بررسی‌های کمیسیون عمران مجلس درباره عواملی که باعث می‌شود در زمان گرانی مسکن قیمت‌ها مورد پذیرش بازار قرار بگیرد، نشان می‌دهد:
دو طیف حاضر در بازار در این اثرگذاری دخیل هستند، طیف اول سرمایه‌گذارانی هستند که با تحریک طرف تقاضا و ترساندن خریداران از بابت گرانی‌بیشتر در آینده، سعی می‌کنند قیمت‌های فعلی را منصفانه جابزنند و طیف دوم خریدارانی هستند که از ترس ضعیف‌شدن قدرت خریدشان در ماه‌های بعد، نر‌خ‌های فعلی را قبول کرده و اقدام به خرید می‌کنند. نایب‌رییس کمیسیون عمران مجلس در این باره می‌گوید: دو دسته از مردم افزایش قیمت‌ها در بخش مسکن را بدون مقاومت می‌پذیرند، دسته اول افرادی هستند که خود به‌عنوان سرمایه‌گذار در این بخش فعالیت دارند. این طیف با استفاده از نتایج روانشناختی محیط به مشتریان مسکن یا مستاجران چنین القا می‌کنند که اگر امروز قیمت‌های پیشنهادی را نپذیرند شاید فردا نتوانند با این قیمت، مسکنی را خریداری یا اجاره کنند و بدین‌ترتیب نرخ‌ها را در محلات و مناطق مختلف شهر دستخوش هرج و مرج می‌کنند. دسته دوم نیز مردمی هستند که به دلیل ترس از فردا و افت بیشتر توان اقتصادی‌شان، قیمت‌های القا شده را می‌پذیرند. مصرف‌کنندگان یا مستاجران مسکن با تحلیل شرایط اقتصادی نهایتا به این جمع‌بندی می‌رسند که اگر امروز قیمت‌های افزایش یافته را نپذیرند ممکن است فردا نتوانند ملکی را خریداری یا واحدی را اجاره کنند. به بیان دیگر مردم از سر ناچاری و از روی کراهت تن به قیمت‌های افزایش یافته می‌دهند و شاید بتوان گفت اصلی‌ترین دلیل چنین تحلیلی رها شدن بخش مسکن از سوی دولت باشد.
بررسی‌ها در این باره نشان می‌دهد: تبانی بخشی از سازندگان و برخی بنگاه‌داران مسکن با هدف افزایش قیمت‌ها از دیرباز انجام گرفته است، به بیان دیگر سوء استفاده از وضعیت نابسامان اقتصادی شیوه معمول و مرسوم در بخش‌های مختلف اقتصاد به ویژه در بخش مسکن است. در این میان برخی انبوه‌سازان و بنگاه‌های املاک در شرایطی موفق به افزایش و تثبیت قیمت در بخش مسکن و اجاره بها می‌شوند که نظارت و کنترلی توسط دستگاه‌های ناظر به ویژه سازمان تعزیرات حکومتی، اتاق اصناف و اتحادیه مشاوران املاک بر بازار مسکن نمی‌شود. طبق گفته نایب‌رییس کمیسیون عمران، تمرکز بیش از ۵۰ درصد نقدینگی کشور در بخش مسکن به دلیل درآمدزایی و سود بالا و پایین بودن ریسک سرمایه‌گذاری در کنار ضعف نظارت سهم به سزایی در افزایش افسار گسیخته نرخ مسکن و اجاره بها دارد. اگر عوامل غیررسمی بازار مسکن، کوچک‌ترین ضعفی در عزم و اراده مسوولان وزارت راه و شهرسازی احساس کنند، مطمئنا پر قدرت‌تر از گذشته وضعیت بازار مسکن و اجاره بها را نابسامان می‌کنند.
هم‌اکنون در حالی‌که فصل نقل‌وانتقالات ملکی رو به پایان است و باید در روزهای پایانی این فصل، معاملات پرنفس انجام بگیرد، اما به دلیل آنچه کاهش اخیر قیمت مسکن عنوان می‌شود، خریدار و فروشنده معاملات را به رکود کشانده‌اند. مشاوران ‌املاک درباره اوضاع کنونی بازار مسکن معتقدند بازار راکد است، قیمت‌ها مقداری پایین آمده ولی باز هم خریدار ی نیست. بنگاهداران املاک درباره نقشی که در هدایت بازار و انجام معاملات در این روزها دارند، معتقدند: ما واسطه هستیم و نمی‌توانیم مالک را مجبور کنیم که مثلا قیمت را کاهش دهد یا اجاره نامه را دو ساله تنظیم کند، ولی تجربه ثابت کرده است اگر دولت دخالت نکند همه چیز با توافق مردم به حالت طبیعی بر می‌گردد به شرطی که دولت بتواند تورم را کنترل کند.
با این حال پیش‌بینی‌هایی که این روزها از سوی کارشناسان اقتصادی درباره وضعیت قیمت‌ مسکن در فصل آینده می‌شود، حکایت از سردشدن تب معاملات و افت بیشتر قیمت‌ها دارد. در این بازار از اوایل شهریورماه قیمت‌ها شروع به کاهش کرد و به‌رغم مقاومتی که دلالان و بسازوبفروش‌ها به خرج دادند، قیمت انواع آپارتمان مسکونی -نوساز و چندسال ساخت- به‌صورت محسوس پایین آمد.
هرچند در برخی مناطق تهران میزان کاهش اخیر قیمت مسکن نامحسوس عنوان می‌شود یا حتی واسطه‌های بازار با قفل کردن فایل فروش در بنگاه‌ها، این‌طور وانمود می‌کنند که فروشنده‌ نایاب شده، اما انتظار می‌رود با شروع پاییز تحت تاثیر انجماد احتمالی در معاملات، سطح قیمت مسکن با شیب تندتری فروکش کند. شواهد افت قیمت مسکن در هفته‌های اخیر را می‌توان به راحتی در بازار پیش‌فروش مشاهده کرد.
برخی بسازوبفروش‌های فعال روی زمین‌های بزرگ متراژ در تهران، بعد از وقفه چندماهه در پیش‌فروش واحدهای در دست ساخت‌شان، اخیرا پیش‌فروش را دوباره فعال کرده‌اند و قیمت‌های پیش‌فروش پایین‌تر از قیمت فروش واحد مشابه، اعلام می‌شود.
این وضعیت نشان می‌دهد طرف عرضه پیغام کاهشی بازار را خیلی زود دریافت کرده و در نظر دارد آنچه را در ماه‌های آینده آماده فروش می‌شود، با نرخ امروز واگذار کند تا از ضرر و زیان احتمالی در زمان تحویل واحدها، در امان بماند. با این حال، به نظر می‌رسد که این روزها کمتر پیش‌خریداری در بازار وجود داشته باشد.از سوی دیگر در هفته‌های اخیر آنچه بیش‌از همه به رکود در معاملات مسکن دامن زد، کاهش شدید نرخ سکه و دلار از یک‌سو و توقع خریداران برای اجرای سریع برنامه جدید دولت مبنی بر افزایش وام خرید مسکن بوده است.