ضوابط ساختوساز روی گسل‌های تهران
ساختوساز روی گسل‌های اصلی شهر تهران قاعده‌مند می‌شود. سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرتهران پیش‌نویسی از ضوابط ساختوساز در پهنه‌های گسلی پایتخت را تهیه و تدوین کرده و به شورای شهر تهران ارسال کرده است. به گفته مسوولان سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران آیین‌نامه مقررات ساختوساز روی گسل‌های شهر تهران با در نظر گرفتن استانداردهای لازم تهیه شده و با طی مراحل قانونی در طرح تفصیلی تهران لحاظ می‌شود و بر اساس آن کیفیت و کمیت ساختوساز و نوع کاربری روی گسل‌ها و محدوده حریم آن مشخص و اصلاح خواهد شد.
ساختوساز روی گسل‌های اصلی شهر تهران قاعده‌مند می‌شود. سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرتهران پیش‌نویسی از ضوابط ساختوساز در پهنه‌های گسلی پایتخت را تهیه و تدوین کرده و به شورای شهر تهران ارسال کرده است. به گفته مسوولان سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران آیین‌نامه مقررات ساختوساز روی گسل‌های شهر تهران با در نظر گرفتن استانداردهای لازم تهیه شده و با طی مراحل قانونی در طرح تفصیلی تهران لحاظ می‌شود و بر اساس آن کیفیت و کمیت ساختوساز و نوع کاربری روی گسل‌ها و محدوده حریم آن مشخص و اصلاح خواهد شد. این ضوابط جدید از بازبینی نقشه‌های قدیمی گسل‌های تهران با هدف دقیق‌سازی مسیرهای اصلی و شاخه‌های فرعی گسل‌های موجود، تهیه شده که براساس آن، 4 پهنه گسلی برای این کلانشهر در نظر گرفته شده است. در میان این چهار نوع پهنه خطرناک‌ترین آن، «پهنه اصلی با جابهجایی عمده» و مابقی به لحاظ رتبه خطر به ترتیب پهنه گسلی اصلی، پهنه متوسط و پهنه فرعی هستند. در پرخطرترین پهنه گسلی تهران به دلیل اینکه پیش‌بینی شده در صورت زلزله، زمین یک تا دو متر به صورت افقی یا عمودی جابه‌جا شود، هر نوع ساختوساز ممنوع اعلام شده و تنها کاربری
زمین در محله‌هایی که این پهنه را شامل می‌شوند، احداث فضای سبز است. همچنین بر مبنای این ضوابط احداث ساختمان‌های بااهمیت بسیار زیاد در محدوده 13 گسل اصلی شهر با جابهجایی عمده ممنوع می‌شود و ساخت و ساز سایر کاربری‌ها با رعایت تعداد طبقات مجاز و تا حد امکان استفاده از مصالح مقاوم امکان‌پذیر خواهد بود. این در حالی است که تاکنون محدوده گسل‌های اصلی شهر پر از ساختمان‌های بلندمرتبه بدون رعایت ضوابط ایمنی در برابر زلزله شده است.
به گفته کارشناسان زمین شناسی، نادیده گرفتن حریم گسل‌ها در فرآیند ساخت و ساز، باعث می‌شود در زمان زلزله، خسارت‌های جانی و مالی بی‌شماری به بار آید. این درحالی است که اگر اقدام به تدوین نقشه دقیق گسل‌ها شود و الزاماتی وجود داشته باشد تا در ساخت‌و‌سازهای شهری، به آن استناد شود، می‌توان از بروز این اتفاقات جلوگیری کرد. علاوه بر این ضوابط کمک می‌کند تا مردم بدانند خانه‌هایشان را در چه منطقه‌ای از شهر بخرند تا بتوانند قبل از اینکه خانه‌ای بخرند آخرین وضعیت مخاطرات موجود در آن خانه را بدانند. هدف‌گذاری سازمان مدیریت بحران قرار است تا مرحله آدرس به آدرس خانه‌ها پیش رود به گونه‌ای که بتوان با استفاده از پلاک، مخاطرات خانه را تشخیص داد یا اینکه مشخص شود که چه ساختمانی چه مخاطراتی دارد و فردی که می‌خواهد آن خانه را بخرد بداند که چه ضابطه‌ای را باید برای آن اجرا کند و آیا خرید این خانه‌هایی که در پهنه‌های گسلی قرار دارند از نظر اقتصادی ارزش دارد یا نه.
این نکته قابل تامل است که گسل‌های اصلی شهر تهران که بخشی از آن از داخل بافت مسکونی شمال و جنوب شهر می‌گذرد به لحاظ زمین‌شناسی در زمره گسل‌های فعال و لرزه‌خیز به شمار می‌آید و از توان لرزه‌خیزی 6 تا7 ریشتری برخوردارند. طبق تعریف این پیش‌نویس، گسل‌های اصلی گسل‌هایی هستند که طول آنها بیش از 10 کیلومتر است. تعداد این گسل‌ها در محدوده شهر تهران به عدد 13 می‌رسد. این گسل‌ها در گذشته زلزله‌هایی را سبب شده‌اند از همین رو باید ساختوساز روی گسل‌ها و اطراف آن تابع ضوابط خاص به لحاظ کیفیت مصالح، ارتفاع سازه و نوع کاربری باشد. این ضوابط در دو بخش توصیه و ضوابط تدوین شده است.
