عاقبت «تغییر کاربری» ساختمان

معاون امور مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، منشأ بروز حوادث ساختمانی در شهر تهران و سایر کلانشهرها مشابه آنچه هفته گذشته منجر به حریق و تخریب کامل ساختمان پلاسکو شد را تشریح کرد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، در شرایطی که این روزها، اغلب رویکردها و اظهارنظرها پیرامون حادثه تاسف‌بار آتش‌سوزی و تخریب ساختمان پلاسکو، متوجه تلاش برای معرفی مقصر یا مقصران این حادثه است، حامد مظاهریان دراین‌باره به «دنیای اقتصاد» گفت: حادثه پلاسکو مانند هر حادثه ساختمانی دیگری از دو بعد متفاوت برخوردار است که باید این دو بعد از یکدیگر تفکیک شود.به گفته وی این حادثه از یک منظر دارای بعد فنی است و از منظر دیگر بعد حقوقی و قضایی دارد که این دو زاویه به طور کامل با هم متفاوت هستند؛ بنابراین نباید این دو بعد را با یکدیگر مخلوط کرد و به اشتباه درباره این حادثه اظهارنظرهای غلط ارائه داد.

مظاهریان ادامه داد: آنچه هم‌اکنون حائز اهمیت است توجه به ابعاد فنی وقوع حادثه پلاسکو به‌عنوان تنها یک نمونه از فروریزش ساختمانی ناشی از عدم رعایت مقررات و ضوابط نگهداری از ساختمان‌هاست و تلاش برای یافتن راهکارهایی به‌منظور کمک به سایر ساختمان‌های مشابه و در واقع کمک به تمام شهر برای جلوگیری از تکرار این نوع حوادث تلخ و تاسف‌بار است.وی با بیان اینکه از زمان وقوع حادثه پلاسکو بسیاری از افراد به غلط تمام تلاش خود را معطوف به یافتن مقصر یا مقصران حادثه کرده و از پیام اصلی این حادثه که همان درس عبرت برای کل ساختمان‌های ناایمن مشابه پلاسکو و دیگر نقاط شهری کشور است، غافل شده‌اند تصریح کرد: رسیدگی به این موضوع که در وقوع حادثه پلاسکو چه افراد یا نهادهایی مقصر هستند و باید درباره قصور صورت گرفته توضیح داده و در صورت لزوم مجازات شوند، برعهده نهاد و دستگاه قضایی و حقوقی کشور است.

وی افزود: این در حالی است که در شرایط فعلی مهم‌ترین رویکرد، توجه به ابعاد فنی وقوع این حادثه برای ریشه‌یابی فنی و پیشگیری از تکرار این نوع حوادث در شهر تهران و سایر شهرها است.مظاهریان تاکید کرد: با این رویکرد همه افراد می‌توانند بدون آنکه درگیر ملاحظه‌کاری‌ها و ترس از مقصر شناخته‌شدن شوند دیدگاه‌های فنی خود را برای کمک به همه ساختمان‌های موجود در سطح شهرها و کلانشهرها ارائه کنند.وی خاطرنشان کرد: در همه تجارب جهانی در این زمینه هم می‌بینیم که در هنگام بروز سوانح مشابه آنچه هفته گذشته در ساختمان پلاسکو روی داد ابتدا مباحث فنی را از مباحث حقوقی تفکیک می‌کنند؛ در مباحث فنی عملا تنها هدف، شناخت اشکالات به‌وجود آمده و ریشه‌های وقوع حوادث و درس گرفتن از آنها برای جلوگیری از تکرار حوادث مشابه است. به‌عبارت دیگر هدف آن است که افراد بتوانند آزادانه اظهارنظر فنی کنند و مسائل به‌صورت شفاف و علمی بررسی شود.

