آیا زلزله بزرگ تهران رخ خواهد داد؟
سازمان پیشگیری و مدیریت بحران به‌عنوان متولی اصلی مدیریت بحران شهر تهران در بعد زلزله، پس از سه سال همکاری با آژانس همکاری‌های بین المللی ژاپن ۱۴ سیستم هشدار سریع زلزله در نواحی مختلف شهر تهران را نصب کرده است. به گفته مسوولان این سازمان، چهار عدد از این سیستم روی گسل مشا که در شمال شرق تهران واقع شده قرار گرفته است.
انتخاب گسل مشا در ارتفاعات امام‌زاده‌هاشم(ع) برای نصب پایلوت سیستم هشدار سریع زلزله به دلیل توان لرزه‌خیزی بالا و طول زیاد آن است که از میان ۷ گسل فعال تهران به عنوان خطرناک‌ترین گسل تهران شناخته می‌شود.
انتخاب گسل مشا در ارتفاعات امام‌زاده‌هاشم(ع) برای نصب پایلوت سیستم هشدار سریع زلزله به دلیل توان لرزه‌خیزی بالا و طول زیاد آن است که از میان ۷ گسل فعال تهران به عنوان خطرناک‌ترین گسل تهران شناخته می‌شود.
سازمان پیشگیری و مدیریت بحران به‌عنوان متولی اصلی مدیریت بحران شهر تهران در بعد زلزله، پس از سه سال همکاری با آژانس همکاری‌های بین المللی ژاپن 14 سیستم هشدار سریع زلزله در نواحی مختلف شهر تهران را نصب کرده است. به گفته مسوولان این سازمان، چهار عدد از این سیستم روی گسل مشا که در شمال شرق تهران واقع شده قرار گرفته است.
انتخاب گسل مشا در ارتفاعات امام‌زاده‌هاشم(ع) برای نصب پایلوت سیستم هشدار سریع زلزله به دلیل توان لرزه‌خیزی بالا و طول زیاد آن است که از میان ۷ گسل فعال تهران به عنوان خطرناک‌ترین گسل تهران شناخته می‌شود. سیستم هشدارسریع زلزله تهران، این امکان را دارد که از فاصله زمانی بین دو موج زلزله که حدودا ۱۰ ثانیه است- موج p که موج پیشرو محسوب می‌شود و خطر آنچنانی ندارد و موج S که موج مخرب و اصلی به حساب می‌آید- استفاده کرده و با شناسایی موج اول، اخطار آمدن موج دوم را اعلام کند و به صورت خودکار برخی شریان‌های حیاتی و فعالیت‌های شهری را برای جلوگیری از آسیب بیشتر و بروز حوادث ثانویه قطع و از طریق صداوسیما و مخابرات به مردم اطلاع‌رسانی می‌کند. وقوع زمین‌لرزه‌های با بزرگی بین ۳ تا ۴ ریشتر در چند سال اخیر این گمانه را در ذهن برخی شهروندان به وجود آورده است که ممکن است زمان وقوع زلزله بزرگ تهران نزدیک باشد، البته نکته دیگری که ذهن بسیاری از شهروندان را به خود مشغول کرده است وقوع خرد لرزه‌های اخیر در فصل تابستان به ویژه در شهریورماه بوده است.
این گمانهها سبب شده تا این سوال پیش آید که آیا بین فصل و زمان وقوع زلزله ارتباط خاصی وجود دارد؟ اما حیدری یکی از کارشناسان متخصص در حوزه زمین شناسی حاضر در سازمان مدیریت بحران شهر تهران در این‌باره تاکید دارد که از نظر علمی هیچ ارتباطی بین زمین‌لرزه و فصول اثبات نشده است. حتی این پیش‌بینی در مورد توفان و آب و هوا وجود داشت، اما هیچ ارتباطی از لحاظ علمی بین وقوع زمین‌لرزه‌ها با فصول یا حتی توفان یا آب و هوا وجود ندارد. وقوع زمین‌لرزه در اثر تجمع تنش در زمین اتفاق می‌افتد، زمانی که این تنش از حد آستانه تحمل شکست زمین خارج می‌شود، زمین‌لرزه اتفاق می‌افتد.
