه می‌کند.
وی با اشاره به تعدد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در کشور اظهار می‌کند: رشد قارچ‌گونه بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری و عملکرد فاقد ارزش افزوده آنان نه تنها کمکی به اقتصاد کشور نمی کند بلکه تعهداتی را برای دولت در بلندمدت ایجاد می‌نماید که عواقب ناخوشایندی را در پی خواهدداشت.
نایب رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی با اشاره به اینکه کاهش نرخ تورم، رکود حاکم بر فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی، تعهدات سپرده‌های بلند مدت و بازدهی ناچیز اقتصادی نگرانی‌های جدی را برای بانک‌ها و عملکرد آنان فراهم کرده‌است، می‌گوید: به نظر نمی‌رسد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری با سرمایه اندک بتوانند حضور پایدار داشته‌باشند. بنابراین قبل از وقوع بحران در شبکه بانکی باید بانک مرکزی با اتخاذ سیاست‌های نظارتی شدید از این بحران پیشگیری کند.
اثنی عشری ادامه می دهد: از آنجا که بانک‌ها در واگذاری تسهیلات هیچ‌گونه ریسک سرمایه‌گذاری و مشارکت را نمی‌پذیرند، اسلامی بودن این فعالیت‌ها جای تعمق دارد.
وی با تاکید بر اینکه برای مشخص شدن توفیق بانکداری اسلامی نیاز به ارزیابی عملکرد آنها است، اظهار می‌کند: در نظرسنجی‌هایی که فعالان اقتصادی مشارکت داشته‌اند، همواره ناکارآمدی سیستم بانکی اصلی‌ترین منبع نارضایتی آنان بوده‌است و به نظر من باید بانک مرکزی به عنوان ناظر و یا مرکز پژوهش‌های مجلس و یا پژوهشکده پولی و بانکی کشور دستاوردهای سیستم بانکداری اسلامی را ارزیابی و تحلیل کرده و نتیجه را به مردم گزارش نمایند، تا واقعیت‌های بانکداری اسلامی شفاف شود.
نایب رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی درادامه می‌افزاید: امروز ما وارث یک اقتصاد بیمار در کشورمان هستیم. در شرایطی که در کشورهای در حال توسعه بین نرخ تورم و نرخ بهره بانکی اختلاف یکی دو درصدی وجود دارد در کشور ما با درصد رشد اقتصادی منفی، بهره بانکی ۲۶ درصد بوده‌است و حیات چنین اقتصادی نوعی معجزه است.
عملکرد بانک‌ها
در حوزه تسهیلات‌دهی قابل قبول نیست
pic3
فیروز ابراهیمی، دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با اشاره به انتقاد مقام معظم رهبری از سیستم بانکداری در دیدار چند روز گذشته خود با هیئت دولت می‌گوید: متاسفانه بانک‌ها در کشور به وظایف خود به درستی عمل نمی‌کنند. و نمونه آن را می‌توان در تذکرات و فرمایشات رهبر معظم انقلاب در چند روز گذشته مشاهده کرد.
وی با تاکید بر اینکه رفتار بانک‌ها در قبال حوزه تولید قابل دفاع نیست، بیان می‌کند: عملکرد بانک‌ها در حوزه تسهیلات دهی اصلا قابل قبول نیست و در حقیقت به جای اینکه بانک‌ها به کمک فعالان اقتصادی بیایند به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در ادامه تصریح می‌کند: برای کمک به بخش اقتصادی کشور باید ببینیم که سایر کشورها چه رویکردهایی را در پیش گرفته‌اند. به عنوان مثال در بحران اقتصادی که چند سال پیش در اروپا اتفاق افتاد، برای خروج از این بحران، مالیات و نرخ تسهیلات بانکی به صفر رسید تا از این طریق قدرت خرید اقشار مختلف جامعه افزایش یافته و وضعیت اقتصادی آنها نیز بهبود یابد.
ابراهیمی با تاکید بر اینکه باید از رفتارهای سایر کشورها برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور بهره بگیریم، می‌گوید: بانک‌ها با نرخ 25 درصد به تولیدکنندگان تسهیلات ارائه می‌دهند و این در حالی است که نرخ سود 25 درصدی که بانک‌ها به بخش تولید تسهیلات می‌دهند برای تولید قابل توجیه نیست. چون سود تولیدکننده بین 10 تا 15 درصد است. بنابراین اخذ اینگونه تسهیلات از بانک‌ها برای تولیدکنندگان توجیهی ندارد.
