تهران به پارکینگ ماشین‌ها تبدیل شده است
در سال‌های اولیه اختراع اتومبیل در کشورهای صنعتی و همچنین سال‌های اولیه ورود این وسیله به کشورهای غیرسازنده آن، به علت فراگیر نشدن وسایل نقلیه موتوری در بین عامه مردم، مباحث حمل‌ونقلی نیز از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار نبود، اما با افزایش تولید و رواج استفاده از خودروهای شخصی و ازدیاد تردد آن در سطح شهرها، مشکلات عدیده‌ای در سطوح مختلف شهری ظهور کرد. این مساله در گزارش سازمان بین‌المللی سازندگان وسایل نقلیه موتوری کاملا مشهود است. بر مبنای گزارش مذکور، کل تولید خودروی جهان در سال ۲۰۱۴ از رشد ۶/ ۲ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۳ برخوردار بوده است.
در سال‌های اولیه اختراع اتومبیل در کشورهای صنعتی و همچنین سال‌های اولیه ورود این وسیله به کشورهای غیرسازنده آن، به علت فراگیر نشدن وسایل نقلیه موتوری در بین عامه مردم، مباحث حمل‌ونقلی نیز از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار نبود، اما با افزایش تولید و رواج استفاده از خودروهای شخصی و ازدیاد تردد آن در سطح شهرها، مشکلات عدیده‌ای در سطوح مختلف شهری ظهور کرد. این مساله در گزارش سازمان بین‌المللی سازندگان وسایل نقلیه موتوری کاملا مشهود است. بر مبنای گزارش مذکور، کل تولید خودروی جهان در سال 2014 از رشد 6/ 2 درصدی نسبت به سال 2013 برخوردار بوده است. در این میان تولید خودرو در ایران نیز با رشد 7/ 46 درصدی نسبت به سال قبل، به یک‌میلیون و 90 هزار و 846 دستگاه رسیده است.
هر وسیله نقلیه شهری، تنها بین ۵ تا۱۰ درصد از عمر مفید خود را در حرکت سپری می‌کند و بقیه عمر خود را در جایی متوقف است و فضایی را اشغال می‌کند. از این‌رو ایجاد تسهیلات پارکینگ یکی از ارکان اصلی سیستم حمل‌ونقل محسوب شده و تامین امکانات لازم برای طیف وسیعی از استفاده‌کننده‌های آن، با گونه‌های مختلف سفر، از اهمیت بالایی در مدیریت شهری برخوردار است. این در حالی است که طی چند سال اخیر مشکل تامین پارکینگ برای خودروها به یک معضل جدی برای پایتخت‌نشینان تبدیل شده است.تا جایی که محمدحقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران می‌گوید: دو سوم ظرفیت خیابان‌های تهران به پارکینگ اختصاص پیدا کرده است.موضوع کسری پارکینگ در شهر تهران در دوره چهارم شورای شهر نیز بارها مطرح شده است. احمد حکیمی‌پور در یکصد و هفتاد و یکمین جلسه علنی این دوره از شورا با اشاره به عوارض کسری پارکینگ گفت: شهرداری این عوارض را کسب می‌کند و در حساب جداگانه‌ای برای تامین پارکینگ ذخیره می‌کند، اما در سال‌های گذشته با وجود اینکه این پول از شهروندان دریافت شده کسری پارکینگ جبران نشده است. او با طرح این پرسش که چه مقدار از بودجه فعلی شهرداری برای ایجاد و احداث پارکینگ هزینه شده است، گفت: باید بررسی کرد و دید پول‌هایی که برای کسری پارکینگ جمع‌آوری می‌شود کجا هزینه خواهد شد.