بر مبنای این ضوابط، توصیه‌های کلی در پهنه‌های گسلی به ویژه گسل‌های اصلی اجتناب از ساخت ساختمان به ویژه ساختمان‌های با اهمیت زیاد است. از این رو در این ضوابط پیشنهاد شده است که تمامی سازندگان بنا در این پهنه‌ها قبل از ساخت اقدام به شناسایی محدوده گسل‌های اصلی شهر کنند و در صورت قرارگیری در این محدوده‌ها مطابق با ضوابط به ساختوساز اقدام کنند. علاوه بر این به طراحان طرح جامع و تفصیلی در تعیین کاربری‌های شهری برای محدوده گسل‌های اصلی باید کاربری‌های کم‌خطر و کم‌تراکم نظیر فضای سبز، فضاهای ورزشی و تفریحی پیش‌بینی کنند.
در صورتی که محدوده‌ای به‌عنوان گسل اصلی شهر تشخیص داده شد بر مبنای این ضوابط حداکثر تعداد طبقات ساختمان برای پهنه گسل‌های اصلی با جابهجایی عمده دو طبقه روی زمین و حداکثر یک طبقه زیرزمین و برای مابقی گسل‌های اصلی ، 5 طبقه روی زمین و حداکثر یک طبقه زیر زمین مجاز شناخته شده است.
همچنین در این محدوده حداقل فاصله جدایی ساختمان‌ها (در هر امتداد) باید یک متر در نظر گرفته شود و بر جداسازی ساختمان‌ها از خاک اطراف توصیه شده است.
این ضوابط ساخت‌و‌سازهای با اهمیت زیاد همچون ساختمان‌های وزارت خانه، ساختمان‌های مدیریت بحران را در محدوده گسل‌های اصلی شهر با جابهجایی عمده ممنوع دانسته مگر آنکه صرفا با انجام مطالعات و اعمال تمهیدات ویژه انجام شود.
براساس اطلاعات مندرج در این ضوابط، برای ساختوساز در محدوده گسل‌های اصلی شهر با جابهجایی عمده، از مصالح سازه‌ای با مقاومت زیاد و شکل‌پذیری مناسب و مصالح غیرسازه‌ای سبک استفاده شود.
براساس این گزارش گسل‌های اصلی شهر تهران شامل: گسل مشا فشم (400 کیلومتر)، گسل شمال تهران (75 کیلومتر)، گسل جنوب ری (20 کیلومتر)، گسل شمال ری (16/5 کیلومتر)، گسل معکوس آهار، گسل معکوس امامزاده داوود، گسل راندگی پورکان، گسل کهریزک، گسل راندگی نیاوران، گسل محمودیه، گسل شیان کوثر، گسل شرق، گسل ملاصدرا هستند. نکته جالب آنکه بسیاری از گسل‌های اصلی محدوده شهر تهران در تلاقی با سایر گسل‌ها هستند بنابراین در صورت فعالیت یکی از آنها امکان فعالیت گسل دیگر نیز وجود دارد. به‌عنوان مثال گسل مشا با حدود 400 کیلومتر طول با گسل شمال تهران که در بالادست سد لتیان قرار گرفته است تلاقی دارد و فعالیت این گسل می‌تواند موجب فعال شدن گسل شمال تهران شود. آن‌طور که در نقشه مشاهده می‌شود عمده پهنه‌های گسلی در نیمه شمالی پایتخت- بالای خیابان انقلاب- و اغلب در شمالی‌ترین محله‌ها قرار گرفته است. در گزارش سازمان مدیریت بحران شهر تهران اعلام شده بخش عمده پهنه‌های گسل‌های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 قرار دارد.
به گفته کارشناسان زمین شناسی، نادیده گرفتن حریم گسل‌ها در فرآیند ساخت و ساز، باعث می‌شود در زمان زلزله، خسارت‌های جانی و مالی بی‌شماری به بار آید. این درحالی است که اگر اقدام به تدوین نقشه دقیق گسل‌ها شود و الزاماتی وجود داشته باشد تا در ساخت‌و‌سازهای شهری، به آن استناد شود، می‌توان از بروز این اتفاقات جلوگیری کرد. علاوه بر این ضوابط کمک می‌کند تا مردم بدانند خانه‌هایشان را در چه منطقه‌ای از شهر بخرند تا بتوانند قبل از اینکه خانه‌ای بخرند آخرین وضعیت مخاطرات موجود در آن خانه را بدانند. هدف‌گذاری سازمان مدیریت بحران قرار است تا مرحله آدرس به آدرس خانه‌ها پیش رود به گونه‌ای که بتوان با استفاده از پلاک، مخاطرات خانه را تشخیص داد یا اینکه مشخص شود که چه ساختمانی چه مخاطراتی دارد و فردی که می‌خواهد آن خانه را بخرد بداند که چه ضابطه‌ای را باید برای آن اجرا کند و آیا خرید این خانه‌هایی که در پهنه‌های گسلی قرار دارند از نظر اقتصادی ارزش دارد یا نه.