مظاهریان با بیان اینکه هم‌اکنون نگاه وزارت راه وشهرسازی به حادثه پلاسکو نیز نوعی دیدگاه فنی برای درس گرفتن از این حادثه جهت راهکار اندیشی به‌منظور جلوگیری از تکرار حوادث مشابه است، خاطرنشان کرد: متاسفانه آنچه هم‌اکنون مشاهده می‌شود آن است که شهرها آبستن انواع حوادث این‌چنینی هستند؛ همان‌گونه که حدود ۳ سال پیش درست مصادف با زمانی که حادثه پلاسکو اتفاق افتاد در حوالی ساختمان پلاسکو شاهد بروز آتش‌سوزی در ساختمانی بودیم که منجر به سقوط و فوت دو کارگر زن شد. وی با بیان اینکه ظاهرا شاهد بروز حریق در ساختمان‌های مشابه پلاسکو بوده‌ایم، خاطرنشان کرد: ساختمان پلاسکو مانند سایر ساختمان‌های مشابه شهر تهران، پیش از این نیز دچار حریق شده بود و در این زمینه از سازمان آتش‌نشانی نیز اخطار دریافت کرده بود. مظاهریان ادامه داد: واقعیت این است که در حال حاضر موضوع تنها ساختمان پلاسکو نیست و کل شهر تهران و سایر شهرها در معرض تهدیدهای مشابه ناشی از نقص ایمنی در برابر حریق قرار دارند. معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه منشأ عمده تهدیدهای مشابه ناشی از ناایمن بودن ساختمان‌ها و بروز حوادث ساختمانی ناشی از عدم رعایت انضباط شهری و عدم پایبندی به اصول و رعایت مقررات ملی ساختمان است، گفت: اینها موارد مهمی است که باعث شده در عصر حاضر شهرهای ما شهرهایی تاب‌آور نباشند. وی ادامه داد: بنابراین باید در سطح وسیع و در وهله اول به بحث «مدیریت شهری و بی‌انضباطی در شهرها» بپردازیم و به‌دنبال راه‌حلی برای سامان‌بخشی به این مقولات باشیم.

تغییر نگاه به ساختمان‌ها

مظاهریان گفت: بر پایه قضاوت فنی از حادثه تاسف‌بار پلاسکو و حوادث مشابه ساختمانی، یکی از دلایل اصلی بروز اینگونه حوادث، به «تحمیل اضافه بار بر ساختمان‌ها» و «استفاده از ساختمان‌ها با کاربری دیگری غیر از آنچه در ابتدا برای ساختمان تعریف شده است» برمی‌گردد. وی خاطرنشان کرد: در بسیاری موارد می‌بینیم که ساختمان‌ها گذشته از قدیمی بودن سازه و کم‌وکیف مقاومت آنها و سایر موارد، برای موارد دیگری غیر از آنچه از ابتدا طراحی شده‌اند به کار گرفته می‌شوند. به‌عنوان مثال طراح ساختمان پلاسکو هیچ‌گاه این ساختمان را با این اندیشه که قرار است به کارگاه‌های متعدد و انباشته از مواد قابل اشتعال تبدیل شود طراحی نکرده بود.

وی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون ساختمان‌های متعددی در شهر تهران و سایر شهرها قرار دارد که به غلط به کارگاه‌ها و انبارهای انباشته از مواد قابل اشتعال تبدیل شده‌اند، ساختمان‌هایی که از ضریب حداقلی سطح مقاومت در برابر حریق نیز برخوردارند. مظاهریان با تاکید بر لزوم توجه به ضوابط و مقررات ملی ساختمان در بحث ایمن‌سازی ساختمان‌ها خاطرنشان کرد: ضوابط و مقررات نگهداری و مدیریت ساختمان‌ها در طول دوره بهره‌برداری هم‌اکنون در قالب مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان تدوین و مصوب شده است و در اختیار سازندگان، مالکان و سایر بهره‌برداران ساختمانی قرار دارد. وی تاکید کرد: لازم است همه این افراد با مطالعه، کسب آگاهی و عمل به ضوابط موجود در بحث نگهداری و مدیریت ساختمان‌ها در طول دوره بهره‌برداری و همچنین استفاده درست از ساختمان‌ها مطابق با کاربری‌های تعریف شده، میزان حوادث ساختمانی را به حداقل برسانند.مظاهریان افزود: در مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان، «مبحث مراقبت و نگهداری از ساختمان‌ها» تمام ضوابط مربوط به تغییر کاربری‌ها متناسب با ساختمان احداث شده، تمهیدات لازم درخصوص اعلام و اطفاء حریق، بازرسی‌های دوره‌ای از ساختمان‌ها و ... با جزئیات و به‌صورت مفصل توضیح داده شده است.وی تاکید کرد: رعایت مقررات ملی ساختمان‌ها در ابعاد مختلف، جلوگیری از حوادث ساختمانی را تا بیش از ۹۰ درصد تضمین می‌کند.