او در پاسخ به این سوال که وقوع زمین‌لرزه‌های با شدت پایین وقوع زمین‌لرزه بزرگ احتمالی را کاهش می‌دهد یا خیز نیز می‌گوید: در مورد علوم مرتبط با زمین هیچ‌وقت نمی‌توان با قطعیت صحبت کرد در عین حال نمی‌توان هیچ یک دو فرضیه را رد کرد. علوم زمین علومی هستند که پیچیدگی‌های خودشان را دارند و خیلی نمی‌شود در مورد رفتارهایشان پیش‌بینی کرد. دو نکته در اینجا وجود دارد؛ نکته اول آنکه وقتی که زمین‌لرزه‌ها اتفاق می‌افتند در خوشبینانه‌ترین حالت می‌توان گفت انرژی جمع شده درون زمین به مرور تخلیه می‌شود؛ بنابراین می‌توان خوشبین بود که وقوع زمین‌لرزه‌های آتی یک مقدار خفیف‌تر باشد، اما این موضوع به هیچ وجه تمام مطلب نیست. یعنی ممکن است رفتار زمین به گونه‌ای باشد که همه این موارد را زیر سوال ببرد. نکته دوم این است که اگر زمین قفل باشد و وقوع زمین‌لرزه کوچک نداشته باشیم، می‌تواند علامت بدی باشد. یعنی اینکه آن منطقه دارای مقاومت بیشتری است و اجازه نمی‌دهد که شکست خرد اتفاق بیفتد و احتمالا انتظار زمین‌لرزه بزرگ‌تری را خواهیم داشت. این گمانهها وجود دارد ولی نمی‌توان واقعا در موردشان با صراحت و با قطعیت صحبت کرد.
او ادامه می‌دهد: نمی‌توان صرفا براساس چهار یا پنج داده مکان دقیق زمین‌لرزه را پیش بینی کرد. حتی با وجود تجربه قوی که کارشناسان ژاپنی در این خصوص دارند با قطعیت و صراحتی که ما صحبت می‌کنیم، آنها صحبت نمی‌کنند. شخصا اعتقادی به این دوره بازگشت و این مساله ندارم. زمانی که اطلاعات کافی باشد، می‌شود گفت که با احتمال بالا یا متوسط یا احتمال پایین چنین چرخه وقوع زمین‌لرزه‌ها برای تهران پیش‌بینی می‌شود، ولی واقعا تعداد زمین‌لرزه‌های تهران آنقدر نیست که بتوان به راحتی در این خصوص صحبت کرد. ممکن است که همین امشب زلزله بیاید و ممکن است دو نسل بعد از ما زمین‌لرزه تهران را نبیند.
این کارشناسان زمین شناسی در پاسخ به میزان آمادگی موجود در تهران برای مقابله با یک زلزله مخرب می‌گوید: من فکر می‌کنم که اگر زمین‌لرزه ای قرار است اتفاق بیفتد که تهران را در سطح کلان تحت تاثیر قرار دهد، برای آنکه بتوان به صورت همه‌جانبه پدیده زلزله را مدیریت کرد نیاز به آمادگی بالاتری وجود دارد. او تاکید دارد یکی از نکات مهمی که در مدیریت موضوع خسارات بعد از وقوع زلزله کمک کند این است که به جای صحبت و هشدار سایر سازمان‌ها نیز وارد عمل شوند. یه عنوان مثال یکی از حوزه‌هایی که به شدت نیاز است روی آن کار شود چگونگی مدیریت شریان‌های حیاتی شهر است. به ویژه در بافت فرسوده جنوب شهر تهران. همچنین ساختوسازهای جدید باید در مسیر اصولی و استاندارد پیش روند موضوعی که کمتر در حوزه ساخت‌وساز کنونی شهر تهران دیده می‌شود. به‌عنوان مثال یکی از دلایلی که کارشناسان زلزله‌شناسی ژاپن روی توسعه و اطلاع‌رسانی عمومی سامانه هشدار سریع زلزله کار کرده‌اند این است که نسبت به ساختوسازهای موجود در شهر اطمینان دارند که در مقابل زلزله مقاومت دارد و در صورت هشدار هر شهروند ژاپنی می‌تواند به راحتی در آپارتمان خود باقی بماند.
