از کویر شهداد تا کوچه‌های آشتی کنان

مریم لاوی maryamlavi88@gmail.com کرمان و یزد از قطب‌های گردشگری ایران محسوب می‌شوند، از این رو، از همان ابتدای سال قصد سفر و گردشگری به این شهرها را می‌کنیم، گرچه در پایان سال این قصد محقق می‌شود، اما می‌توانیم بگوییم سال 92 را با خاطره‌ای خوش از کویر و مردم کویری بدرود می‌گوییم تا سالی دیگر که دوباره گذرمان به این شهرها بیفتد و این خاطره را بار دیگر مرور کنیم.

می گویند سفر با قطار هم لذت‌بخش‌تر است و هم امن تر، ما نیز با توجه به این ویژگی‌ها در کنار قیمت مناسب، حمل و نقل ریلی را برگزیدیم و ساعت 18 در ایستگاه راه آهن حاضر شدیم تا به سمت کرمان رهسپار شویم؛ ایستگاه شلوغ است و کوله پشتی به دوش‌ها آنقدر زیادند که پیدا کردن و جمع کردن گروه کار سختی می‌شود.

- قانون جدیدی گویا در مورد بلیت‌های قطار ایجاد شده که اگر اسامی بلیت‌ها با افراد همنام نباشند باید با پرداخت هزینه کامل، بلیت‌ها همنام شوند. اما در شرایطی که بلیت‌ها حدود یک ماه قبل از سفر به واسطه تکمیل ظرفیت قطارها تهیه می‌شوند‌ و اسامی گاهی همنام نیستند قانون جدید به نظر غیرمنطقی و استرس‌زا می‌رسد. خوشبختانه از خوان اول می‌گذریم و سفرمان را با معارفه شرکت‌کنندگان شروع می‌کنیم. باقی زمان به صرف شام و صحبت و بازی می‌گذرد. حدود ۹ صبح روز سه‌شنبه به ایستگاه راه آهن کرمان می‌رسیم. آقای ناظمی که از طرف آقای بیدویی معرفی شده‌اند با چند دقیقه‌ای تاخیر به ایستگاه می‌رسد و دوستان ساکن در کرمان هم به ما می‌پیوندند. همگی به سمت شهر ماهان (۳۰ کیلومتری شهر کرمان) حرکت می‌کنیم. آسمان ماهان منحصربه‌فرد است؛ به‌ویژه برای ما که دائم آسمان غبارگرفته و خاکستری را می‌بینیم دیدن آسمان آبی ماهان بسیار دل انگیز است. ابتدا از آرامگاه شاه نعمت اله ولی دیدن می‌کنیم؛ توازن و تقارن در این مجموعه دیدنی است. pic۱

خادم آرامگاه با خوش زبانی بسیار از هفت باب (در) که نمادی از هفت وادی در سلوک معنوی است و همه در امتداد هم هستند و تک تک ویژگی‌های مجموعه سخن می‌گوید. سپس به سمت باغ شازده حرکت می‌کنیم. بازدید از باغ شازده که هنوز آثار بارش برف هفته گذشته بر صورتش نمایان است بیشتر از آنچه فکر می‌کردیم ما را به خود جذب می‌کند؛ به گونه‌ای که در لحظه تصمیم می‌گیریم نهار را همان جا صرف کنیم. رستورانی سنتی در این مجموعه هست که انواع غذاهای ایرانی و محلی این خطه (از جمله بزقورمه) را با کیفیت خوب سرو می‌کند. حدود ۱۴:۳۰ از ماهان به سمت کلوت‌های شهداد حرکت می‌کنیم. در مسیر جاده کرمان- بم قبل از رسیدن به شهداد به سمت چپ جاده‌ای است که به جاده نهبندان معروف است. مختصات نقاط کمپ کویری و نقطه دیگری را که محل پیاده شدنمان است یکی از دوستانمان قبل سفر برایمان فرستاده است. کمپ کویری در سمت راست جاده‌ای است که به سمت نهبندان می‌رود. این کمپ دارای یک‌سری آلاچیق برای کمپینگ است. ضمن اینکه سرویس بهداشتی و نور و آب هم برای افرادی که مایلند در این محل شب مانی داشته باشند مهیا است. حدود ۲۰ کیلومتر از محل کمپ کویری تا نقطه‌ای که قرار است پیاده شویم فاصله است. به تجربه دوستمان این نقطه دید خوبی از کلوت‌ها به دست می‌دهد. کمی از دکل بزرگ سمت راست جاده که می‌گذریم محل پیاده شدن است.

