گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با فعالان صنعت هتلداری مشهد؛
گره‌های اقتصادی هتلداران
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- اینجا شهر بهشت است؛ پایتخت معنوی ایران؛ بزرگترین کلان‌شهر مذهبی کشور که قرار است در سال ۲۰۱۷ میلادی لقب پایتخت فرهنگی جهان اسلام را نیز به خود اختصاص دهد؛ اینجا مشهد است؛ pic۱
شهری که در حال حاضر سالانه میزبان ۲۵ میلیون نفر زائر و گردشگر داخلی و خارجی است و در افق ۱۴۰۴ تعداد گردشگران آن به ۴۰ میلیون نفر در سال خواهد رسید؛ از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری مشهد بسیار گفته‌اند و بسیار هم شنیده‌ایم؛ در واقع سفر به مشهد حکایت همان «یک تیر و دو نشان» را دارد؛ هم زیارت است و هم سیاحت.
لباف خانیکی: شاهد ادامه فعالیت بیش از ۴۳۰ زائرسرای دولتی در مشهد هستیم و فعالیت این واحدها به دلیل دولتی بودن و تأمین هزینه‌هایشان از سوی دولت موجب رقابت ناسالم آن‌ها با هتل‌های بخش خصوصی شده است و طبق اصل ۴۴ قانون اساسی این واحدها باید به بخش خصوصی واگذار شود.
شهری که در حال حاضر سالانه میزبان ۲۵ میلیون نفر زائر و گردشگر داخلی و خارجی است و در افق ۱۴۰۴ تعداد گردشگران آن به ۴۰ میلیون نفر در سال خواهد رسید؛ از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری مشهد بسیار گفته‌اند و بسیار هم شنیده‌ایم؛ در واقع سفر به مشهد حکایت همان «یک تیر و دو نشان» را دارد؛ هم زیارت است و هم سیاحت.
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- اینجا شهر بهشت است؛ پایتخت معنوی ایران؛ بزرگترین کلان‌شهر مذهبی کشور که قرار است در سال 2017 میلادی لقب پایتخت فرهنگی جهان اسلام را نیز به خود اختصاص دهد؛ اینجا مشهد است؛ pic1
شهری که در حال حاضر سالانه میزبان ۲۵ میلیون نفر زائر و گردشگر داخلی و خارجی است و در افق ۱۴۰۴ تعداد گردشگران آن به ۴۰ میلیون نفر در سال خواهد رسید؛ از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری مشهد بسیار گفته‌اند و بسیار هم شنیده‌ایم؛ در واقع سفر به مشهد حکایت همان «یک تیر و دو نشان» را دارد؛ هم زیارت است و هم سیاحت. وجود مضجع نورانی علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) مشهد را به مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است؛ زائرانی که از تمام اقشار در میان آن‌ها دیده می‌شود؛ مرد و زن، پیر و جوان، دارا و ندار، دکتر و مهندس، بازاری و دانشگاهی و تردیدی نیست که صنعت گردشگری تأثیر بسزایی در ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی دارد، البته مشروط بر اینکه مهمان‌داران شایسته‌ای باشیم چراکه ورود این حجم گردشگران به مشهد می‌طلبد میزبانی درخور و سزاواری ارائه دهیم. حضور زائران و گردشگران در مشهد، نهادها و سازمان‌های مختلفی را ملزم به ارائه خدمات کرده است. شاید یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زائران پس از حضور در مشهد دسترسی به مکان راحتی برای اقامت است.
اسکان زائران و محلی برای اقامت آنان از نخستین امکاناتی است که باید پس از حضور گردشگر در شهر برای وی فراهم شود؛ فراهم بودن هتل‌هایی که متناسب با تقاضا و درآمد تمام اقشار زائران باشد، یکی از عواملی است که در جذب گردشگر و افزایش ماندگاری وی در شهر مؤثر است.
به گواه بعضی آمار و ارقام حدود نیمی از هتل‌های کشور در مشهد قرار دارد و اگرچه به اعتقاد برخی کارشناسان، این شهر نیازمند احداث هتل‌های جدیدی است، برخی دیگر معتقدند شهر مشهد به لحاظ کمیت هتل‌ها با کمبودی مواجه نیست؛ با این حال گلایه برخی هتلداران از عدم تکمیل ظرفیت هتل‌های مشهد حتی در ایام پیک مسافر است. pic۲
پای صحبت برخی کارشناسان گردشگری و هتلداران مشهد نشسته‌ایم و گپ‌وگفتی درباره مشکلات صنعت هتلداری داشته‌ایم.
اماکن اقامتی غیرمجاز، عمده‌ترین مشکل
pic۳
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی با بیان اینکه در حال حاضر 207 هتل در سطح استان مشغول به فعالیت هستند، اظهار می‌کند: از این تعداد، 12 هتل در شهرستان‌ها و مابقی در مشهد وجود دارند.
محمد قانعی با اشاره به اینکه تعداد هتل‌های یک و سه ستاره در سطح شهر مشهد بیشتر از سایر هتل‌هاست، خاطرنشان می‌کند: کمترین تعداد مربوط به هتل‌های پنج ستاره است که متقاضیان کمتری نیز دارند.
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی ظرفیت هتل‌های سطح شهر مشهد را 75 هزار نفر در شب اعلام می‌کند و می‌گوید: هتل‌های مشهد به لحاظ کیفی نسبت به سایر نقاط کشور وضعیت بهتری دارند و از طرف دیگر نرخ هتل‌ها در این شهر نسبت به سایر شهرهای کشور 30 درصد کمتر است، زیرا هدف ما ارائه خدمات به قشر تقریبا متوسط و کم‌درآمد است.
قانعی با بیان اینکه میانگین سنی هتل‌های مشهد حدود شش سال است، تصریح می‌کند: هتل‌های موجود در سطح شهر در مجموع جوان هستند و با امکانات جدید تجهیز شده‌اند و از این جهت نیز وضعیت مطلوبی داریم.
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی در خصوص نظارت‌های صورت گرفته بر هتل‌ها عنوان می‌کند: علاوه بر اتحادیه و اداره کل میراث فرهنگی، 13 ارگان و نهاد دیگر بر مباحثی از قبیل بهداشت، مسائل امنیتی، کیفیت مواد غذایی، استانداردها و ... نظارت می‌کنند و رسیدگی به شکایات پس از اعلام وصول، ظرف مدت 15 دقیقه انجام می‌شود.
قانعی در پاسخ به سوالی در خصوص مشکلات هتلداران در سطح شهر می‌گوید: اماکن اقامتی غیرمجاز، منازل شخصی و فضاهایی که به صورت غیرمجاز به اقامت گردشگران اختصاص می‌یابد، عمده‌ترین مشکل است که باید با آن‌ها برخورد و از همه‌گیر شدن
این مساله جلوگیری شود؛ در این زمینه باید استانداری، اداره کل میراث فرهنگی، نیروی انتظامی و تمام دستگاه‌های مسئول دست به دست هم دهند تا مشکل حل شود.
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی وجود دلالان و زوارکش‌ها در مشهد، هزینه‌های سنگین آب، برق، گاز و مالیات‌ها و ضعف اطلاع‌رسانی در خصوص هتل‌های موجود در سطح شهر را از دیگر مشکلات موجود در حوزه هتلینگ در مشهد برمی‌شمارد و بیان می‌کند: شهرداری نیز باید برای انتقال زباله‌ها همکاری بیشتری داشته باشد که در این زمینه مذاکراتی داشته‌ایم.