حیدری با اشاره به نکات مثبت گسترش نصب ایستگاه‌های هشدار سریع زلزله در تهران ادامه می‌دهد: این سامانه برای قطع شریان‌های حیاتی شهر بسیار مهم است. اگر این سیستم از مرحله کاربردی به مرحله عملیاتی وارد شود می‌تواند شریان‌های حیاتی شهر را در زمان بحران مدیریت کند، به عنوان مثال می‌تواند خطوط گاز را قطع کند و با این فرآیند از وقوع حوادث ثانویه جلوگیری می‌شود. بنابراین اگر بتوان زیرساخت‌های شهری را با انجام یکسری اقدامات پیشگیرانه حفظ کنیم در وضعیت مقابله با خسارات بعد از بحران به ما کمک موثری خواهد کرد.
انتخاب گسل مشا در ارتفاعات امام‌زاده‌هاشم(ع) برای نصب پایلوت سیستم هشدار سریع زلزله به دلیل توان لرزه‌خیزی بالا و طول زیاد آن است که از میان ۷ گسل فعال تهران به عنوان خطرناک‌ترین گسل تهران شناخته می‌شود. سیستم هشدارسریع زلزله تهران، این امکان را دارد که از فاصله زمانی بین دو موج زلزله که حدودا ۱۰ ثانیه است- موج p که موج پیشرو محسوب می‌شود و خطر آنچنانی ندارد و موج S که موج مخرب و اصلی به حساب می‌آید- استفاده کرده و با شناسایی موج اول، اخطار آمدن موج دوم را اعلام کند و به صورت خودکار برخی شریان‌های حیاتی و فعالیت‌های شهری را برای جلوگیری از آسیب بیشتر و بروز حوادث ثانویه قطع و از طریق صداوسیما و مخابرات به مردم اطلاع‌رسانی می‌کند. وقوع زمین‌لرزه‌های با بزرگی بین ۳ تا ۴ ریشتر در چند سال اخیر این گمانه را در ذهن برخی شهروندان به وجود آورده است که ممکن است زمان وقوع زلزله بزرگ تهران نزدیک باشد، البته نکته دیگری که ذهن بسیاری از شهروندان را به خود مشغول کرده است وقوع خرد لرزه‌های اخیر در فصل تابستان به ویژه در شهریورماه بوده است.
این گمانهها سبب شده تا این سوال پیش آید که آیا بین فصل و زمان وقوع زلزله ارتباط خاصی وجود دارد؟ اما حیدری یکی از کارشناسان متخصص در حوزه زمین شناسی حاضر در سازمان مدیریت بحران شهر تهران در این‌باره تاکید دارد که از نظر علمی هیچ ارتباطی بین زمین‌لرزه و فصول اثبات نشده است. حتی این پیش‌بینی در مورد توفان و آب و هوا وجود داشت، اما هیچ ارتباطی از لحاظ علمی بین وقوع زمین‌لرزه‌ها با فصول یا حتی توفان یا آب و هوا وجود ندارد. وقوع زمین‌لرزه در اثر تجمع تنش در زمین اتفاق می‌افتد، زمانی که این تنش از حد آستانه تحمل شکست زمین خارج می‌شود، زمین‌لرزه اتفاق می‌افتد.
او در پاسخ به این سوال که وقوع زمین‌لرزه‌های با شدت پایین وقوع زمین‌لرزه بزرگ احتمالی را کاهش می‌دهد یا خیز نیز می‌گوید: در مورد علوم مرتبط با زمین هیچ‌وقت نمی‌توان با قطعیت صحبت کرد در عین حال نمی‌توان هیچ یک دو فرضیه را رد کرد. علوم زمین علومی هستند که پیچیدگی‌های خودشان را دارند و خیلی نمی‌شود در مورد رفتارهایشان پیش‌بینی کرد. دو نکته در اینجا وجود دارد؛ نکته اول آنکه وقتی که زمین‌لرزه‌ها اتفاق می‌افتند در خوشبینانه‌ترین حالت می‌توان گفت انرژی جمع شده درون زمین به مرور تخلیه می‌شود؛ بنابراین می‌توان خوشبین بود که وقوع زمین‌لرزه‌های آتی یک مقدار خفیف‌تر باشد، اما این موضوع به هیچ وجه تمام مطلب نیست. یعنی ممکن است رفتار زمین به گونه‌ای باشد که همه این موارد را زیر سوال ببرد. نکته دوم این است که اگر زمین قفل باشد و وقوع زمین‌لرزه کوچک نداشته باشیم، می‌تواند علامت بدی باشد. یعنی اینکه آن منطقه دارای مقاومت بیشتری است و اجازه نمی‌دهد که شکست خرد اتفاق بیفتد و احتمالا انتظار زمین‌لرزه بزرگ‌تری را خواهیم داشت. این گمانهها وجود دارد ولی نمی‌توان واقعا در موردشان با صراحت و با قطعیت صحبت کرد.
