«نوروزستان» در قاب اشتراک فرهنگی

پرستو فخاریان

«نوروزستان یا جغرافیای فرهنگ نوروز» به کشورهایی گفته می‌شود که نوروز را جشن می‌گیرند؛ این اصطلاح اولین بار از سوی، یکی از روزنامه‌نگاران فارسی‌زبان برای اشاره به همکاری‌های اقتصادی این کشورها در سازمان اکو مطرح شد تا امروزه جشنی باشد مشترک میان اقوام، ملت‌ها و کشورهایی با فرهنگ‌های متفاوت اما مشابه؛ در جهانی که با وجود شکسته شدن مرزها، تفاوت‌ها پررنگ‌تر از تشابه‌ها شده‌اند. نوروز آیین یکرنگی، مهرورزی و شادی است. حالا ۱۲کشور در حوزه فرهنگی ایران بزرگ، این جشن را به صورت مشترک به ثبت جهانی رسانده‌اند که به آنها کمک می‌کند بیش از پیش بر نقاط اشتراکشان تاکید کنند و بر اساس این اشتراکات، به هم پیوند بخورند.

براساس آنچه مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرده امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در این کشورها، آغاز فصل بهار را با سنت باستانی عید نوروز که تاکیدی است بر زندگی در هماهنگی و تعادل با طبیعت، جشن می‌گیرند؛ جشنی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد. پرونده ثبت جهانی نوروز در ابتدا توسط ۷کشور و با محوریت ایران به یونسکو اعلام شد؛ ایران، جمهوری آذربایجان، هند، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان این ۷کشور بودند. از این رو، هشتم مهرماه ۱۳۸۸ بود که این جشن باستانی، جهانی شد و در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسید. نوروز البته نخستین اثر ناملموس ایران بود که در یونسکو ثبت شد و از این لحاظ به خوبی در اذهان ایرانی‌ها باقی ماند. افغانستان، عراق، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان اما، ۵کشور دیگری بودند که خواستار پیوستن به پرونده نوروز شدند و این اتفاق در نهایت در میانه آذرماه سال ۹۵ به‌وقوع پیوست. در این میان گرچه برخی افراد معتقد بودند که این پرونده صرفا باید با نام ایران جهانی می‌شد، اما بسیاری از کارشناسان نیز تاکید می‌کردند ثبت مشترک چنین اثر ناملموسی باعث نزدیکی ملت‌ها به یکدیگر و همچنین افزایش صلح بین کشورها می‌شود. به باور این کارشناسان باید در ذهن همه‌ ملت‌ها جا انداخت که شخصیت‌های فرهنگی ـ تاریخی و برخی رسوم و جشن‌ها، به یک قوم یا سرزمین محدود متعلق نیستند، بلکه به یک پهنه‌ وسیع، یگانه و همگون فرهنگی تعلق دارند. حالا نوروز فقط متعلق به یک کشور نیست؛ بلکه پهنه گسترده‌ای از بیش از ۳۰۰میلیون انسان را دربرمی‌گیرد. این جشن همچنین می‌تواند عاملی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی، گردشگری، فرهنگی و هنری باشد. برخی از کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که نوروز بهانه‌ای برای تعریف تورهای گردشگری در منطقه و همچنین با تاکید بر این اشتراک فرهنگی، تسهیل در صدور ویزا نیز مدنظر مسوولان قرار گیرد. در مطالبی که در ادامه این پرونده می‌آید، سعی شده آداب و رسوم هر یک از کشورهای حوزه نوروز معرفی شود تا اشتراکات آنها بیش از پیش روشن شود.