ساختمان شهرداری مشهد؛ همچنان بدون کلید دار
پژمان پاکدل مشهد این روزها شهردار ندارد، نه شهردار و نه سرپرست. «سید محمد پژمان» شهردار مشهد در آخرین روزهای کاری‌اش به مکه رفت تا جایزه نخست «زیباسازی شهری» را از سیزدهمین اجلاس عمومی شهرها و پایتخت‌های کشور‌های اسلامی «oicc» دریافت کند.
پژمان پیش از رفتن به مکه، «انتظاری» معاون اداری و مالی خود را به عنوان جانشین برگزید. روز پنجشنبه در اخبار عنوان شد که انتظاری به عنوان سرپرست شهرداری مشهد منصوب شده است اما جمعه عصر کمال سرویها، رئیس شورای شهر سرپرستی وی را تکذیب کرد تا دومین کلان‌شهر ایران نه شهردار داشته باشد و نه سرپرست.
در روزهای گذشته بازار شایعات حسابی گرم بود و اسم‌های بسیاری به عنوان کاندیدای شهرداری مطرح و تکذیب می شد، از احمدی‌نژاد و جلیلی گرفته تا رستم قاسمی و محمد باقر قالیباف...
افراد، نهادها، سازمان‌ها و گروه‌های مختلفی بر روی تصمیم شورا تاثیر گذارند؛ نمایندگان مشهد در مجلس شورای اسلامی که رابطه چندان خوبی با سیدمحمدپژمان نداشتند، این روزها سرگرم رایزنی با چهره‌های ملی و وزرای سابق هستند تا هم استاندار خراسان رضوی را به رحمانی فضلی پیشنهاد دهند و هم پای یک چهره ملی را به ساختمان سفید شهرداری مشهد باز کنند و اینطور که پیداست احتمال انتخاب گزینه ملی برای شهرداری مشهد جدی تر از گزینه بومی است.
محمد سعیدی کیا و علی نیکزاد دو وزیر مسکن و شهرسازی دولت احمدی‌نژاد که یکی‌شان اصفهانی و دیگری اردبیلی است به عنوان گزینه های ملی شهرداری مشهد مطرح هستند. در این میان اعضای شورای اسلامی شهر به دو دوسته تقسیم شده‌اند، دسته‌ای که خواهان حضور چهره‌ای ملی در مسند شهرداری مشهد هستند و دسته دوم که معتقدند مشهد نیازمند شهرداری است که شهر و چالش‌هایش را بشناسد و از بدنه شهرداری باشد.به نظر می رسد اعضای جبهه پایداری که با انتقاد از عملکرد پژمان توانستند بیشترین کرسی ها را در چهارمین دوره شورای اسلامی شهر کسب کنند در پی یافتن چهره ای ملی هستند.
حجت الاسلام مجید فاطمی ارفع، از اعضای شورای اسلامی شهر که با حمایت جبهه پایداری به چهارمین دوره شورای اسلامی شهر مشهد راه یافته است می گوید: مشهد به عنوان دومین کلان‌شهر کشور و پایتخت معنوی ایران نیازمند به شهرداری با توانمندی ها و ارتباطات یک وزیر است که به نظر نمی رسد بتوان این توانمندی ها را در چهره های بومی یافت. وی ادامه می دهد: ما نیازمند شهرداری هستیم که به اسلام حداکثری معتقد باشد و نه صرفا فرد متدینی باشد، فردی که بتواند روح دیانت را در شهر جاری کند.
سیدجلال فیاضی، مدیرعامل پیشین خبرگزاری ایرنا و عضو کنونی شورای شهر مشهد می‌گوید: به طور طبیعی نقطه نظرات مختلفی در میان اعضای شورا وجود دارد، اما همه تلاش ما بر این است شهرداری در تراز و توانمندی ملی برای مشهد انتخاب کنیم. وی ادامه می دهد: اسامی مطرح شده به هیچ وجه قطعی نیست و ما هنوز در حال رایزنی هستیم و حتی از بعضی از گزینه ها هنوز برنامه‌ای دریافت نکرده‌ایم، بر اساس قانون، ۳ ماه برای انتخاب شهردار فرصت داریم، در تلاشیم شهرداری با اقتدار بیشتر انتخاب کنیم تا شهر با آزمون و خطا اداره نشود اما در حال حاضر بحث انتخاب گزینه ملی جدی تر است.
اما براتعلی خاکپور استادیار دانشگاه فردوسی و عضو شورای اسلامی شهر مشهد در دوره چهارم می‌گوید: ملی بودن می‌تواند یکی از شاخص‌ها باشد، چرا که چهره ملی برای شهر مشهد و به ویژه برای جذب بودجه‌های دولتی امتیاز خوبی است، البته این شخص می‌تواند بومی باشد و در عین حال چهره‌ ملی نیز داشته باشد.خاکپور ادامه می دهد: ما برای شهر مشهد بودجه ملی نداریم، بنابراین اگر شهردار آینده یک چهره ملی باشد، می‌تواند از حق و حقوق شهر مشهد در جهت جذب بودجه و چشم انداز فراملی آن دفاع کند.