او ادامه می‌دهد: نمی‌توان صرفا براساس چهار یا پنج داده مکان دقیق زمین‌لرزه را پیش بینی کرد. حتی با وجود تجربه قوی که کارشناسان ژاپنی در این خصوص دارند با قطعیت و صراحتی که ما صحبت می‌کنیم، آنها صحبت نمی‌کنند. شخصا اعتقادی به این دوره بازگشت و این مساله ندارم. زمانی که اطلاعات کافی باشد، می‌شود گفت که با احتمال بالا یا متوسط یا احتمال پایین چنین چرخه وقوع زمین‌لرزه‌ها برای تهران پیش‌بینی می‌شود، ولی واقعا تعداد زمین‌لرزه‌های تهران آنقدر نیست که بتوان به راحتی در این خصوص صحبت کرد. ممکن است که همین امشب زلزله بیاید و ممکن است دو نسل بعد از ما زمین‌لرزه تهران را نبیند.
این کارشناسان زمین شناسی در پاسخ به میزان آمادگی موجود در تهران برای مقابله با یک زلزله مخرب می‌گوید: من فکر می‌کنم که اگر زمین‌لرزه ای قرار است اتفاق بیفتد که تهران را در سطح کلان تحت تاثیر قرار دهد، برای آنکه بتوان به صورت همه‌جانبه پدیده زلزله را مدیریت کرد نیاز به آمادگی بالاتری وجود دارد. او تاکید دارد یکی از نکات مهمی که در مدیریت موضوع خسارات بعد از وقوع زلزله کمک کند این است که به جای صحبت و هشدار سایر سازمان‌ها نیز وارد عمل شوند. یه عنوان مثال یکی از حوزه‌هایی که به شدت نیاز است روی آن کار شود چگونگی مدیریت شریان‌های حیاتی شهر است. به ویژه در بافت فرسوده جنوب شهر تهران. همچنین ساختوسازهای جدید باید در مسیر اصولی و استاندارد پیش روند موضوعی که کمتر در حوزه ساخت‌وساز کنونی شهر تهران دیده می‌شود. به‌عنوان مثال یکی از دلایلی که کارشناسان زلزله‌شناسی ژاپن روی توسعه و اطلاع‌رسانی عمومی سامانه هشدار سریع زلزله کار کرده‌اند این است که نسبت به ساختوسازهای موجود در شهر اطمینان دارند که در مقابل زلزله مقاومت دارد و در صورت هشدار هر شهروند ژاپنی می‌تواند به راحتی در آپارتمان خود باقی بماند.
حیدری با اشاره به نکات مثبت گسترش نصب ایستگاه‌های هشدار سریع زلزله در تهران ادامه می‌دهد: این سامانه برای قطع شریان‌های حیاتی شهر بسیار مهم است. اگر این سیستم از مرحله کاربردی به مرحله عملیاتی وارد شود می‌تواند شریان‌های حیاتی شهر را در زمان بحران مدیریت کند، به عنوان مثال می‌تواند خطوط گاز را قطع کند و با این فرآیند از وقوع حوادث ثانویه جلوگیری می‌شود. بنابراین اگر بتوان زیرساخت‌های شهری را با انجام یکسری اقدامات پیشگیرانه حفظ کنیم در وضعیت مقابله با خسارات بعد از بحران به ما کمک موثری خواهد کرد.
ارسال نظر