وی با بیان اینکه اگر از بانک‌ها علت تسهیلات بالای بانکی را سئوال کنید در جواب می‌گویند که نرخ تمام شده برای آنها بالای ۲۰ درصد است، خاطرنشان می‌کند: اما سئوالی که در اینجا مطرح می‌شود، اینست که اگر واقعا این گفته صحیح است، پس چرا بانک‌های کشورهای حوزه خلیج فارس و یا حتی ترکیه که در همسایگی ما قراردارند به حوزه تولید خود تسهیلات با نرخ ۷ و ۸ درصد پرداخت می‌کنند؟
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در ادامه عنوان می‌کند: اگر سخنان بانک‌ها در کشور صحیح باشد و آنها توان تامین منابع مالی مورد نیاز خود را ندارند، باید در بستر جدید و با اتخاذ رویکردهای خاص به دنبال تامین منابع خود باشند و فقط به دنبال این نباشند که از بخش تولید منابع خود را تامین کنند.
شرایط حضور بانک‌های
خارجی در کشور فراهم شود
ابراهیمی خاطرنشان می‌کند که سال‌ها است که فعالان اقتصادی در بحث بانکداری انتقاد می‌کنند و البته بانک‌ها نیز انتقاد معوقات را مطرح می‌کنند، ولی به نظر بنده باید فضا را برای رقابت و حضور بانک‌های خارجی که با درصد کم سود بانکی، حاضر به فعالیت هستند در کشور فراهم کنیم.
وی با انتقاد از تعدد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در کشور اظهار می‌کند: تعدد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در کشور امر مثبتی نیست و وجود آنها به تورم دامن می زند. در حال حاضر 600 هزار میلیارد تومان نقدینگی در کشور وجود دارد که بخش اعظم آن در اختیار همین موسسات مالی و اعتباری است، که هر روز در حوزه‌ای وارد می‌شوند و ثبات اقتصادی را دچار تزلزل می‌کنند.دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: اگر مشاهده می‌کنید که بازار سکه، ارز و یا مسکن دچار تلاطم می‌شود، مطمئن باشید که بانک‌ها و موسسات مالی در این امر نقش مهمی را بازی کرده‌اند. یقینا تعدد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری بازار دلالی را داغ می‌کند و به اقتصاد کشور لطمه می‌زند.
گفتنی است؛ برای جویا شدن عملکرد بانک‌ها در حوزه بانکداری اسلامی و شنیدن پاسخ‌های آنان در مورد مسائل مطرح شده در این گزارش، با سرپرستی بانک‌های ملی، مسکن و پاسارگاد تماس گرفتیم اما هیچ‌یک از آنان حاضر به گفتگو در این زمینه نشدند.
بانک‌های حمایتی
از وظایف خود دور شده‌اند
pic۱
محمد حسین روشنک، رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی در این‌باره می‌گوید: در مورد بحث بانکداری و عقود و شرایطی که در بانک‌ها اعمال می‌شود باید بگوییم که از نظر ظاهری براساس چارچوب موازین اسلامی است، اما اگر بخواهیم به صورت ریشه‌ای مساله را ارزیابی کنیم، به نظر بنده باید مسئولان ذی‌ربط درارتباط با این موضوع اظهارنظر کنند.وی در ادامه بیان می‌کند: در مورد شکل بانکداری در کشور موضوعات زیادی مطرح می‌شود. اما باید توجه داشت که هیچ کشوری بدون فعالیت بانک‌ها قابل مدیریت نیست و یقینا حضور بانک‌ها در هر کشوری لازم و ضروری است.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی در ارتباط با اینکه آیا بانک‌ها وظایف خود را در مورد اقتصاد کشور به درستی انجام می‌دهند، معتقداست: بانک‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول بانک‌های تجاری هستند که از محل جذب سپرده از مشتریان خود تسهیلات ارائه می‌دهند و کارمزدی نیز برای خود منظور می‌کنند. اما دسته دوم را بانک‌های حمایتی همچون بانک توسعه صادرات، کشاورزی و تشکیل می‌دهند.
