داروی توهم زای پوپولیسم
دکتر علی فرحبخش
پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ و درحالی‌که جهان در گیرودار کنترل تبعات این بحران در اقتصاد جهانی بود، موجی از دولت‌های چپ گرا در آغاز هزاره سوم در ونزوئلا، شیلی، برزیل، آرژانتین، اروگوئه، بولیوی، اکوادور و پاراگوئه قدرت را به دست گرفتند. این گذار بی‌سابقه سیاسی که «لری روسر» گزارشگر نیویورک تایمز از آن به نام «گرایش به موج صورتی» یاد می‌کند، اکنون در حال فروکش کردن است ولی سوال کلیدی آن است که چرا این «جزر و مد» سیاسی رخ داد؟ و چه درسی را می‌توان از خلع قدرت چپ‌ها آموخت؟پوپولیست‌های آمریکای جنوبی در ابتدای به قدرت رسیدن بسیار خوش شانس بودند.
دکتر علی فرحبخش
پس از بحران مالی سال 2008 و درحالی‌که جهان در گیرودار کنترل تبعات این بحران در اقتصاد جهانی بود، موجی از دولت‌های چپ گرا در آغاز هزاره سوم در ونزوئلا، شیلی، برزیل، آرژانتین، اروگوئه، بولیوی، اکوادور و پاراگوئه قدرت را به دست گرفتند. این گذار بی‌سابقه سیاسی که «لری روسر» گزارشگر نیویورک تایمز از آن به نام «گرایش به موج صورتی» یاد می‌کند، اکنون در حال فروکش کردن است ولی سوال کلیدی آن است که چرا این «جزر و مد» سیاسی رخ داد؟ و چه درسی را می‌توان از خلع قدرت چپ‌ها آموخت؟پوپولیست‌های آمریکای جنوبی در ابتدای به قدرت رسیدن بسیار خوش شانس بودند. از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲، آمریکای لاتین از یکی از بزرگ‌ترین رونق‌ها در تاریخ معاصر خود بهره برد. اقلام صادراتی از نفت گرفته تا دانه سویا، منابع ارزی بزرگی برای دولت‌های آمریکای لاتین فراهم آورد که صرف برنامه‌های اجتماعی بلندپروازانه خود کنند. برنامه‌های گسترده حمایت از فقرا و بازتوزیع درآمد، گسترش سیستم‌های بازنشستگی و بیمه‌های بیکاری از این جمله بودند. بزرگ‌ترین خطا آن بود که رهبران پوپولیست این ضیافت را دائمی پنداشته و براساس آن هزینه‌های خود را تنظیم کرده بودند. وقتی قیمت جهانی مواد اولیه شروع به کاهش کرد، این دولت‌ها با کسری بودجه‌های سنگینی روبه‌رو شدند، رشد اقتصادی شروع به کاهش کرد و نارضایتی فزاینده شهروندان آغاز شد.
افزایش درآمدهای ارزی، بسیاری از رهبران چپگرا را طعمه فسادهای سیستماتیک گسترده کرد. اوج این رسوایی‌ها در برزیل بود. رسوائی مستمر در برزیل از مقامات رده بالا به شرکت‌های نفتی متعلق به دولت فدرال، کنگره، داسیلوا رئیس‌جمهور سابق و خانواده وی گسترش یافته است. میلیون‌ها نفر از شهروندان خشمگین در خیابان‌ها فریاد می‌زدند «داسیلوای مست، پول‌هایی که خوردی یادت نره». احتمال فزاینده‌ای وجود دارد که داسیلوا دستگیر و استیضاح جانشین وی دیلما روسف نیز کامل شود. زوج سیاسی که از آنها به نام «پوتین - مدودوف» آمریکای لاتین یاد می‌شود. در آرژانتین شهردار سابق بوینس آیرس، مریسو ماکری در ۲۲ نوامبر به حکمرانی ۱۲ ساله کرچنریسم1 در این کشور پایان داد. وی از احزاب راست میانه است و از اقتصاد بازار حمایت می‌کند. نیکلاس مادورو نیز قادر نیست ونزوئلا را از گرداب اقتصادی نجات دهد و پس از واگذاری انتخابات پارلمانی شانس اندکی برای پیروزی در انتخابات سال ۲۰۱۸ دارد. در اکوادور نیز پس از آنکه دولت اعلام کرد قادر نیست به بسیاری از تعهدات خود عمل کند، رافائل کورتا، اقتصاددان رادیکال که هم‌اکنون رئیس‌جمهور این کشور است کناره‌گیری خود را از انتخابات آتی ریاست‌جمهوری اعلام کرد. در بولیوی، ایوو مورالس، همچنان درگیر یک رسوایی سیاسی - اخلاقی با یک زن جوان است. او در ماه فوریه در رفراندومی که به وی اجازه می‌داد برای چهارمین بار به ریاست‌جمهوری برسد، شکست خورد.
به هرحال فروکش کردن موج حکومت چپ‌گرایان در آمریکای لاتین بار دیگر این پیام بزرگ را به کشورهای در حال توسعه در معرض عوام‌گرایی می‌دهد که اگرچه شعارهای جذاب می‌تواند در کوتاه‌مدت مردم را بفریبد یا حتی رفاه گذرایی را برای آنان فراهم کند، ولی در بلندمدت همه این دستاوردها از بین خواهد رفت و واقعیت خود را بر شعار تحمیل خواهد کرد. پوپولیسم همچون داروی توهم‌زایی است که اگرچه در کوتاه‌مدت می‌تواند به مصرف‌کننده آن شادی و شعف زائدالوصفی ببخشد، ولی در بلندمدت سیستم بدن را مختل می‌کند، شرایطی که بیمار عاجز نه قادر به ترک است و نه می‌تواند با بیماری خود کنار بیاید.
۱.کرچنر: نام خانواده ای که در آرژانتین حکومت می کردند.(نستور و کریستینا کرچنر )
ارسال نظر