حدود ساعت ۱۶:۳۰ به نقطه مورد نظر می‌رسیم. قبل از ما برخی از گردشگر‌ها در سمت چپ جاده پیاده شده‌اند و از دیدن مناظر لذت می‌برند. زمان پیاده شدن ما کمی برای گشت‌و‌گذار مفصل در کلوت‌ها دیرهنگام است. به همین دلیل حدود ۲ تا ۳ کیلومتری بیشتر در دل کویر پیاده نمی‌رویم. همسفران حسابی عکاسی می‌کنند و چایی را که همان جا دم کرده‌ایم می‌نوشیم؛ آفتاب غروب کرده که به سمت جاده و مینی‌بوسی که منتظرمان است، برمی‌گردیم. دو سه شبی تا بدر کامل مانده و برای بهتر دیدن مسیر از چراغ پیشانی استفاده می‌کنیم. به تاکید دوستانمان که قبلا اینجا آمده‌اند به‌صورت گروهی حرکت می‌کنیم تا بین کلوت‌هایی که شبیه همند، گم نشویم. موبایل در این منطقه آنتن می‌دهد، از راننده می‌خواهم که چراغ‌های مینی‌بوس را روشن کند تا موقعیتش را از دور تشخیص دهیم. به خاطر سردی هوا، برنامه را از اسکان در کمپ کویری تغییر می‌دهیم و به سمت شهر شهداد می‌رویم و در خانه یکی از آشنایان اقامت می‌کنیم. نخل‌های سر به فلک کشیده این شهر و در پس زمینه آن کوه‌های بلند برفی تصویری به یادماندنی از این شهر در ذهن حک می‌کند.pic2

آشنای کویرنشین ما معتقد است که ما به خوبی در کویر گشت‌و‌گذار نکرده‌ایم و زمان بیشتری باید برای این بخش از سفر می‌گذاشتیم. از میان جاهایی که در شهداد ندیدیم، شهر کوتوله‌ها را برای بازدید در صبح روز بعد برگزیدیم. برای رسیدن به این شهر باید دو کیلومتری در مسیری خاکی از شهداد فاصله گرفت. حدود ساعت ۹:۱۵ دقیقه است که شهداد را به مقصد کرمان ترک می‌کنیم. روستای سیرچ با کمی فاصله از شهر شهداد در سمت چپ جاده شهداد- کرمان واقع است. این روستای سرسبز ‌زادگاه هوشنگ مرادی کرمانی است، می‌گویند که روستا آب گرمی هم دارد که متاسفانه فرصت نمی‌کنیم برای آب تنی سری به آنجا بزنیم. جاده شهداد- کرمان با اینکه گردنه‌ای دارد که در فصل یخبندان عبور از آن خطرناک است؛ اما در عوض بسیاز زیبا و پرتنوع است. ۱۰:۴۰ دقیقه است که به کرمان وارد می‌شویم. مستقیم به میدان مشتاقیه می‌رویم که به فاصله کمی از مسجد جامع کرمان قرار دارد. پس از بازدید مسجد جامع از ورودی بازار مسجد، وارد بازار گنجعلی‌خان می‌شویم. از دالان‌های تو در توی بازار که در مناطقی مسقف است، عبور می‌کنیم و روبه‌روی حمام خان متوقف می‌شویم. یکی از جذابیت‌های سفر بازدید از این حمام دیدنی است. آقای اکبری راهنمای این حمام، با دقت و وسواس فراوان از گوشه و کنار این حمام برایمان می‌گوید. از ساعتِ زمان، تفکیک بخش حاکم نشین از سایر مردم در این حمام، از تزیینات داخلی و ریزه کاری‌های فنی معماری در ساخت آن. از حمام که بیرون می‌آییم وارد میدان گنجعلی خان می‌شویم؛‌ بادگیر بلند میدان بیش از هر چیز خودنمایی می‌کند. کاروانسرای قدیمی در گوشه‌ای از میدان رها شده و به نظر نمی‌رسد که تلاشی برای مرمت آن صورت گرفته باشد. pic۳

متاسفانه فضای اجتماعی میدان نیز با حضور کف بینان و فالگیران به شدت افول کرده است. حدود ساعت سیزده است که می‌خواهیم به ضرابخانه گنجعلی خان (یا همان موزه سکه) وارد شویم که می‌فهمیم تا ساعت ۱۶ در حال بسته شدن است؛ اما به درخواست ما، اجازه بازدید کوتاهی داده می‌شود. وقت نهار است و با انصراف همسفران از صرف نهار در رستوران سنتی بازار گنجعلی خان به رستورانی در خیابان جمهوری می‌رویم که کیفیت غذا در آن نسبتا خوب است. به توصیه دوست کرمانی مان برای خرید شیرینی‌های کرمانی به شیرینی فروشی رضا واقع در خیابان بهمن یار نرسیده به میدان آزادی می‌رویم. حدود ساعت ۱۶:۳۰ است که کرمان را به قصد یزد ترک می‌کنیم.