روشنک با اشاره به اینکه بانک‌های حمایتی وظایفی بر عهده دارند و باید در چارچوب وظایف خود عمل کنند، بیان می‌کند: باید توجه داشت که این گونه از بانک‌ها باید در مسیر رشد و توسعه حرکت کنند و دیگر نمی‌توانند چند نرخی کار کنند.
وی با تاکید بر اینکه وظیفه بانک‌های حمایتی تنها جذب منابع و پرداخت تسهیلات نیست، می‌گوید: بانک‌های حمایتی باید بر اساس سیاست‌های دولت حرکت کنند. به عنوان مثال بانک توسعه صادرات باید در مسیر توسعه صادرات حرکت کند، نه اینکه به دنبال کسب درآمد باشد. این نوع از بانک‌ها باید با استفاده از منابع دولت سود مورد نظر خود را تامین کنند.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه بانک‌های تجاری با بخش تولید همکاری نمی‌کنند، می‌افزاید: اما متاسفانه در حال حاضر بانک‌های حمایتی نیز از وظایف خود دور شده‌اند وهیچ‌گونه همکاری با فعالان اقتصادی ندارند.
روشنک معتقد است: بانک‌ها باید با برنامه‌ریزی، منابع و سرمایه‌های خرد و کوچک جامعه را جذب و تسهیلات را به فعالان اقتصادی ارائه دهند. بانک‌ها در هر کشوری پیش مقدمه فعالیت اقتصادی آن کشور به شمار می‌روند.
وی با اشاره به اینکه بانک‌های تجاری باید بدانند که بر اساس قواعد تعیین شده فعالیت کنند و رعایت انصاف را مدنظر داشته‌باشند، تصریح می‌کند: البته اساس حرف فعالان اقتصادی به بانک‌های حمایتی و اختصاصی بازمی‌گردد که اگر این بانک‌ها کار خود را به درستی انجام ندهند، جای سئوال دارد و متاسفانه هم‌اکنون نیز به وظایف خود به درستی عمل نمی‌کنند.
نارضایتی فعالان اقتصادی
از عملکرد بانک‌ها
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی در ادامه چنین بیان می‌کند که: طرف حساب فعالان اقتصادی، دولت است. اگر دولت می‌خواهد صنعت و معدن و بخش کشاورزی فعال و صادرات توسعه یابد، قطعا باید سیستم حمایتی خود را فعال کند که این سیستم حمایتی نیز از طریق بانک‌ها فعال می‌شود.
روشنک در ارتباط با اینکه آیا بانک‌ها ماموریت خود را به درستی انجام می‌دهند یا خیر؟ معتقد است: بانک کشاورزی مشکل کشاورزی و بانک مسکن مشکلات مسکن جامعه را برطرف نمی‌کنند. و در حال حاضر بانک‌های حمایتی و تجاری، بیش از حد در حالتی قرار گرفته‌اند که ماموریت خود را به درستی انجام نمی‌دهند و در این زمینه دولت باید پاسخگو باشد.
وی با بیان اینکه بانک‌ها موظف هستند سیاست‌های دولت را اعمال کنند، می‌گوید: متاسفانه بیشتربانک‌ها به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند و بخش اقتصادی جامعه از عملکرد بانک‌های تجاری و به ویژه حمایتی رضایت ندارند.
عواقب ناخوشایند
رشد قارچ‌گونه موسسات مالی
pic2
احمد اثنی عشری، نایب رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار دنیای اقتصاد چنین پاسخ می‌دهد: بانک‌ها با ایفای رسالت اجتماعی خود می‌توانند به تکمیل و اتمام طرح‌های تولیدی و صنعتی نیمه‌تمام کمک کنند، و با کمک به افزایش تولید واحدهای صنعتی که با کمتر از ظرفیت واقعی خود فعالیت می‌کنند و نیز افزایش توانمندی واحدهای راکد، در راستای تقویت اشتغال و خروج از رکود نقش موثری داشته‌باشند.
وی می‌افزاید: در سال‌های اول پیروزی انقلاب طرح‌هایی با هدف بانکداری اسلامی مطرح شد و به تصویب رسید ولی در مجموع بین آحاد جامعه اینگونه استنباط نمی‌شود که عملکرد بانکداری مبتنی بر شیوه‌ای اسلامی باشد.