حسن تبرئی معاون سابق برنامه ریزی و توسعه شهرداری مشهد و معاون سابق برنامه ریزی استانداری خراسان رضوی هم در این زمینه می‌گوید: انتخاب شهردار ملی برای اعضای شورای اسلامی شهر یک فرار رو به جلو است تا در پشت نام‌های بزرگ ملی مخفی شوند، آیا مدیری که از دوشنبه بلیط تهرانش در جیبش است و پروازی شهر را اداره می‌کند یک شهردار ملی است؟!
تبرئی می‌افزاید:گزینه شهرداری مشهد باید فردی باشد که بتواند ۹هزار و ۵۰۰میلیارد تومان بودجه شهرداری مشهد و در کنار آن هزینه‌های اجرای طرح تفضیلی شهر مشهد را که ۱۷هزار میلیارد تومان است تأمین کند.وی ادامه می دهد: ۶هزار و ۵۰۰میلیارد تومان از بودجه شهرداری مشهد در سال ۹۲ از طریق سرمایه گذاری‌های مشارکتی باید تأمین شود پس شهردار مشهد باید در شهر و بین سرمایه‌گذاران چنان سرشناس باشد که بتواند اعتماد آنها را جلب و این مبلغ را تأمین کند. همچنین شناخت کاملی از لایه‌های مذهبی، فرهنگی و اجتماعی شهر داشته باشد و از ترکیب مسافران و زائرانی که در میان آنها طبقات مختلف کم بضاعت و توانمند مالی وجود دارد، مطلع باشد.حسن تبرئی به برخی از چالش‌های شهردار ملی اشاره می کند و می گوید: فردی که به عنوان شهردار از تهران بیاید حداقل ۶ ماه یا حتی یک سال زمان می خواهد تا با شهر مشهد و ویژگی‌های آن آشنا شود. این یعنی تلف کردن وقت که یک نوع حق الناس است. در کنار این مسائل، نگاه شهردار غیربومی‌ای که از تهران می‌آید همیشه به مرکز است و به مشکلات کلان‌شهر مشهد آشنایی ندارد.حسن تبرئی ادامه می دهد: شورای شهر چهارم باید در نظر داشته باشد که بر اساس ماده ۱۷۴ قانون برنامه پنجم توسعه مکلف است در سال اول به سمت تأمین درآمدهای پایدار برای شهرداری مشهد برود و ۸۴ کد درآمدی را طوری محقق کند تا درآمد شهرداری وابسته به صدور پروانه نباشد که این کار بزرگی است. علاوه بر این سال آینده سررسید پرداخت ۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان سود اوراق مشارکت است که انجام این دو نیازمند انتخاب شهرداری توانمند است.
سید محمدمهدی درهمی و محمدمهدی برادران از جمله گزینه های بومی بوده اند که برای پست شهرداری مشهد مطرح شده‌اند. برادران، معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهرداری مشهد و درهمی، مدیرعامل منطقه گردشگری سپاد است. درهمی در دوره قبل نیز یکی از جدی‌ترین گزینه‌های شهرداری بود که با یک رای کمتر از پژمان، صندلی شهرداری را از دست داد. شورای اسلامی شهر از هر دو نفر برنامه دریافت کرده است، درهمی در این باره می‌گوید: در این دوره اعضای شورای شهر به جای تاکید بر برنامه‌های گزینه‌های مطرح، بر نگاه تحلیلی و رویکردشان پیرامون موضوعات مختلف تاکید دارند. برخی از اعضای شورای شهر در دیدارها از بنده نگاه تحلیلی و رویکردم را در ارتباط با موضوعاتی چون عدالت اجتماعی، بودجه امسال شهرداری و مقوله توسعه پایدار شهری خواستار شدند، این رویکردها در جلساتی با برخی از اعضای شورا بیان شده است اما این جلسات ملاک تصمیم‌گیری تمام اعضای شورای شهر نیست. بنابراین باید نگاه‌ها و رویکرد‌ها در جلسه‌ای با حضور تمام اعضای شورای شهر بیان شود تا بتوانند به درستی تصمیم‌گیری کنند.
شهرداری مشهد بدون کلیدار
به نظر می رسد بیشتر اعضای شورای اسلامی شهر در پی بازکردن پای یک چهره‌ ملی به شهرداری مشهد هستند، چهره‌ای که بتواند بودجه دولتی‌ای را که مشهد مدت هاست از آن بی‌بهره بوده است همراه خود بیاورد، چهره‌ای که شاید بتواند از حجم بالای تهران‌زدگی در سیاست‌گذاری شهری کشور بکاهد و در نهایت چهره‌ای که بتواند چاره‌ای برای یک میلیون حاشیه نشین شهر بیاندیشد.
اگرچه وجود چهره ملی احتمالا می تواند مزایایی از جمله برقراری ارتباط بهتر با دولت و گرفتن امتیازات لازم برای اداره دومین کلان شهر ایران را داشته باشد اما از منظری دیگر، یک چهره‌ ملی شاید بیشتر ترجیح بدهد روزهای آخر هفته را در تهران بگذراند و قائم مقامی برای خودش در نظر بگیرد و در عمل نتواند از پتانسیل های بومی شهر به نحو مطلوب استفاده کند. در این میان باید دید لابی‌ها، مذاکرات، برنامه ها و نام ها آینده مشهد را به کدام سمت می‌برند.