چربی‌سوزی به چه قیمت؟!
در سال‌های اخیر مصرف قرص‌های خوراکی چربی‌سوز در میان مردم شایع شده است که در میان نسخه‌های بسیار متداول این قرص‌ها می‌توان به فنفورامین، دکس فنفورامین، فنترمین، ونوستات (اورلیستات) و سیبوترامین اشاره کرد.

قرص‌های چربی‌سوز شامل افدرین و کافئین‌اند که افدرین سبب انبساط ریه و افزایش ضربان قلب و کاهش اشتها می‌شود و کافئین نیز باعث افزایش تولید گرما در بدن می‌شود که با این مکانیسم باعث بالا رفتن موقت سوخت‌وساز و روند چربی‌سوزی می‌شوند. نکته حائز اهمیت این است که باید از مصرف خودسرانه این قرص‌ها که عوارض جانبی بسیاری دارد، جدا خودداری کرد.هر یک از قرص‌های چربی‌سوز مکانیسم عملکردی خاصی در بدن دارند. به‌عنوان مثال گروهی از آن‌ها باعث تجزیه نشدن چربی در روده‌ها و منجر به اسهال چرب و گروه دیگر باعث می‌شوند چربی وارد مرحله سوخت‌وساز نشود.همچنین گروهی دیگر روی غده تیروئید اثر می‌کنند و با افزایش فعالیت غده تیروئید سوخت‌وساز را بالا می‌برند که مصرف آن در افرادی که مشکلات قلبی دارند، بسیار خطرناک است.یکی از این داروها که هنوز تجویز می‌شود فنترمین است که مرکز سیری را با اثر بر راه‌های آدرنرژیک تحریک می‌کند و دارای عوارضی مانند خشکی دهان، یبوست و کم‌خوابی است.

سیبوترامین داروی چربی‌سوز دیگری است که با نام‌های تجاری ریدوکتیل و مریدیا هم شناخته شده که به‌علت عوارض قلبی و عروقی و سکته مغزی در بیشتر کشورها ممنوع شده است.سیبوترامین با مهار بازجذب نوراپی‌نفرین و سروتنین و به مقدار کمتر دوپامین در مغز باعث کاهش اشتها می‌شود و عوارض دیگری مانند سردرد، بی‌خوابی، خشکی دهان و یبوست می‌شود.در میان چربی‌سوزها اورلیستات تنها قرص استاندارد و تایید شده در وزارت بهداشت و درمان شناخته شده که یک مهارکننده آنزیم لیپاز است و از هیدرولیز چربی تری‌گلیسرید به شکل قابل‌جذب (اسید چرب و مونوگلیسرید) جلوگیری می‌کند. چون این دارو در بدن به مقدار کم جذب می‌شود عوارض کمی دارد. اما نکته قابل‌توجه این است که با مصرف این دارو جذب ویتامین‌های K E D A که قابل‌حس در محیط چربی است، مختل می‌شود. اگر فرد این قرص را در کوتاه‌مدت مصرف کند، عوارض جانبی خاصی مشاهده نمی‌کند، اما در دراز مدت باعث کاهش ویتامین‌های محلول در چربی، افزایش خون‌ریزی ماهیانه در خانم‌ها و اختلال در انعقاد خون به علت کمبود ویتامین k می‌شود. از سویی کمبود هر یک از ویتامین‌های محلول در چربی نیز عوارض خاص خود را دارد.

اثر داروهای چربی‌سوز کوتاه‌مدت است، اگر فرد بخواهد پس از کاهش وزن برای مدت طولانی ثابت باشد باید تمام مدت مصرف قرص، عادات غذایی‌اش را تغییر دهد و فعالیت ورزشی داشته باشد. همچنین مصرف این داروها به افراد مسن و کودکان و افراد مبتلا به دیابت و مادران باردار و افراد با مشکلات کلیه و قلبی توصیه نمی‌شود.بنابراین توصیه آخر این است که بهترین اسلحه مبارزه با چربی بدن استفاده از قرص چربی‌سوز نیست بلکه رژیم غذایی مناسب و عادت به ورزش است که در اثر آن سوخت‌وساز بدن طبیعی می‌شود و اندام‌های عضلانی پرورش پیدا می‌کنند.

جاوید نجفی
کارشناس تغذیه