نایب رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی با بیان اینکه متاسفانه در حال حاضر بانک‌ها به جای انجام رسالت اجتماعی خود که کمک به توسعه اقتصادی کشور است به بنگاه‌داری پرداخته و منابع بانکی در راستای فعالیت‌های دلالی و بنگاه‌داری مصرف می‌شود، تصریح می‌کند: درصورتی‌که رویکرد بانکداری اسلامی باید رویکرد مشارکتی باشد و مشارکت در بخش‌های واقعی اقتصاد از طریق ابزارهای مالی مناسب باشد. اما بانک‌ها در این زمینه عملکرد مناسبی نداشته‌اند.
اثنی عشری در ادامه می‌گوید: بانک‌ها نگاه درازمدت به توسعه نداشته و منابع خود را بیشتر به فعالیت‌های زودبازده و با ریسک کم اختصاص می‌دهند. البته شفاف نبودن دورنمای اقتصادی کشور که ناشی از تناقص‌های فراوان در سیاست‌ها و استراتژی‌های توسعه اقتصادی و صنعتی کشوراست به این معضل دامن زده و فضا را برای چنین اقداماتی قابل توجیه می‌کند.
وی با اشاره به تعدد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در کشور اظهار می‌کند: رشد قارچ‌گونه بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری و عملکرد فاقد ارزش افزوده آنان نه تنها کمکی به اقتصاد کشور نمی کند بلکه تعهداتی را برای دولت در بلندمدت ایجاد می‌نماید که عواقب ناخوشایندی را در پی خواهدداشت.
نایب رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی با اشاره به اینکه کاهش نرخ تورم، رکود حاکم بر فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی، تعهدات سپرده‌های بلند مدت و بازدهی ناچیز اقتصادی نگرانی‌های جدی را برای بانک‌ها و عملکرد آنان فراهم کرده‌است، می‌گوید: به نظر نمی‌رسد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری با سرمایه اندک بتوانند حضور پایدار داشته‌باشند. بنابراین قبل از وقوع بحران در شبکه بانکی باید بانک مرکزی با اتخاذ سیاست‌های نظارتی شدید از این بحران پیشگیری کند.
اثنی عشری ادامه می دهد: از آنجا که بانک‌ها در واگذاری تسهیلات هیچ‌گونه ریسک سرمایه‌گذاری و مشارکت را نمی‌پذیرند، اسلامی بودن این فعالیت‌ها جای تعمق دارد.
وی با تاکید بر اینکه برای مشخص شدن توفیق بانکداری اسلامی نیاز به ارزیابی عملکرد آنها است، اظهار می‌کند: در نظرسنجی‌هایی که فعالان اقتصادی مشارکت داشته‌اند، همواره ناکارآمدی سیستم بانکی اصلی‌ترین منبع نارضایتی آنان بوده‌است و به نظر من باید بانک مرکزی به عنوان ناظر و یا مرکز پژوهش‌های مجلس و یا پژوهشکده پولی و بانکی کشور دستاوردهای سیستم بانکداری اسلامی را ارزیابی و تحلیل کرده و نتیجه را به مردم گزارش نمایند، تا واقعیت‌های بانکداری اسلامی شفاف شود.
نایب رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی درادامه می‌افزاید: امروز ما وارث یک اقتصاد بیمار در کشورمان هستیم. در شرایطی که در کشورهای در حال توسعه بین نرخ تورم و نرخ بهره بانکی اختلاف یکی دو درصدی وجود دارد در کشور ما با درصد رشد اقتصادی منفی، بهره بانکی ۲۶ درصد بوده‌است و حیات چنین اقتصادی نوعی معجزه است.
عملکرد بانک‌ها
در حوزه تسهیلات‌دهی قابل قبول نیست
pic3
فیروز ابراهیمی، دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با اشاره به انتقاد مقام معظم رهبری از سیستم بانکداری در دیدار چند روز گذشته خود با هیئت دولت می‌گوید: متاسفانه بانک‌ها در کشور به وظایف خود به درستی عمل نمی‌کنند. و نمونه آن را می‌توان در تذکرات و فرمایشات رهبر معظم انقلاب در چند روز گذشته مشاهده کرد.