مهدی چمران رئیس شورای شهر نیز در همان جلسه با بیان اینکه پیشنهاد داده‌ایم با ارائه طرحی پول‌هایی که برای کسری پارکینگ جمع‌آوری می‌شود در صندوق مجزایی مشخص شده و صرف ساخت پارکینگ شود، گفت: این طرح هنوز تصویب نشده است، این در حالی است که قبلا نیز چنین مصوبه‌ای نداشته‌ایم. محسن پیرهادی دیگر عضو شورا نیز با تاکید بر اینکه در گزارش‌های سازمان بازرسی کل کشور تامین پارکینگ جزو الزامات جواز ساختمانی ذکر شده است، عنوان کرد: این در حالی است که مجموعه‌های تجاری هستند که در گذشته ساخته شده و فاقد پارکینگ هستند. در صورتی که در ماده ۱۰۰ جریمه‌ای برای این ساختمان‌ها در نظر گرفته می‌شود که شهرداری باید از آن هزینه نسبت به تامین پارکینگ اقدام کند. وی در پایان با اشاره به انجام برخی مکاتبات با کمیسیون ماده ۱۰۰ گفت: مقرر شده است از محل جریمه‌های پارکینگ برای تامین کسری پارکینگ در شهر تهران اقدام شود.با این وجود پس از آن جلسه خبری از تصویب طرحی که اعضای شورا با قدرت در مورد تصویب و اختصاص منابع آن برای تامین کسری پارکینگ صحبت می‌کردند نشد. این در حالی است که پیش‌بینی فضای پارکینگ برای اتومبیل‌ها و یا حل این مساله از طرق دیگر، نظیر کاهش سهم وسایل شخصی به‌ویژه در مناطق پرتراکم و مرکزی شهر، علاوه‌بر صرفه‌جویی در زمان تلف شده برای جست‌وجوی فضای پارکینگ، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کاهش استهلاک وسایل‌نقلیه و اثرات نامطلوب روانی، باعث کاهش حجم اتومبیل‌های سرگردان در جست‌وجوی فضای پارکینگ و در نتیجه کاهش زمان تاخیر در شبکه می‌شود. از سوی دیگر پارک کردن وسایل‌نقلیه در حاشیه خیابان‌ها به‌ویژه در محدوده مرکزی شهر باعث کاهش ظرفیت، کاهش سرعت حرکت، افزایش تصادفات و کاهش سطح ایمنی در این معابر می‌گردد. متخصصان ترافیک یکی از علل شلوغی و تراکم ترافیک در مرکز شهرهای کشور را، رانندگانی می‌دانند که در پی جست‌وجوی محلی برای پارک وسیله نقلیه خود، جریان عبوری خیابان را مختل کرده و یا با پارک دوبله باعث کاهش ظرفیت سواره‌رو و راهبندان‌های طولانی می‌شوند.
محسن زارع جدی، کارشناس زیرساخت و طرح‌های شهری در این باره می‌گوید: شهر تهران با جمعیتی بیش از ۸ میلیون نفر (بدون احتساب سفرهای دروازه ای)، بزرگ‌ترین کلان‌شهر کشور است که با مشکلات جدی و عدیده‌ای در سیستم حمل ونقل خود مواجه است. طی ۱۰ سال اخیر با افزایش ضریب مالکیت خودرو، نرخ سفر از ۵/ ۱ سفر سواره به ازای هر نفر، افزون شده است. به طوری که بیش از ۱۵میلیون سفر روزانه در شبکه معابر شهر تهران جریان دارد که در این میان سهم سفر با وسایل نقلیه شخصی، ۴۱ درصد (سال ۱۳۸۹) است. به عبارتی بیش از ۶میلیون سفر توسط وسایل نقلیه شخصی انجام می‌گیرد و از آن جایی که انتهای هر سفر، با هر هدفی که باشد، به توقف ختم می‌شود، باید امکانات لازم برای مدیریت توقف وسایل نقلیه شخصی، اعم از بلند، میان و یا کوتاه‌مدت به نحو مطلوب فراهم شود.او ادامه می‌دهد: در طرح‌های توسعه شهری که به‌عنوان اسناد فرادست برای کلان شهر تهران تهیه شده‌اند، به موضوع پارکینگ توجه شده و راهبردها و مقرراتی برای مدیریت عرضه و تقاضای پارکینگ ارائه شده است. در مطالعات طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک (مصوب ۱۳۸۶)، کمبود فضای پارک در وضعیت موجود (زمان تهیه طرح) حدود ۵۲۰ هزار فضای پارک برآورد شده که با اعمال سیاست‌های انقباضی در کاهش سهم وسایل نقلیه شخصی تا ۲۵ درصد در سفرهای شهری و در نتیجه توسعه حمل‌ونقل همگانی، به حدود ۴۱۳ هزار فضای پارک در سال ۱۴۰۴ کاهش خواهد یافت. همچنین در این مطالعات، برنامه‌های دیگری نظیر ممنوعیت توقف حاشیه‌ای، محدودیت زمان توقف و ساخت پارکینگ‌های غیرحاشیه‌ای در نظر گرفته شده است.