قانعی در خصوص فاصله هتل‌های موجود در مشهد با استانداردهای بین‌المللی به این نکته اشاره می‌کند که حدود 80 درصد هتل‌ها استانداردسازی شده‌اند و می‌گوید: اگرچه هنوز هم با استانداردهای بین‌المللی فاصله داریم، اما این فاصله به لحاظ کیفیت نیست، زیرا در برخی هتل‌های بین‌المللی خدماتی ارائه می‌شود که با توجه به ساختار فرهنگی موجود در کشور امکان ارائه این خدمات را نداریم.
ضرورت خروج ارگان‌های دولتی از هتلداری
pic۴
مدیر ایران هتل با اعتقاد بر اینکه افزایش و گسترش جاذبه‌های توریستی برای زائران حرم مطهر رضوی در شهر مقدس مشهد امری ضروری به حساب می‌آید، اظهار می‌کند: شواهد نشانگر این مطلب است. به عنوان مثال در سال‌های اخیر احداث مجتمع‌های آبی مدت اقامت مسافران را تا حدودی افزایش داده است. از طرفی دیگر، بی‌تردید چنانچه هتل‌ها بتوانند باعث فراهم آوردن نیازهای زائران و امکانات شهری در ابعاد مختلف در راستای سرگرمی آن‌ها از جمله ایجاد مراکز خرید و تفریحی، مجموعه‌های ورزشی، توجه به مراکز مذهبی و فرهنگی و بهره‌گرفتن از برنامه‌های غذایی متنوع شوند، میزان جاذبه را بالا برده و لذا اقامت و ماندگاری هر چه بیشتر زائران را تضمین می‌کند.
ساسان اسدزاده مجاور در خصوص وضعیت فعلی هتل‌های مشهد از نظر کمی و کیفی خاطرنشان می‌کند: از منظر کیفی می‌توان گفت از آنجا که سطح انتظار و توقع مسافران به دلیل تعدد سفرهای برون مرزی و لذا مقایسه امکانات هتل‌های داخلی با هتل‌های خارجی افزایش یافته است، طی چند سال اخیر دست‌اندرکاران هتل‌ها ملزم شده‌اند از لوازم، مواد و ابزارهای پیشرفته‌تر بهره بگیرند. همچنین پیشرفت علوم مهندسی در زمینه ساخت و بنای هتل نیز سیر صعودی خود را در پیش گرفته و هتل‌ها را وارد عرصه رقابت کرده است.
مدیر ایران هتل تصریح می‌کند: از منظر کمی افزایش تعداد هتل‌ها در مشهد شایان توجه است؛ همچنین ارگان‌های دولتی در مشهد در جهت بنای زائرسراها گام نهاده‌اند. وی با طرح این پرسش که «آیا هدف ارگان‌های دولتی وارد شدن به صنعت هتلداری است یا قرار دادن امکانات جهت رفاه کارکنان خود؟»، خاطرنشان می‌کند: چنانچه هدف اول مد نظر است، آن‌ها باید اصول استاندارد را رعایت کنند و در صورتی که هدف دوم را دنبال می‌کنند، بهره گرفتن از افراد باتجربه، خبره و متخصصان این حرفه غیرقابل چشم‌پوشی است.
اسدزاده اضافه می‌کند: چنانچه هدف سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی از ورود به صنعت هتلداری، جهت سرمایه‌گذاری یا رفاه کارکنان خود باشد، در هر دو صورت منجر به اتلاف سرمایه و از بین بردن ثروت ملی می‌شود، زیرا تجربه نشان داده که امکانات و تجربه بخش‌خصوصی جوابگوی نیازهای رفاهی کلیه زائران است.pic۵
مدیر ایران هتل در خصوص وضعیت هتل‌های سطح شهر مشهد در مقایسه با سایر شهرهای کشور می‌گوید: این موضوع را از چند دیدگاه می‌توان مورد بررسی قرار داد؛ یکی از این دیدگاهها، مرتبط با فاز سرمایه‌گذاری است که در ارتباط با آغاز فعالیت سازمان‌های دولتی مشهد در حرفه هتلداری است. به عنوان مثال در شهر شیراز این رخداد به ندرت به چشم می‌خورد. وی عنوان می‌کند: همچنین در مقام مقایسه با سایر شهرهای کشور از دیدگاه سرویس‌دهی به مسافران، افراد ذی‌نفع در این عرصه به دلیل قدمت این حرفه در شهر مشهد دارای تجربه و مهارت قابل‌توجهی هستند.
اسدزاده با تأکید بر اینکه باید هماهنگی و تناسب هر چه بیشتر میان زیرساخت‌های کشور و صنعت هتلداری در شهر مشهد وجود داشته باشد، می‌افزاید: رشد و توسعه همزمان این دو با هم امری مهم تلقی می‌شود، چراکه به تأمین آسایش، امنیت و جلب رضایت مسافران کمک بسزایی می‌کند. به عنوان نمونه می‌توان گفت که زیرساخت‌هایی نظیر خطوط هوایی، راه‌آهن و جاده‌ها این تناسب را با صنعت هتلداری در شهر مقدس مشهد برقرار نکرده‌اند. علاوه بر این، شهر مشهد دارای فضای اقامتی کافی است و بنابراین انتظار بهره‌برداری بیشتر از آن می‌رود. می‌توان اذعان کرد با توجه به اینکه در سال‌های اخیر، سازمان‌های دولتی مشهد در خصوص این صنعت سرمایه‌گذاری داشته‌اند، اغلب هتل‌ها در بیشتر ایام سال خالی هستند و این در حالی است که در ایام پیک، ظرفیت آن‌ها تکمیل است؛ در نتیجه به نظر می‌رسد که در جهت رفع این مشکل، بهتر است سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی، از ورود به سرمایه‌گذاری در امور هتل و سایر موارد بر حذر باشند و این امور را به بخش خصوصی محول کنند.
عدم ساماندهی تنظیم قیمت هتل‌ها
pic6
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد اظهار می‌کند: بر اساس آمار موجود حدود ۱۶.۵ درصد زائرانی که به مشهد وارد می‌شوند، در هتل‌ها اقامت می‌کنند. دکتر حامد بخشی با اشاره به اینکه تا دو سه سال پیش هتلداران از وجود تخت‌های خالی حتی در ایام پیک حضور مسافران در مشهد گلایه می‌کردند و برخی از خالی بودن ۶۰ درصد تخت‌ها خبر می‌دادند، خاطرنشان می‌کند: بخشی از این مطلب ناشی از موسمی بودن زیارت شهر مشهد است.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد ادامه می‌دهد: از حدود دو یا سه سال پیش که ارزش پول ما به یک‌سوم سقوط کرد، سفر به ایران تبدیل به یک سفر ارزان‌قیمت شد حتی در بخش شاخص‌های رقابت‌پذیری ایران در منطقه رتبه نخست را به لحاظ کاهش هزینه سفر داشت، بنابراین زائران زیادی از حوزه کشورهای خلیج فارس به ویژه عربستان و عراق به مشهد سفر کردند و این امر باعث شد ظرفیت هتل‌های ما پر شود.
بخشی به این نکته نیز اشاره می‌کند که گردشگران خارجی، هتل‌های چهار و پنج ستاره را برای اقامت در مشهد انتخاب می‌کنند و می‌گوید: در خصوص تعداد این هتل‌ها در شهر با کمبود مواجه هستیم. pic۷
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد زیارت شهر مشهد را یک زیارت خاص می‌داند و با بیان اینکه گردشگران مشهد با گردشگران سایر نقاط کشور متفاوت هستند، تصریح می‌کند: گردشگران مشهد بیشتر از طبقه متوسط و متوسط به پایین هستند و نمی‌توان انتظار داشت این زائران در هتل‌ها مستقر شوند، زیرا امکان تأمین هزینه آن را ندارند و وضعیت قیمتی هتل‌ها باعث می‌شود زائران مکان‌هایی غیر از هتل را برای اسکان انتخاب کنند.