وی با تاکید بر اینکه رفتار بانک‌ها در قبال حوزه تولید قابل دفاع نیست، بیان می‌کند: عملکرد بانک‌ها در حوزه تسهیلات دهی اصلا قابل قبول نیست و در حقیقت به جای اینکه بانک‌ها به کمک فعالان اقتصادی بیایند به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در ادامه تصریح می‌کند: برای کمک به بخش اقتصادی کشور باید ببینیم که سایر کشورها چه رویکردهایی را در پیش گرفته‌اند. به عنوان مثال در بحران اقتصادی که چند سال پیش در اروپا اتفاق افتاد، برای خروج از این بحران، مالیات و نرخ تسهیلات بانکی به صفر رسید تا از این طریق قدرت خرید اقشار مختلف جامعه افزایش یافته و وضعیت اقتصادی آنها نیز بهبود یابد.
ابراهیمی با تاکید بر اینکه باید از رفتارهای سایر کشورها برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور بهره بگیریم، می‌گوید: بانک‌ها با نرخ 25 درصد به تولیدکنندگان تسهیلات ارائه می‌دهند و این در حالی است که نرخ سود 25 درصدی که بانک‌ها به بخش تولید تسهیلات می‌دهند برای تولید قابل توجیه نیست. چون سود تولیدکننده بین 10 تا 15 درصد است. بنابراین اخذ اینگونه تسهیلات از بانک‌ها برای تولیدکنندگان توجیهی ندارد.
وی با بیان اینکه اگر از بانک‌ها علت تسهیلات بالای بانکی را سئوال کنید در جواب می‌گویند که نرخ تمام شده برای آنها بالای ۲۰ درصد است، خاطرنشان می‌کند: اما سئوالی که در اینجا مطرح می‌شود، اینست که اگر واقعا این گفته صحیح است، پس چرا بانک‌های کشورهای حوزه خلیج فارس و یا حتی ترکیه که در همسایگی ما قراردارند به حوزه تولید خود تسهیلات با نرخ ۷ و ۸ درصد پرداخت می‌کنند؟
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در ادامه عنوان می‌کند: اگر سخنان بانک‌ها در کشور صحیح باشد و آنها توان تامین منابع مالی مورد نیاز خود را ندارند، باید در بستر جدید و با اتخاذ رویکردهای خاص به دنبال تامین منابع خود باشند و فقط به دنبال این نباشند که از بخش تولید منابع خود را تامین کنند.
شرایط حضور بانک‌های
خارجی در کشور فراهم شود
ابراهیمی خاطرنشان می‌کند که سال‌ها است که فعالان اقتصادی در بحث بانکداری انتقاد می‌کنند و البته بانک‌ها نیز انتقاد معوقات را مطرح می‌کنند، ولی به نظر بنده باید فضا را برای رقابت و حضور بانک‌های خارجی که با درصد کم سود بانکی، حاضر به فعالیت هستند در کشور فراهم کنیم.
وی با انتقاد از تعدد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در کشور اظهار می‌کند: تعدد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در کشور امر مثبتی نیست و وجود آنها به تورم دامن می زند. در حال حاضر 600 هزار میلیارد تومان نقدینگی در کشور وجود دارد که بخش اعظم آن در اختیار همین موسسات مالی و اعتباری است، که هر روز در حوزه‌ای وارد می‌شوند و ثبات اقتصادی را دچار تزلزل می‌کنند.دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: اگر مشاهده می‌کنید که بازار سکه، ارز و یا مسکن دچار تلاطم می‌شود، مطمئن باشید که بانک‌ها و موسسات مالی در این امر نقش مهمی را بازی کرده‌اند. یقینا تعدد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری بازار دلالی را داغ می‌کند و به اقتصاد کشور لطمه می‌زند.
گفتنی است؛ برای جویا شدن عملکرد بانک‌ها در حوزه بانکداری اسلامی و شنیدن پاسخ‌های آنان در مورد مسائل مطرح شده در این گزارش، با سرپرستی بانک‌های ملی، مسکن و پاسارگاد تماس گرفتیم اما هیچ‌یک از آنان حاضر به گفتگو در این زمینه نشدند.
ارسال نظر