این نکته قابل تامل است که گسل‌های اصلی شهر تهران که بخشی از آن از داخل بافت مسکونی شمال و جنوب شهر می‌گذرد به لحاظ زمین‌شناسی در زمره گسل‌های فعال و لرزه‌خیز به شمار می‌آید و از توان لرزه‌خیزی 6 تا7 ریشتری برخوردارند. طبق تعریف این پیش‌نویس، گسل‌های اصلی گسل‌هایی هستند که طول آنها بیش از 10 کیلومتر است. تعداد این گسل‌ها در محدوده شهر تهران به عدد 13 می‌رسد. این گسل‌ها در گذشته زلزله‌هایی را سبب شده‌اند از همین رو باید ساختوساز روی گسل‌ها و اطراف آن تابع ضوابط خاص به لحاظ کیفیت مصالح، ارتفاع سازه و نوع کاربری باشد. این ضوابط در دو بخش توصیه و ضوابط تدوین شده است.
بر مبنای این ضوابط، توصیه‌های کلی در پهنه‌های گسلی به ویژه گسل‌های اصلی اجتناب از ساخت ساختمان به ویژه ساختمان‌های با اهمیت زیاد است. از این رو در این ضوابط پیشنهاد شده است که تمامی سازندگان بنا در این پهنه‌ها قبل از ساخت اقدام به شناسایی محدوده گسل‌های اصلی شهر کنند و در صورت قرارگیری در این محدوده‌ها مطابق با ضوابط به ساختوساز اقدام کنند. علاوه بر این به طراحان طرح جامع و تفصیلی در تعیین کاربری‌های شهری برای محدوده گسل‌های اصلی باید کاربری‌های کم‌خطر و کم‌تراکم نظیر فضای سبز، فضاهای ورزشی و تفریحی پیش‌بینی کنند.
در صورتی که محدوده‌ای به‌عنوان گسل اصلی شهر تشخیص داده شد بر مبنای این ضوابط حداکثر تعداد طبقات ساختمان برای پهنه گسل‌های اصلی با جابهجایی عمده دو طبقه روی زمین و حداکثر یک طبقه زیرزمین و برای مابقی گسل‌های اصلی ، 5 طبقه روی زمین و حداکثر یک طبقه زیر زمین مجاز شناخته شده است.
همچنین در این محدوده حداقل فاصله جدایی ساختمان‌ها (در هر امتداد) باید یک متر در نظر گرفته شود و بر جداسازی ساختمان‌ها از خاک اطراف توصیه شده است.
این ضوابط ساخت‌و‌سازهای با اهمیت زیاد همچون ساختمان‌های وزارت خانه، ساختمان‌های مدیریت بحران را در محدوده گسل‌های اصلی شهر با جابهجایی عمده ممنوع دانسته مگر آنکه صرفا با انجام مطالعات و اعمال تمهیدات ویژه انجام شود.
براساس اطلاعات مندرج در این ضوابط، برای ساختوساز در محدوده گسل‌های اصلی شهر با جابهجایی عمده، از مصالح سازه‌ای با مقاومت زیاد و شکل‌پذیری مناسب و مصالح غیرسازه‌ای سبک استفاده شود.
براساس این گزارش گسل‌های اصلی شهر تهران شامل: گسل مشا فشم (400 کیلومتر)، گسل شمال تهران (75 کیلومتر)، گسل جنوب ری (20 کیلومتر)، گسل شمال ری (16/5 کیلومتر)، گسل معکوس آهار، گسل معکوس امامزاده داوود، گسل راندگی پورکان، گسل کهریزک، گسل راندگی نیاوران، گسل محمودیه، گسل شیان کوثر، گسل شرق، گسل ملاصدرا هستند. نکته جالب آنکه بسیاری از گسل‌های اصلی محدوده شهر تهران در تلاقی با سایر گسل‌ها هستند بنابراین در صورت فعالیت یکی از آنها امکان فعالیت گسل دیگر نیز وجود دارد. به‌عنوان مثال گسل مشا با حدود 400 کیلومتر طول با گسل شمال تهران که در بالادست سد لتیان قرار گرفته است تلاقی دارد و فعالیت این گسل می‌تواند موجب فعال شدن گسل شمال تهران شود. آن‌طور که در نقشه مشاهده می‌شود عمده پهنه‌های گسلی در نیمه شمالی پایتخت- بالای خیابان انقلاب- و اغلب در شمالی‌ترین محله‌ها قرار گرفته است. در گزارش سازمان مدیریت بحران شهر تهران اعلام شده بخش عمده پهنه‌های گسل‌های اصلی در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج و 22 قرار دارد.
ارسال نظر