بخشی با اعتقاد بر اینکه در سطح شهر مشهد ساماندهی درستی برای تنظیم قیمت هتل‌ها صورت نگرفته است، عنوان می‌کند: ساماندهی قیمت‌ها باید توسط اتحادیه هتلداران یا میراث فرهنگی انجام می‌شد اما این سازمان‌ها به این معنا در حوزه ساماندهی و تنظیم قیمت‌ها ورود جدی نداشته‌اند یا اگر داشته‌اند، اطلاع‌رسانی درستی در خصوص آن انجام نشده است. برای مثال مشخص نیست میزان تخفیف هتل‌های مشهد در ایام غیرپیک و در پاییز و زمستان چقدر است.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد اضافه می‌کند: باید هتل‌های مشهد مشوق‌هایی برای رزرواسیون و تخفیف‌هایی برای ایام غیرپیک در نظر بگیرند که این امر می‌تواند به جذب گردشگر در ایام غیرپیک و توزیع مناسب سفر در طول سال کمک کند.
بخشی با اشاره به اینکه برخی هتلداران زائرسراهای دولتی و منازل شخصی را رقیب خود می‌دانند و معتقدند باید از فعالیت آن‌ها جلوگیری یا قیمت آن‌ها به قیمت آزاد تبدیل شود، می‌گوید: این امر ممکن نیست زیرا این اماکن ۸۴ درصد زائران مشهد را در خود اسکان می‌دهند و در ایام پیک سال بدون وجود این اماکن، اسکان تمام زائران ممکن نخواهد بود. از طرف دیگر باید مساله عدم پرداخت مالیات توسط منازل شخصی را نیز در نظر گرفت و بنابراین طبیعی است که هزینه اقامت در هتل‌ها کمی بیشتر باشد.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با اعتقاد بر اینکه در خصوص گردشگران داخلی با توجه به پایین بودن سطح انتظار با مشکل چندانی مواجه نیستیم، می‌افزاید: اما در حوزه گردشگران خارجی مشکل کمبود کیفیت داریم و هتلداران نیز به این مساله اذعان دارند؛ به ویژه درجه‌بندی هتل‌ها از نظم و ساماندهی مناسبی برخوردار نیست و باید در زمینه آموزش، نظارت و فرهنگسازی اقدامات جدی صورت گیرد.
هتل‌های شخصی سازمانی، چالش جدی هتلداران
pic۸
رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد با اشاره به اینکه مباحث مربوط به هتل‌ها به عنوان جزئی از موضوع کلان گردشگری مطرح است، اظهار می‌کند: یکی از نیازهای گردشگر، وجود مکان مناسبی برای اقامت است. وی خاطرنشان می‌کند: شهر مشهد به لحاظ کمی و کیفی هتل‌های مناسبی دارد و بیش از 50 درصد تخت‌های کشور در این شهر وجود دارند.
محمدرضا توکلی‌زاده با بیان اینکه مشهد به دلیل وجود بارگاه منور رضوی، قطب گردشگری محسوب می‌شود، می‌گوید: هتل‌های مشهد به لحاظ کیفیت نسبت به سایر شهرها وضعیت مطلوبی دارند و قیمت هتل‌ها نیز در شهر مشهد نسبت به سایر نقاط کشور مناسب‌تر است.
نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد در خصوص مشکلات هتلینگ تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد شهر مشهد از نظر تعداد هتل‌های ساخته شده و در دست احداث با تورم عرضه مواجه است.
توکلی‌زاده در پاسخ به سوالی در خصوص فاصله هتل‌های موجود در مشهد با استانداردهای بین‌المللی به این نکته اشاره می‌کند که در استانداردهای بین‌المللی خدماتی به مشتریان عرضه می‌شود که در کشور ما به دلیل مباحث فرهنگی امکان ارائه آن‌ها وجود ندارد، با این حال این مساله به معنای این نیست که با استانداردها فاصله داریم و در مجموع امکانات لازم برای آسایش اولیه گردشگر فراهم است.
رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی مشهد در خصوص کمبود هتل‌هایی برای قشر متوسط جامعه در سطح شهر مشهد، با اشاره به هتل‌های در دست احداث، یادآور می‌شود: با بهره‌برداری از این هتل‌ها، این کمبود جبران خواهد شد.
توکلی‌زاده با بیان اینکه بسیاری از سازمان‌های دولتی در سطح شهر مشهد اقدام به ساخت هتل‌های شخصی برای سازمان خود کرده‌اند، می‌گوید: این مساله دوگانگی ایجاد کرده و باعث شده است بسیاری از هتل‌های سطح شهر با عدم‌اشغال کافی در طول سال مواجه شوند و این امر به ضرر هتلداران است. وی تصریح می‌کند: باید تکلیف این هتل‌ها مشخص شود، زیرا این مساله چالشی جدی برای هتل‌ها ایجاد کرده است.
لزوم مدیریت کارآمد
در ایام پیک و غیرپیک
pic۹
یک عضو هیات علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد در خصوص وضعیت هتل‌های سطح شهر به لحاظ کمی و کیفی با بیان اینکه کمبود ظرفیتی در مشهد نداریم، اظهار می‌کند: زائرسراها و مهمان‌پذیرهای سازمانی موجود در شهر و خانه‌های معلم نیز خدمات اسکان را به زائران ارائه می‌کنند که این امر از بار ارائه خدمات اقامتی به گردشگران در ایام پیک می‌کاهد.
دکتر مژگان تیموری با اعتقاد بر اینکه توزیع نامناسب زائران در مراکز اقامتی و توزیع نامناسب حضور آنان به لحاظ زمانی باعث می‌شود ظرفیت هتل‌ها حتی در ایام پیک هم تکمیل نشود، می‌گوید: باید این امر مدیریت شود و در خصوص اینکه چه طیف گردشگرانی به مشهد سفر می‌کنند، باید ظرفیت‌سنجی و استانداردسازی صورت گیرد.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد ادامه می‌دهد: برخی زائران داخلی و برخی دیگر از کشورهایی از قبیل عراق، افغانستان و پاکستان به مشهد سفر می‌کنند که عموما به دنبال اقامت‌های ارزان‌تری هستند. وی تصریح می‌کند: همچنین برخی دیگر از زائران متمول‌تر هستند که اقامت در هتل‌های پنج ستاره به این افراد اختصاص می‌یابد؛ گروه دیگری از زائران نیز هموطنانی هستند که عموما گردشگران دائمی مشهد هستند و رزرو هتل را از قبل انجام می‌دهند، بنابراین محل استقرار گردشگران بسته به طیف و تقاضای آنان متفاوت است.
تیموری با اشاره به اینکه هتل‌های سطح شهر معمولا در ایام پیک با کمبود ظرفیت مواجه هستند، خاطرنشان می‌کند: بحث مدیریت در ایام پیک و غیرپیک اهمیت بسیاری دارد و می‌توان در ایام پیک از اقامتگاه‌های غیررسمی زیر نظر اداره کل میراث فرهنگی و اتحادیه هتلداران برای جبران کمبود ظرفیت استفاده کرد.pic۱۰
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با تاکید بر اهمیت مدیریت زائر از مبدأ می‌گوید: برای مثال می‌توان در ایام نوروز اقامتگاه‌های موجود در سطح شهر را در ایستگاه‌های استقبال از زائر یا از طریق سایت‌های معتبر معرفی کرد و از این طریق به زائر حق انتخاب داد.
