شیرین نیرو
کارشناس شهری
با اقدامات پیش‌بینی شده‌ای که زیر سطح شهر انجام می‌دهیم ارزش افزوده زمین‌ها را قدر می‌نهیم. در واقع با استفاده از توسعه فضای زیرسطحی دسته‌ای از خدمات شهری و اتفاقاتی را که ممکن است خللی در بهره گرفتن از زمین‌های گران قیمت شهری ایجاد کنند به سطوح زیر زمین انتقال می‌دهیم.
در توسعه و عمران شهری باید از امکان بالقوه شهر که همان رفتن به لایه‌های زیرین زمین است، استفاده کنیم، این امر با توجه به امکانات روز دنیا در سایر کشورها هم متداول شده است و در ایران نیز به نحوی متفاوت مثلا در حاشیه کویر و مناطق گرمسیری و حتی در خود تهران استفاده از زیر زمین‌ها و آب انبارها مصداق داشته است.

مطالعات انجام شده پهنه‌های مستعد توسعه فضای زیرسطحی را مشخص و طبقه‌بندی کرده و عرصه‌های مستعد شناسایی شده‌اند و در واقع استعدادیابی صورت گرفته است اما الزاما با این استعدادها نمی‌توان تحقق توسعه فضای زیرسطحی را دنبال کرد و باید مطالعات را عمق بیشتری داد و بر اساس این مطالعات عمل کرد تا این امر محقق شود.پهنه‌های نهایی مستعد توسعه فضاهای زیرسطحی در هفت منطقه از تهران شامل محدوده میدان هفت تیر در ناحیه یک منطقه 6 شهرداری تهران، محور انقلاب در ناحیه دو منطقه 6، محدوده بازار و تهران ناصری در نواحی دو و سه منطقه 12، محدوده پارک سوار بیهقی و میدان آرژانتین در ناحیه پنج منطقه 6 و ناحیه چهار منطقه هفت، محدوده میدان تجریش در ناحیه هفت منطقه یک، محدوده میدان آزادی در ناحیه دو منطقه دو و ناحیه یک منطقه 9 شهرداری تهران، محدوده راه‌آهن و ترمینال جنوب در نواحی یک و 6 منطقه 16 شهرداری تهران بود.لازم به یادآوری است در سال 88 شورای شهر تهران درخصوص توسعه فضای زیر سطحی مصوبه‌ای داشت که مورد مخالفت فرمانداری قرار گرفت دلیل این مخالفت شاید آن بود که نگرش استفاده از فضای زیرسطحی برای مردم شهر و مدیریت شهری بار حقوقی دارد؛
به هر ترتیب در جامعه بحث مالکیت به شکلی است که نمی‌توان به راحتی در آن تغییراتی ایجاد کرد بنابراین نیاز بود یکبار مرور شود.

این مطالعات ابعاد مختلفی در سطح شهر تهران مطرح کرد.شورای اسلامی شهر تهران یکی از این مراجع قانونی است که می‌تواند تصمیماتی اتخاذ کند که بر اساس ضروریات مقطعی و نیازهای شهری در هر برهه زمانی از حیات شهر مصوبات آن ملاک عمل قرار گیرند. به نظر می رسد هر فرد در یک تعامل در جایگاه حقوقی خود می‌تواند به موضوعاتی که در حیات شهر تاثیر دارند اظهار نظر کند. ارتقای ویژگی‌های زیستی تهران به مثابه شهری جهانی با استفاده از ظرفیت‌ فضاهای زیرسطحی، توسعه شبکه ارتباطی مانند طراحی تونل‌های ارتباطی به‌عنوان اولین قدم در مسیر تحقق استفاده از سطح زیرین شهر برای ارتباطات و شبکه مترو، تونل تاسیسات شهری نیز از موارد انجام شده دیگر در جهت توسعه فضای زیرسطحی است. با بهره‌گیری از فضاهای زیر سطحی می‌توان به کاهش تراکم ساختمانی، کاهش آلودگی هوا، کمبود فضاهای باز شهر، کاهش ناپایداری اجتماعی و مشکلات فرهنگی، کمبود فضای سبز و تفریحی کمک کرد و در عین حال بهره‌وری اقتصادی و بهبود شرایط نامساعد ترافیکی و حمل‌و‌نقلی را تحقق بخشید. مترو به دلیل دسترسی سریع مردم به مقاصد در سفرهایشان و سبک شدن شهر از این همه فشار ترافیکی از اولویت‌های طرح توسعه فضای زیر سطحی است اما درخصوص تونل تاسیسات شهری نیاز به تعامل بین بخشی همراه با یک عزم جدی است.