به گفته وی علی رغم تاکید اسناد فرادست بر تامین پارکینگ ها، شهر تهران با کسری پارکینگ مواجه است، از سوی دیگر بخش خصوصی نیز تمایلی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارد. اگر یک سرمایه‌گذار، نتواند منافع مورد انتظار از سرمایه‌گذاری را به‌دست آورد، اقدام به ریسک در بخش مذکور نخواهد کرد و سرمایه خود را معطوف سایر صور سرمایه‌گذاری خواهد کرد. لذا باید راهی برای جذاب کردن سرمایه‌گذاری در حوزه پارکینگ ها، خصوصا پارکینگ‌های محلی شناسایی کرد که می‌تواند در قالب بسته‌های تشویقی به سرمایه‌گذار ارائه شود.محمدحقانی نیز معتقد است: بخش عمده‌ای از علت کمبود پارکینگ در تهران به کاربری‌هایی مربوط می‌شود که طی سال‌های گذشته در ساختمان‌های بدون پارکینگ شکل گرفته است. البته در شرایط فعلی، توسعه حمل و نقل عمومی به‌ویژه مترو، ساماندهی پارکینگ‌ها و محدود کردن استفاده از وسایل نقلیه شخصی در بهبود وضعیت تهران موثر است.
هر وسیله نقلیه شهری، تنها بین ۵ تا۱۰ درصد از عمر مفید خود را در حرکت سپری می‌کند و بقیه عمر خود را در جایی متوقف است و فضایی را اشغال می‌کند. از این‌رو ایجاد تسهیلات پارکینگ یکی از ارکان اصلی سیستم حمل‌ونقل محسوب شده و تامین امکانات لازم برای طیف وسیعی از استفاده‌کننده‌های آن، با گونه‌های مختلف سفر، از اهمیت بالایی در مدیریت شهری برخوردار است. این در حالی است که طی چند سال اخیر مشکل تامین پارکینگ برای خودروها به یک معضل جدی برای پایتخت‌نشینان تبدیل شده است.تا جایی که محمدحقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران می‌گوید: دو سوم ظرفیت خیابان‌های تهران به پارکینگ اختصاص پیدا کرده است.موضوع کسری پارکینگ در شهر تهران در دوره چهارم شورای شهر نیز بارها مطرح شده است. احمد حکیمی‌پور در یکصد و هفتاد و یکمین جلسه علنی این دوره از شورا با اشاره به عوارض کسری پارکینگ گفت: شهرداری این عوارض را کسب می‌کند و در حساب جداگانه‌ای برای تامین پارکینگ ذخیره می‌کند، اما در سال‌های گذشته با وجود اینکه این پول از شهروندان دریافت شده کسری پارکینگ جبران نشده است. او با طرح این پرسش که چه مقدار از بودجه فعلی شهرداری برای ایجاد و احداث پارکینگ هزینه شده است، گفت: باید بررسی کرد و دید پول‌هایی که برای کسری پارکینگ جمع‌آوری می‌شود کجا هزینه خواهد شد.
مهدی چمران رئیس شورای شهر نیز در همان جلسه با بیان اینکه پیشنهاد داده‌ایم با ارائه طرحی پول‌هایی که برای کسری پارکینگ جمع‌آوری می‌شود در صندوق مجزایی مشخص شده و صرف ساخت پارکینگ شود، گفت: این طرح هنوز تصویب نشده است، این در حالی است که قبلا نیز چنین مصوبه‌ای نداشته‌ایم. محسن پیرهادی دیگر عضو شورا نیز با تاکید بر اینکه در گزارش‌های سازمان بازرسی کل کشور تامین پارکینگ جزو الزامات جواز ساختمانی ذکر شده است، عنوان کرد: این در حالی است که مجموعه‌های تجاری هستند که در گذشته ساخته شده و فاقد پارکینگ هستند. در صورتی که در ماده ۱۰۰ جریمه‌ای برای این ساختمان‌ها در نظر گرفته می‌شود که شهرداری باید از آن هزینه نسبت به تامین پارکینگ اقدام کند. وی در پایان با اشاره به انجام برخی مکاتبات با کمیسیون ماده ۱۰۰ گفت: مقرر شده است از محل جریمه‌های پارکینگ برای تامین کسری پارکینگ در شهر تهران اقدام شود.با این وجود پس از آن جلسه خبری از تصویب طرحی که اعضای شورا با قدرت در مورد تصویب و اختصاص منابع آن برای تامین کسری پارکینگ صحبت می‌کردند نشد. این در حالی است که پیش‌بینی فضای پارکینگ برای اتومبیل‌ها و یا حل این مساله از طرق دیگر، نظیر کاهش سهم وسایل شخصی به‌ویژه در مناطق پرتراکم و مرکزی شهر، علاوه‌بر صرفه‌جویی در زمان تلف شده برای جست‌وجوی فضای پارکینگ، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کاهش استهلاک وسایل‌نقلیه و اثرات نامطلوب روانی، باعث کاهش حجم اتومبیل‌های سرگردان در جست‌وجوی فضای پارکینگ و در نتیجه کاهش زمان تاخیر در شبکه می‌شود. از سوی دیگر پارک کردن وسایل‌نقلیه در حاشیه خیابان‌ها به‌ویژه در محدوده مرکزی شهر باعث کاهش ظرفیت، کاهش سرعت حرکت، افزایش تصادفات و کاهش سطح ایمنی در این معابر می‌گردد. متخصصان ترافیک یکی از علل شلوغی و تراکم ترافیک در مرکز شهرهای کشور را، رانندگانی می‌دانند که در پی جست‌وجوی محلی برای پارک وسیله نقلیه خود، جریان عبوری خیابان را مختل کرده و یا با پارک دوبله باعث کاهش ظرفیت سواره‌رو و راهبندان‌های طولانی می‌شوند.