تیموری در خصوص مشکلات هتلینگ در شهر مشهد عنوان می‌کند: با توجه به پژوهش‌هایی که تاکنون در این زمینه انجام شده است، مشکلاتی در خصوص نحوه ارائه خدمات وجود دارد، به عبارت دیگر عموما این مساله در قالب عدم‌تمایل به ارائه خدمات با رضایت قلبی بروز پیدا می‌کند که همین امر یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که با آن مواجه هستیم.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با بیان اینکه مشهد شهری بین‌المللی است که در زمینه تعداد هتل‌ها مشکلی ندارد، می‌گوید: مشکل دیگر این است که در 50 درصد هتل‌ها خدمات ارائه شده متناسب با هزینه دریافتی نیست و شاید یکی از دلایل این امر قدیمی بودن زیرساخت‌ها و به‌روز نبودن آن‌هاست.
فعالیت واحدهای اقامتی
غیرمجاز مشکل هتلداران
pic11
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در خصوص کمیت و کیفیت هتل‌های سطح شهر مشهد اظهار می‌کند: هتل‌های استان و به ویژه مشهد همواره در زمینه کیفیت خدمات پیشتاز بوده‌اند.
رجبعلی لباف خانیکی ادامه می‌دهد: هتل‌های استان در سال‌های اخیر اولین هتل‌هایی بوده‌اند که از روند استانداردسازی تأسیسات گردشگری استقبال کرده و به همین دلیل به لحاظ کیفیت خدمات از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند. وی خاطرنشان می‌کند: شهر مشهد به لحاظ تعداد هتل مقام اول را در کشور دارد و جزء معدود شهرهایی است که در زمینه اقامت گردشگران در زمان پیک و غیرپیک مشکل خاصی ندارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با اشاره به اینکه در هیچ جای دنیا ظرفیت هتل‌ها همیشه تکمیل نمی‌شود، تصریح می‌کند: آنچه مهم است، درصد اشغال قابل قبول و توجیه اقتصادی آن‌هاست که از این نظر وضعیت اشغال هتل‌ها در مشهد مطلوب است.
لباف خانیکی در خصوص فعالیت هتل‌های سازمانی در مشهد می‌گوید: در حالی که برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه و همچنین قانون مدیریت خدمات کشوری بر ممنوعیت ایجاد و اداره هرگونه مهمان‌سرا و زائرسرا تأکید کرده است، اما همچنان شاهد ادامه فعالیت بیش از 430 زائرسرای دولتی در مشهد هستیم و فعالیت این واحدها به دلیل دولتی بودن و تأمین هزینه‌های آن‌ها از سوی دولت موجب رقابت ناسالم آن‌ها با هتل‌های بخش خصوصی شده است و طبق اصل 44 قانون اساسی این واحدها باید به بخش خصوصی واگذار شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی فعالیت واحدهای اقامتی غیرمجاز و راهنمایان غیرمجاز، شفاف نبودن وضعیت مالیات و عوارض هتل‌ها و ... را از عمده‌ترین مشکلات هتلداران در مشهد برمی‌شمارد.
ضرورت تشویق سرمایه‌گذاران هتل‌ها
pic12
مدیر هتل الغدیر مشهد نیز این شهر را قطب گردشگری ایران می‌داند و معتقد است: در چند سال اخیر سرمایه‌داران در این بخش تلاش بسیاری داشته و فضاهای مناسبی با کیفیت مطلوب در سطح شهر مشهد ایجاد کرده‌اند.
سید باقر غفوریان با اعتقاد بر اینکه در شهر مشهد هتل‌هایی با استانداردهای بالا وجود دارد، اظهار می‌کند: با توجه به هتل‌های موجود در سطح شهر، این امکان برای گردشگران وجود دارد که با توجه به تمکن مالی خود، مکانی را برای اقامت انتخاب کنند و این امر باعث جذب بیش از پیش زائران می‌شود.
مدیر هتل الغدیر مشهد با تاکید بر اینکه مسئولان اجرایی باید با تشکیل کمیته‌های زیارتی به مشکلات سرمایه‌گذاران این بخش توجه بیشتری داشته باشند، خاطرنشان می‌کند: مسئولان باید قدرشناس سرمایه‌گذاران باشند، نه اینکه با طرح لوایح مختلف، مشکلات متعددی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کنند. وی ادامه می‌دهد: مسئولان باید حرمت سرمایه‌گذاران در بخش هتل‌ها را حفظ کرده تا از این طریق آنان را به سرمایه‌گذاری در این بخش تشویق و باعث جذب هر چه بیشتر گردشگران شوند.
غفوریان با بیان اینکه باید ارزش‌افزوده را برای جذب توریست حذف کرد می‌افزاید: باید مساله زیارت و جذب زائر را از سایر مسائل اقتصادی جدا کرد.
لزوم ارائه برنامه ای استوار
برای گسترش صنعت هتلداری
pic13
مدیر گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با تأکید بر اینکه هتل‌ها یکی از اجزای اصلی صنعت گردشگری محسوب می‌شوند و جزء جدایی‌ناپذیر این صنعت هستند، اظهار می‌کند: مشهد یکی از قطب‌های گردشگری در خاورمیانه است و این امر می‌طلبد در زمینه گسترش صنعت هتلداری در این شهر اقدامات لازم انجام شود.
هادی رفیعی می گوید تعداد هتل‌های موجود برای رسیدن به برنامه‌ها و اهداف توسعه کشور کافی نیست و باید به دو یا سه برابر تعداد کنونی افزایش یابد. وی ادامه می‌دهد: مشهد هم با وجود 50 درصد واحدهای اقامتی کشور دچار این کمبود هست. اگر بخواهیم به توسعه صنعت گردشگری فکر کنیم و به اهداف بالادست در این زمینه برسیم، باید تعداد هتل‌ها را افزایش دهیم.
مدیر گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد به این نکته نیز اشاره می‌کند که ممکن است هتل‌ها در برخی زمان‌ها با رکود مواجه باشند اما بر اساس چشم‌اندازها قرار است تعداد زائران مشهد به ۴۰ میلیون برسد و بنابراین به افزایش تعداد هتل‌ها نیاز داریم.
رفیعی با اشاره به وجود هتل‌ها و اقامتگاه‌های سازمانی و دولتی در مشهد تصریح می‌کند: مدیریت این هتل‌ها باید به بخش خصوصی واگذار شود زیرا این امر باعث رقابتی شدن قیمت‌ها و در نتیجه شکل گرفتن بازار آزاد می‌شود و از متضرر شدن هتلداران جلوگیری خواهد کرد.
مدیر گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد در خصوص گلایه برخی هتلداران مبنی بر اینکه وجود اقامتگاه‌های سازمانی و دولتی عامل اصلی عدم تکمیل ظرفیت هتل‌هاست، تصریح می‌کند: وجود اقامتگاه‌های سازمانی و دولتی مشکل اصلی نیست بلکه مشکل اصلی نبود برنامه‌ای جامع و مدون برای جذب گردشگر و زائر است و این امر باعث ایجاد ایام پیک و غیرپیک می‌شود.
رفیعی با تأکید بر اینکه این مطلب به این معنا نیست که باید ایام پیک را «سرشکن» کنیم بلکه آن پیک باید باشد و نمی‌توان آن را از بین برد، عنوان می‌کند: باید برای بقیه فصول برنامه‌ریزی استوار، علمی و متناسب با فرهنگ و ساختار زائر ارائه کرد و علاوه بر این باید اهداف سندهای بالادستی را نیز در این برنامه‌ریزی در نظر گرفت؛ متأسفانه برنامه‌ریزی‌های زیادی صورت گرفته اما اجرایی نیست و باید برنامه‌های کاربردی و قابل اجرا ارائه شود.