هوا سرد است و باد تندی در جاده می‌وزد. مینی‌بوس با این وضعیت بیش از ساعتی ۹۰ کیلومتر نمی‌تواند طی کند. از ایست بازرسی مهریز که عبور می‌کنیم برای استراحتی مختصر در استراحت‌گاهی بین راهی پیاده می‌شویم. از نکات مثبت این استراحت‌گاه، سرویس بهداشتی تمیز همراه با آب گرم است (نکته‌ای که کمتر در استراحتگاه‌های بین راهی دیده بودیم). حدود ۱۰ شب به یزد می‌رسیم. محل اقامتمان در یزد هتل رستوران سنتی واحه در کنار مسجد جامع (کوچه وقت الساعت) است. این هتل که در واقع یک خانه قجری است برای تغییر کاربری، فضاهایی به آن اضافه شده است از جمله اینکه همه اتاق‌ها دارای سرویس بهداشتی و حمام است. فضای حیاط مرکزی این خانه قدیمی به خوبی آراسته شده و جایی دنج برای دورهمی شامگاهی فراهم کرده است. صبحانه را میهمان هتل هستیم و پس از صرف آن به سمت مسجد جامع یزد می‌رویم. خادم مسجد، یخ و برف باقی مانده از آخرین بارش برف را می‌روبد و آجرهای نقش‌دار و کاشی‌های رنگارنگ مسجد دلربایی می‌کنند. از مسجد جامع به سمت میدان و تکیه امیرچخماق می‌رویم. در نزدیکی تکیه، آب انبار مجموعه امیرچخماق با ۵ بادگیر بسیار چشمگیر است. سقفی جدید در وسط مخزن آب‌انبار ساخته شده که گنبد آب‌انبار را از مخزن جدا می‌کند. نیمه بالایی مخزن، پس از ساخت سقف تبدیل به زورخانه شده است؛ از نکات قابل توجه این زورخانه این است که بانوان نیز اجازه ورود به آن را دارند. پس از این بازدید روبه‌روی تکیه امیرچخماق در ابتدای خیابان قیام از موزه آب یزد دیدن می‌کنیم؛ خانه‌ای قدیمی که به موزه تغییر کاربری داده است. ضمن بازدید از پایاب و سرداب خانه، با کلیه ادوات حفر قنات در این موزه نیز آشنا می‌شویم. ماکتی از طولانی‌ترین قنات دنیا در شهر یزد تهیه شده که از جمله دیدنی‌های این موزه است. در ادامه سری به حمام خان در خیابان قیام می‌زنیم و چای می‌نوشیم. این حمام که به رستوران سنتی تغییر کاربری داده است به هیچ وجه جذابیت حمام گنجعلی خان کرمان را ندارد از این رو برای صرف نهار به جگرکی‌های بازارچه تکیه امیرچخماق می‌رویم. pic۴

بعد از استراحتی کوتاه در هتل، در کوچه‌های پیچ در پیچ محله فهادان به گشت‌و‌گذار می‌رویم. خانه‌های قدیمی قجری یک به یک خودی نشان می‌دهند. بر سر در برخی از خانه‌ها- که هنوز هم افرادی در آن ساکنند- شماره ثبت در آثار ملی دیده می‌شود. بعد از عبور از این کوچه‌های آشتی کنان به یک گشایش فضای می‌رسیم جایی که زندان اسکندر و بقعه دوازده امام و هتل فهادان در آن استقرار یافته است. بقعه دوازده امام قدیمی‌ترین بنای خشتی موجود در یزد است. پس از بازدید از زندان اسکندر سری به خانه لاری‌ها می‌زنیم. یکی از معدود خانه‌هایی که طراحی معماری آن برای چهار فصل سال است؛ در پایان این بازدیدها به هتل بر می‌گردیم؛‌ شال و کلاه می‌کنیم و با قطار ۲۱:۵۵ شامگاه به سمت تهران بازمی گردیم.