محسن زارع جدی، کارشناس زیرساخت و طرح‌های شهری در این باره می‌گوید: شهر تهران با جمعیتی بیش از ۸ میلیون نفر (بدون احتساب سفرهای دروازه ای)، بزرگ‌ترین کلان‌شهر کشور است که با مشکلات جدی و عدیده‌ای در سیستم حمل ونقل خود مواجه است. طی ۱۰ سال اخیر با افزایش ضریب مالکیت خودرو، نرخ سفر از ۵/ ۱ سفر سواره به ازای هر نفر، افزون شده است. به طوری که بیش از ۱۵میلیون سفر روزانه در شبکه معابر شهر تهران جریان دارد که در این میان سهم سفر با وسایل نقلیه شخصی، ۴۱ درصد (سال ۱۳۸۹) است. به عبارتی بیش از ۶میلیون سفر توسط وسایل نقلیه شخصی انجام می‌گیرد و از آن جایی که انتهای هر سفر، با هر هدفی که باشد، به توقف ختم می‌شود، باید امکانات لازم برای مدیریت توقف وسایل نقلیه شخصی، اعم از بلند، میان و یا کوتاه‌مدت به نحو مطلوب فراهم شود.او ادامه می‌دهد: در طرح‌های توسعه شهری که به‌عنوان اسناد فرادست برای کلان شهر تهران تهیه شده‌اند، به موضوع پارکینگ توجه شده و راهبردها و مقرراتی برای مدیریت عرضه و تقاضای پارکینگ ارائه شده است. در مطالعات طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک (مصوب ۱۳۸۶)، کمبود فضای پارک در وضعیت موجود (زمان تهیه طرح) حدود ۵۲۰ هزار فضای پارک برآورد شده که با اعمال سیاست‌های انقباضی در کاهش سهم وسایل نقلیه شخصی تا ۲۵ درصد در سفرهای شهری و در نتیجه توسعه حمل‌ونقل همگانی، به حدود ۴۱۳ هزار فضای پارک در سال ۱۴۰۴ کاهش خواهد یافت. همچنین در این مطالعات، برنامه‌های دیگری نظیر ممنوعیت توقف حاشیه‌ای، محدودیت زمان توقف و ساخت پارکینگ‌های غیرحاشیه‌ای در نظر گرفته شده است.
به گفته وی علی رغم تاکید اسناد فرادست بر تامین پارکینگ ها، شهر تهران با کسری پارکینگ مواجه است، از سوی دیگر بخش خصوصی نیز تمایلی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارد. اگر یک سرمایه‌گذار، نتواند منافع مورد انتظار از سرمایه‌گذاری را به‌دست آورد، اقدام به ریسک در بخش مذکور نخواهد کرد و سرمایه خود را معطوف سایر صور سرمایه‌گذاری خواهد کرد. لذا باید راهی برای جذاب کردن سرمایه‌گذاری در حوزه پارکینگ ها، خصوصا پارکینگ‌های محلی شناسایی کرد که می‌تواند در قالب بسته‌های تشویقی به سرمایه‌گذار ارائه شود.محمدحقانی نیز معتقد است: بخش عمده‌ای از علت کمبود پارکینگ در تهران به کاربری‌هایی مربوط می‌شود که طی سال‌های گذشته در ساختمان‌های بدون پارکینگ شکل گرفته است. البته در شرایط فعلی، توسعه حمل و نقل عمومی به‌ویژه مترو، ساماندهی پارکینگ‌ها و محدود کردن استفاده از وسایل نقلیه شخصی در بهبود وضعیت تهران موثر است.
ارسال نظر