مدیر گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد در خصوص راه‌های تأمین اطمینان خاطر سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری در صنعت هتلداری مشهد، می‌گوید: بخشی از این اقدامات باید در سطح کلان انجام شود؛ گفته می‌شود سرمایه‌گذار از «سایه ریسک» می‌ترسد و خواه و ناخواه این ریسکها در بی‌رغبتی سرمایه‌گذار مؤثر است با این حال افق‌های روشنی نیز در این زمینه وجود دارد.
بدون تردید آنچه که مشخص است این است که در افق 1404 تعداد گردشگران مشهد در سال 40 میلیون نفر پیش‌بینی شده است و با وجود این حجم زائر و توسعه صنعت گردشگری باید برنامه‌ریزی جامع و کارآمدی در خصوص ارتقای کمی و کیفی هتل‌ها در شهر صورت گیرد تا هم گلایه هتلداران کمتر شود و هم خدمات بهینه‌تری به زائران بارگاه رضوی ارائه شود.
لباف خانیکی: شاهد ادامه فعالیت بیش از 430 زائرسرای دولتی در مشهد هستیم و فعالیت این واحدها به دلیل دولتی بودن و تأمین هزینه‌هایشان از سوی دولت موجب رقابت ناسالم آن‌ها با هتل‌های بخش خصوصی شده است و طبق اصل 44 قانون اساسی این واحدها باید به بخش خصوصی واگذار شود.
شهری که در حال حاضر سالانه میزبان ۲۵ میلیون نفر زائر و گردشگر داخلی و خارجی است و در افق ۱۴۰۴ تعداد گردشگران آن به ۴۰ میلیون نفر در سال خواهد رسید؛ از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری مشهد بسیار گفته‌اند و بسیار هم شنیده‌ایم؛ در واقع سفر به مشهد حکایت همان «یک تیر و دو نشان» را دارد؛ هم زیارت است و هم سیاحت. وجود مضجع نورانی علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) مشهد را به مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است؛ زائرانی که از تمام اقشار در میان آن‌ها دیده می‌شود؛ مرد و زن، پیر و جوان، دارا و ندار، دکتر و مهندس، بازاری و دانشگاهی و تردیدی نیست که صنعت گردشگری تأثیر بسزایی در ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی دارد، البته مشروط بر اینکه مهمان‌داران شایسته‌ای باشیم چراکه ورود این حجم گردشگران به مشهد می‌طلبد میزبانی درخور و سزاواری ارائه دهیم. حضور زائران و گردشگران در مشهد، نهادها و سازمان‌های مختلفی را ملزم به ارائه خدمات کرده است. شاید یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زائران پس از حضور در مشهد دسترسی به مکان راحتی برای اقامت است.
اسکان زائران و محلی برای اقامت آنان از نخستین امکاناتی است که باید پس از حضور گردشگر در شهر برای وی فراهم شود؛ فراهم بودن هتل‌هایی که متناسب با تقاضا و درآمد تمام اقشار زائران باشد، یکی از عواملی است که در جذب گردشگر و افزایش ماندگاری وی در شهر مؤثر است.
به گواه بعضی آمار و ارقام حدود نیمی از هتل‌های کشور در مشهد قرار دارد و اگرچه به اعتقاد برخی کارشناسان، این شهر نیازمند احداث هتل‌های جدیدی است، برخی دیگر معتقدند شهر مشهد به لحاظ کمیت هتل‌ها با کمبودی مواجه نیست؛ با این حال گلایه برخی هتلداران از عدم تکمیل ظرفیت هتل‌های مشهد حتی در ایام پیک مسافر است. pic۲
پای صحبت برخی کارشناسان گردشگری و هتلداران مشهد نشسته‌ایم و گپ‌وگفتی درباره مشکلات صنعت هتلداری داشته‌ایم.
اماکن اقامتی غیرمجاز، عمده‌ترین مشکل
pic۳
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی با بیان اینکه در حال حاضر 207 هتل در سطح استان مشغول به فعالیت هستند، اظهار می‌کند: از این تعداد، 12 هتل در شهرستان‌ها و مابقی در مشهد وجود دارند.
محمد قانعی با اشاره به اینکه تعداد هتل‌های یک و سه ستاره در سطح شهر مشهد بیشتر از سایر هتل‌هاست، خاطرنشان می‌کند: کمترین تعداد مربوط به هتل‌های پنج ستاره است که متقاضیان کمتری نیز دارند.
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی ظرفیت هتل‌های سطح شهر مشهد را 75 هزار نفر در شب اعلام می‌کند و می‌گوید: هتل‌های مشهد به لحاظ کیفی نسبت به سایر نقاط کشور وضعیت بهتری دارند و از طرف دیگر نرخ هتل‌ها در این شهر نسبت به سایر شهرهای کشور 30 درصد کمتر است، زیرا هدف ما ارائه خدمات به قشر تقریبا متوسط و کم‌درآمد است.
قانعی با بیان اینکه میانگین سنی هتل‌های مشهد حدود شش سال است، تصریح می‌کند: هتل‌های موجود در سطح شهر در مجموع جوان هستند و با امکانات جدید تجهیز شده‌اند و از این جهت نیز وضعیت مطلوبی داریم.
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی در خصوص نظارت‌های صورت گرفته بر هتل‌ها عنوان می‌کند: علاوه بر اتحادیه و اداره کل میراث فرهنگی، 13 ارگان و نهاد دیگر بر مباحثی از قبیل بهداشت، مسائل امنیتی، کیفیت مواد غذایی، استانداردها و ... نظارت می‌کنند و رسیدگی به شکایات پس از اعلام وصول، ظرف مدت 15 دقیقه انجام می‌شود.
قانعی در پاسخ به سوالی در خصوص مشکلات هتلداران در سطح شهر می‌گوید: اماکن اقامتی غیرمجاز، منازل شخصی و فضاهایی که به صورت غیرمجاز به اقامت گردشگران اختصاص می‌یابد، عمده‌ترین مشکل است که باید با آن‌ها برخورد و از همه‌گیر شدن
این مساله جلوگیری شود؛ در این زمینه باید استانداری، اداره کل میراث فرهنگی، نیروی انتظامی و تمام دستگاه‌های مسئول دست به دست هم دهند تا مشکل حل شود.
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی وجود دلالان و زوارکش‌ها در مشهد، هزینه‌های سنگین آب، برق، گاز و مالیات‌ها و ضعف اطلاع‌رسانی در خصوص هتل‌های موجود در سطح شهر را از دیگر مشکلات موجود در حوزه هتلینگ در مشهد برمی‌شمارد و بیان می‌کند: شهرداری نیز باید برای انتقال زباله‌ها همکاری بیشتری داشته باشد که در این زمینه مذاکراتی داشته‌ایم.
قانعی در خصوص فاصله هتل‌های موجود در مشهد با استانداردهای بین‌المللی به این نکته اشاره می‌کند که حدود 80 درصد هتل‌ها استانداردسازی شده‌اند و می‌گوید: اگرچه هنوز هم با استانداردهای بین‌المللی فاصله داریم، اما این فاصله به لحاظ کیفیت نیست، زیرا در برخی هتل‌های بین‌المللی خدماتی ارائه می‌شود که با توجه به ساختار فرهنگی موجود در کشور امکان ارائه این خدمات را نداریم.
ضرورت خروج ارگان‌های دولتی از هتلداری
pic۴
مدیر ایران هتل با اعتقاد بر اینکه افزایش و گسترش جاذبه‌های توریستی برای زائران حرم مطهر رضوی در شهر مقدس مشهد امری ضروری به حساب می‌آید، اظهار می‌کند: شواهد نشانگر این مطلب است. به عنوان مثال در سال‌های اخیر احداث مجتمع‌های آبی مدت اقامت مسافران را تا حدودی افزایش داده است. از طرفی دیگر، بی‌تردید چنانچه هتل‌ها بتوانند باعث فراهم آوردن نیازهای زائران و امکانات شهری در ابعاد مختلف در راستای سرگرمی آن‌ها از جمله ایجاد مراکز خرید و تفریحی، مجموعه‌های ورزشی، توجه به مراکز مذهبی و فرهنگی و بهره‌گرفتن از برنامه‌های غذایی متنوع شوند، میزان جاذبه را بالا برده و لذا اقامت و ماندگاری هر چه بیشتر زائران را تضمین می‌کند.
ساسان اسدزاده مجاور در خصوص وضعیت فعلی هتل‌های مشهد از نظر کمی و کیفی خاطرنشان می‌کند: از منظر کیفی می‌توان گفت از آنجا که سطح انتظار و توقع مسافران به دلیل تعدد سفرهای برون مرزی و لذا مقایسه امکانات هتل‌های داخلی با هتل‌های خارجی افزایش یافته است، طی چند سال اخیر دست‌اندرکاران هتل‌ها ملزم شده‌اند از لوازم، مواد و ابزارهای پیشرفته‌تر بهره بگیرند. همچنین پیشرفت علوم مهندسی در زمینه ساخت و بنای هتل نیز سیر صعودی خود را در پیش گرفته و هتل‌ها را وارد عرصه رقابت کرده است.
مدیر ایران هتل تصریح می‌کند: از منظر کمی افزایش تعداد هتل‌ها در مشهد شایان توجه است؛ همچنین ارگان‌های دولتی در مشهد در جهت بنای زائرسراها گام نهاده‌اند. وی با طرح این پرسش که «آیا هدف ارگان‌های دولتی وارد شدن به صنعت هتلداری است یا قرار دادن امکانات جهت رفاه کارکنان خود؟»، خاطرنشان می‌کند: چنانچه هدف اول مد نظر است، آن‌ها باید اصول استاندارد را رعایت کنند و در صورتی که هدف دوم را دنبال می‌کنند، بهره گرفتن از افراد باتجربه، خبره و متخصصان این حرفه غیرقابل چشم‌پوشی است.
اسدزاده اضافه می‌کند: چنانچه هدف سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی از ورود به صنعت هتلداری، جهت سرمایه‌گذاری یا رفاه کارکنان خود باشد، در هر دو صورت منجر به اتلاف سرمایه و از بین بردن ثروت ملی می‌شود، زیرا تجربه نشان داده که امکانات و تجربه بخش‌خصوصی جوابگوی نیازهای رفاهی کلیه زائران است.pic۵
مدیر ایران هتل در خصوص وضعیت هتل‌های سطح شهر مشهد در مقایسه با سایر شهرهای کشور می‌گوید: این موضوع را از چند دیدگاه می‌توان مورد بررسی قرار داد؛ یکی از این دیدگاهها، مرتبط با فاز سرمایه‌گذاری است که در ارتباط با آغاز فعالیت سازمان‌های دولتی مشهد در حرفه هتلداری است. به عنوان مثال در شهر شیراز این رخداد به ندرت به چشم می‌خورد. وی عنوان می‌کند: همچنین در مقام مقایسه با سایر شهرهای کشور از دیدگاه سرویس‌دهی به مسافران، افراد ذی‌نفع در این عرصه به دلیل قدمت این حرفه در شهر مشهد دارای تجربه و مهارت قابل‌توجهی هستند.
اسدزاده با تأکید بر اینکه باید هماهنگی و تناسب هر چه بیشتر میان زیرساخت‌های کشور و صنعت هتلداری در شهر مشهد وجود داشته باشد، می‌افزاید: رشد و توسعه همزمان این دو با هم امری مهم تلقی می‌شود، چراکه به تأمین آسایش، امنیت و جلب رضایت مسافران کمک بسزایی می‌کند. به عنوان نمونه می‌توان گفت که زیرساخت‌هایی نظیر خطوط هوایی، راه‌آهن و جاده‌ها این تناسب را با صنعت هتلداری در شهر مقدس مشهد برقرار نکرده‌اند. علاوه بر این، شهر مشهد دارای فضای اقامتی کافی است و بنابراین انتظار بهره‌برداری بیشتر از آن می‌رود. می‌توان اذعان کرد با توجه به اینکه در سال‌های اخیر، سازمان‌های دولتی مشهد در خصوص این صنعت سرمایه‌گذاری داشته‌اند، اغلب هتل‌ها در بیشتر ایام سال خالی هستند و این در حالی است که در ایام پیک، ظرفیت آن‌ها تکمیل است؛ در نتیجه به نظر می‌رسد که در جهت رفع این مشکل، بهتر است سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی، از ورود به سرمایه‌گذاری در امور هتل و سایر موارد بر حذر باشند و این امور را به بخش خصوصی محول کنند.
عدم ساماندهی تنظیم قیمت هتل‌ها
pic6
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد اظهار می‌کند: بر اساس آمار موجود حدود ۱۶.۵ درصد زائرانی که به مشهد وارد می‌شوند، در هتل‌ها اقامت می‌کنند. دکتر حامد بخشی با اشاره به اینکه تا دو سه سال پیش هتلداران از وجود تخت‌های خالی حتی در ایام پیک حضور مسافران در مشهد گلایه می‌کردند و برخی از خالی بودن ۶۰ درصد تخت‌ها خبر می‌دادند، خاطرنشان می‌کند: بخشی از این مطلب ناشی از موسمی بودن زیارت شهر مشهد است.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد ادامه می‌دهد: از حدود دو یا سه سال پیش که ارزش پول ما به یک‌سوم سقوط کرد، سفر به ایران تبدیل به یک سفر ارزان‌قیمت شد حتی در بخش شاخص‌های رقابت‌پذیری ایران در منطقه رتبه نخست را به لحاظ کاهش هزینه سفر داشت، بنابراین زائران زیادی از حوزه کشورهای خلیج فارس به ویژه عربستان و عراق به مشهد سفر کردند و این امر باعث شد ظرفیت هتل‌های ما پر شود.
بخشی به این نکته نیز اشاره می‌کند که گردشگران خارجی، هتل‌های چهار و پنج ستاره را برای اقامت در مشهد انتخاب می‌کنند و می‌گوید: در خصوص تعداد این هتل‌ها در شهر با کمبود مواجه هستیم. pic۷
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد زیارت شهر مشهد را یک زیارت خاص می‌داند و با بیان اینکه گردشگران مشهد با گردشگران سایر نقاط کشور متفاوت هستند، تصریح می‌کند: گردشگران مشهد بیشتر از طبقه متوسط و متوسط به پایین هستند و نمی‌توان انتظار داشت این زائران در هتل‌ها مستقر شوند، زیرا امکان تأمین هزینه آن را ندارند و وضعیت قیمتی هتل‌ها باعث می‌شود زائران مکان‌هایی غیر از هتل را برای اسکان انتخاب کنند.
بخشی با اعتقاد بر اینکه در سطح شهر مشهد ساماندهی درستی برای تنظیم قیمت هتل‌ها صورت نگرفته است، عنوان می‌کند: ساماندهی قیمت‌ها باید توسط اتحادیه هتلداران یا میراث فرهنگی انجام می‌شد اما این سازمان‌ها به این معنا در حوزه ساماندهی و تنظیم قیمت‌ها ورود جدی نداشته‌اند یا اگر داشته‌اند، اطلاع‌رسانی درستی در خصوص آن انجام نشده است. برای مثال مشخص نیست میزان تخفیف هتل‌های مشهد در ایام غیرپیک و در پاییز و زمستان چقدر است.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد اضافه می‌کند: باید هتل‌های مشهد مشوق‌هایی برای رزرواسیون و تخفیف‌هایی برای ایام غیرپیک در نظر بگیرند که این امر می‌تواند به جذب گردشگر در ایام غیرپیک و توزیع مناسب سفر در طول سال کمک کند.
بخشی با اشاره به اینکه برخی هتلداران زائرسراهای دولتی و منازل شخصی را رقیب خود می‌دانند و معتقدند باید از فعالیت آن‌ها جلوگیری یا قیمت آن‌ها به قیمت آزاد تبدیل شود، می‌گوید: این امر ممکن نیست زیرا این اماکن ۸۴ درصد زائران مشهد را در خود اسکان می‌دهند و در ایام پیک سال بدون وجود این اماکن، اسکان تمام زائران ممکن نخواهد بود. از طرف دیگر باید مساله عدم پرداخت مالیات توسط منازل شخصی را نیز در نظر گرفت و بنابراین طبیعی است که هزینه اقامت در هتل‌ها کمی بیشتر باشد.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با اعتقاد بر اینکه در خصوص گردشگران داخلی با توجه به پایین بودن سطح انتظار با مشکل چندانی مواجه نیستیم، می‌افزاید: اما در حوزه گردشگران خارجی مشکل کمبود کیفیت داریم و هتلداران نیز به این مساله اذعان دارند؛ به ویژه درجه‌بندی هتل‌ها از نظم و ساماندهی مناسبی برخوردار نیست و باید در زمینه آموزش، نظارت و فرهنگسازی اقدامات جدی صورت گیرد.
هتل‌های شخصی سازمانی، چالش جدی هتلداران
pic۸
رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد با اشاره به اینکه مباحث مربوط به هتل‌ها به عنوان جزئی از موضوع کلان گردشگری مطرح است، اظهار می‌کند: یکی از نیازهای گردشگر، وجود مکان مناسبی برای اقامت است. وی خاطرنشان می‌کند: شهر مشهد به لحاظ کمی و کیفی هتل‌های مناسبی دارد و بیش از 50 درصد تخت‌های کشور در این شهر وجود دارند.
محمدرضا توکلی‌زاده با بیان اینکه مشهد به دلیل وجود بارگاه منور رضوی، قطب گردشگری محسوب می‌شود، می‌گوید: هتل‌های مشهد به لحاظ کیفیت نسبت به سایر شهرها وضعیت مطلوبی دارند و قیمت هتل‌ها نیز در شهر مشهد نسبت به سایر نقاط کشور مناسب‌تر است.
نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد در خصوص مشکلات هتلینگ تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد شهر مشهد از نظر تعداد هتل‌های ساخته شده و در دست احداث با تورم عرضه مواجه است.
توکلی‌زاده در پاسخ به سوالی در خصوص فاصله هتل‌های موجود در مشهد با استانداردهای بین‌المللی به این نکته اشاره می‌کند که در استانداردهای بین‌المللی خدماتی به مشتریان عرضه می‌شود که در کشور ما به دلیل مباحث فرهنگی امکان ارائه آن‌ها وجود ندارد، با این حال این مساله به معنای این نیست که با استانداردها فاصله داریم و در مجموع امکانات لازم برای آسایش اولیه گردشگر فراهم است.
رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی مشهد در خصوص کمبود هتل‌هایی برای قشر متوسط جامعه در سطح شهر مشهد، با اشاره به هتل‌های در دست احداث، یادآور می‌شود: با بهره‌برداری از این هتل‌ها، این کمبود جبران خواهد شد.
توکلی‌زاده با بیان اینکه بسیاری از سازمان‌های دولتی در سطح شهر مشهد اقدام به ساخت هتل‌های شخصی برای سازمان خود کرده‌اند، می‌گوید: این مساله دوگانگی ایجاد کرده و باعث شده است بسیاری از هتل‌های سطح شهر با عدم‌اشغال کافی در طول سال مواجه شوند و این امر به ضرر هتلداران است. وی تصریح می‌کند: باید تکلیف این هتل‌ها مشخص شود، زیرا این مساله چالشی جدی برای هتل‌ها ایجاد کرده است.
لزوم مدیریت کارآمد
در ایام پیک و غیرپیک
pic۹
یک عضو هیات علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد در خصوص وضعیت هتل‌های سطح شهر به لحاظ کمی و کیفی با بیان اینکه کمبود ظرفیتی در مشهد نداریم، اظهار می‌کند: زائرسراها و مهمان‌پذیرهای سازمانی موجود در شهر و خانه‌های معلم نیز خدمات اسکان را به زائران ارائه می‌کنند که این امر از بار ارائه خدمات اقامتی به گردشگران در ایام پیک می‌کاهد.
دکتر مژگان تیموری با اعتقاد بر اینکه توزیع نامناسب زائران در مراکز اقامتی و توزیع نامناسب حضور آنان به لحاظ زمانی باعث می‌شود ظرفیت هتل‌ها حتی در ایام پیک هم تکمیل نشود، می‌گوید: باید این امر مدیریت شود و در خصوص اینکه چه طیف گردشگرانی به مشهد سفر می‌کنند، باید ظرفیت‌سنجی و استانداردسازی صورت گیرد.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد ادامه می‌دهد: برخی زائران داخلی و برخی دیگر از کشورهایی از قبیل عراق، افغانستان و پاکستان به مشهد سفر می‌کنند که عموما به دنبال اقامت‌های ارزان‌تری هستند. وی تصریح می‌کند: همچنین برخی دیگر از زائران متمول‌تر هستند که اقامت در هتل‌های پنج ستاره به این افراد اختصاص می‌یابد؛ گروه دیگری از زائران نیز هموطنانی هستند که عموما گردشگران دائمی مشهد هستند و رزرو هتل را از قبل انجام می‌دهند، بنابراین محل استقرار گردشگران بسته به طیف و تقاضای آنان متفاوت است.
تیموری با اشاره به اینکه هتل‌های سطح شهر معمولا در ایام پیک با کمبود ظرفیت مواجه هستند، خاطرنشان می‌کند: بحث مدیریت در ایام پیک و غیرپیک اهمیت بسیاری دارد و می‌توان در ایام پیک از اقامتگاه‌های غیررسمی زیر نظر اداره کل میراث فرهنگی و اتحادیه هتلداران برای جبران کمبود ظرفیت استفاده کرد.pic۱۰
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با تاکید بر اهمیت مدیریت زائر از مبدأ می‌گوید: برای مثال می‌توان در ایام نوروز اقامتگاه‌های موجود در سطح شهر را در ایستگاه‌های استقبال از زائر یا از طریق سایت‌های معتبر معرفی کرد و از این طریق به زائر حق انتخاب داد.
تیموری در خصوص مشکلات هتلینگ در شهر مشهد عنوان می‌کند: با توجه به پژوهش‌هایی که تاکنون در این زمینه انجام شده است، مشکلاتی در خصوص نحوه ارائه خدمات وجود دارد، به عبارت دیگر عموما این مساله در قالب عدم‌تمایل به ارائه خدمات با رضایت قلبی بروز پیدا می‌کند که همین امر یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که با آن مواجه هستیم.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با بیان اینکه مشهد شهری بین‌المللی است که در زمینه تعداد هتل‌ها مشکلی ندارد، می‌گوید: مشکل دیگر این است که در 50 درصد هتل‌ها خدمات ارائه شده متناسب با هزینه دریافتی نیست و شاید یکی از دلایل این امر قدیمی بودن زیرساخت‌ها و به‌روز نبودن آن‌هاست.
فعالیت واحدهای اقامتی
غیرمجاز مشکل هتلداران
pic11
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در خصوص کمیت و کیفیت هتل‌های سطح شهر مشهد اظهار می‌کند: هتل‌های استان و به ویژه مشهد همواره در زمینه کیفیت خدمات پیشتاز بوده‌اند.
رجبعلی لباف خانیکی ادامه می‌دهد: هتل‌های استان در سال‌های اخیر اولین هتل‌هایی بوده‌اند که از روند استانداردسازی تأسیسات گردشگری استقبال کرده و به همین دلیل به لحاظ کیفیت خدمات از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند. وی خاطرنشان می‌کند: شهر مشهد به لحاظ تعداد هتل مقام اول را در کشور دارد و جزء معدود شهرهایی است که در زمینه اقامت گردشگران در زمان پیک و غیرپیک مشکل خاصی ندارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با اشاره به اینکه در هیچ جای دنیا ظرفیت هتل‌ها همیشه تکمیل نمی‌شود، تصریح می‌کند: آنچه مهم است، درصد اشغال قابل قبول و توجیه اقتصادی آن‌هاست که از این نظر وضعیت اشغال هتل‌ها در مشهد مطلوب است.
لباف خانیکی در خصوص فعالیت هتل‌های سازمانی در مشهد می‌گوید: در حالی که برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه و همچنین قانون مدیریت خدمات کشوری بر ممنوعیت ایجاد و اداره هرگونه مهمان‌سرا و زائرسرا تأکید کرده است، اما همچنان شاهد ادامه فعالیت بیش از 430 زائرسرای دولتی در مشهد هستیم و فعالیت این واحدها به دلیل دولتی بودن و تأمین هزینه‌های آن‌ها از سوی دولت موجب رقابت ناسالم آن‌ها با هتل‌های بخش خصوصی شده است و طبق اصل 44 قانون اساسی این واحدها باید به بخش خصوصی واگذار شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی فعالیت واحدهای اقامتی غیرمجاز و راهنمایان غیرمجاز، شفاف نبودن وضعیت مالیات و عوارض هتل‌ها و ... را از عمده‌ترین مشکلات هتلداران در مشهد برمی‌شمارد.
ضرورت تشویق سرمایه‌گذاران هتل‌ها
pic12
مدیر هتل الغدیر مشهد نیز این شهر را قطب گردشگری ایران می‌داند و معتقد است: در چند سال اخیر سرمایه‌داران در این بخش تلاش بسیاری داشته و فضاهای مناسبی با کیفیت مطلوب در سطح شهر مشهد ایجاد کرده‌اند.
سید باقر غفوریان با اعتقاد بر اینکه در شهر مشهد هتل‌هایی با استانداردهای بالا وجود دارد، اظهار می‌کند: با توجه به هتل‌های موجود در سطح شهر، این امکان برای گردشگران وجود دارد که با توجه به تمکن مالی خود، مکانی را برای اقامت انتخاب کنند و این امر باعث جذب بیش از پیش زائران می‌شود.
مدیر هتل الغدیر مشهد با تاکید بر اینکه مسئولان اجرایی باید با تشکیل کمیته‌های زیارتی به مشکلات سرمایه‌گذاران این بخش توجه بیشتری داشته باشند، خاطرنشان می‌کند: مسئولان باید قدرشناس سرمایه‌گذاران باشند، نه اینکه با طرح لوایح مختلف، مشکلات متعددی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کنند. وی ادامه می‌دهد: مسئولان باید حرمت سرمایه‌گذاران در بخش هتل‌ها را حفظ کرده تا از این طریق آنان را به سرمایه‌گذاری در این بخش تشویق و باعث جذب هر چه بیشتر گردشگران شوند.
غفوریان با بیان اینکه باید ارزش‌افزوده را برای جذب توریست حذف کرد می‌افزاید: باید مساله زیارت و جذب زائر را از سایر مسائل اقتصادی جدا کرد.
لزوم ارائه برنامه ای استوار
برای گسترش صنعت هتلداری
pic13
مدیر گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با تأکید بر اینکه هتل‌ها یکی از اجزای اصلی صنعت گردشگری محسوب می‌شوند و جزء جدایی‌ناپذیر این صنعت هستند، اظهار می‌کند: مشهد یکی از قطب‌های گردشگری در خاورمیانه است و این امر می‌طلبد در زمینه گسترش صنعت هتلداری در این شهر اقدامات لازم انجام شود.
هادی رفیعی می گوید تعداد هتل‌های موجود برای رسیدن به برنامه‌ها و اهداف توسعه کشور کافی نیست و باید به دو یا سه برابر تعداد کنونی افزایش یابد. وی ادامه می‌دهد: مشهد هم با وجود 50 درصد واحدهای اقامتی کشور دچار این کمبود هست. اگر بخواهیم به توسعه صنعت گردشگری فکر کنیم و به اهداف بالادست در این زمینه برسیم، باید تعداد هتل‌ها را افزایش دهیم.
مدیر گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد به این نکته نیز اشاره می‌کند که ممکن است هتل‌ها در برخی زمان‌ها با رکود مواجه باشند اما بر اساس چشم‌اندازها قرار است تعداد زائران مشهد به ۴۰ میلیون برسد و بنابراین به افزایش تعداد هتل‌ها نیاز داریم.
رفیعی با اشاره به وجود هتل‌ها و اقامتگاه‌های سازمانی و دولتی در مشهد تصریح می‌کند: مدیریت این هتل‌ها باید به بخش خصوصی واگذار شود زیرا این امر باعث رقابتی شدن قیمت‌ها و در نتیجه شکل گرفتن بازار آزاد می‌شود و از متضرر شدن هتلداران جلوگیری خواهد کرد.
مدیر گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد در خصوص گلایه برخی هتلداران مبنی بر اینکه وجود اقامتگاه‌های سازمانی و دولتی عامل اصلی عدم تکمیل ظرفیت هتل‌هاست، تصریح می‌کند: وجود اقامتگاه‌های سازمانی و دولتی مشکل اصلی نیست بلکه مشکل اصلی نبود برنامه‌ای جامع و مدون برای جذب گردشگر و زائر است و این امر باعث ایجاد ایام پیک و غیرپیک می‌شود.
رفیعی با تأکید بر اینکه این مطلب به این معنا نیست که باید ایام پیک را «سرشکن» کنیم بلکه آن پیک باید باشد و نمی‌توان آن را از بین برد، عنوان می‌کند: باید برای بقیه فصول برنامه‌ریزی استوار، علمی و متناسب با فرهنگ و ساختار زائر ارائه کرد و علاوه بر این باید اهداف سندهای بالادستی را نیز در این برنامه‌ریزی در نظر گرفت؛ متأسفانه برنامه‌ریزی‌های زیادی صورت گرفته اما اجرایی نیست و باید برنامه‌های کاربردی و قابل اجرا ارائه شود.
مدیر گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد در خصوص راه‌های تأمین اطمینان خاطر سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری در صنعت هتلداری مشهد، می‌گوید: بخشی از این اقدامات باید در سطح کلان انجام شود؛ گفته می‌شود سرمایه‌گذار از «سایه ریسک» می‌ترسد و خواه و ناخواه این ریسکها در بی‌رغبتی سرمایه‌گذار مؤثر است با این حال افق‌های روشنی نیز در این زمینه وجود دارد.
بدون تردید آنچه که مشخص است این است که در افق 1404 تعداد گردشگران مشهد در سال 40 میلیون نفر پیش‌بینی شده است و با وجود این حجم زائر و توسعه صنعت گردشگری باید برنامه‌ریزی جامع و کارآمدی در خصوص ارتقای کمی و کیفی هتل‌ها در شهر صورت گیرد تا هم گلایه هتلداران کمتر شود و هم خدمات بهینه‌تری به زائران بارگاه رضوی ارائه شود.
ارسال نظر