پالایشگاه شهید هاشمی نژاد؛ تنها تامین‌کننده گاز طبیعی شمال و شمال شرق کشور
سارا فرهنگ دوست طی چند سده اخیر، به دلیل نگرانی‌های زیست محیطی تقاضای انرژی به سمت سوخت‌های با محتوای کربن کم‌تر متمایل شده است. گاز طبیعی به عنوان یک سوخت با کربن پایین، منبع انرژی پاکیزه‌ای است که پراکندگی و فراوانی بیشتری نسبت به نفت دارد و همچنین هزینه استخراج آن در مقایسه با نفت پایین‌تر است. در حال حاضر، این انرژی به مقیاس وسیعی برای مصارف صنعتی و خانگی به کار گرفته می‌شود و به این دلیل که ایران پس از روسیه رتبه دوم جغرافیای گاز جهانی را دارا است از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در حال حاضر ۸ پالایشگاه گازی در کشور وجود دارد که در این بین پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد تنها تامین‌کننده گاز طبیعی شمال و شمال شرق کشور است و همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده گوگرد در استان خراسان رضوی و در منطقه خانگیران می‌باشد. اولین فعالیت اکتشافی در این منطقه در سال ۱۳۳۱ انجام شد و اولین چاه در سال 1341 به مخزن گاز شیرین شوریجه رسید که نوید طرح و اجرای تاسیسات گاز در این منطقه محروم را داد. مخازن گازی منطقه خانگیران سرخس، شامل 3 مخزن گاز شیرین با استعداد باقی‌مانده تولید 17 میلیارد متر مکعب و یک مخزن گاز ترش عظیم با استعداد باقی‌مانده تولید 300 میلیارد متر مکعب است. با توجه به وجود ذخایر عظیم گاز در نقاط مرزی کشور همسایه، مطالعات اکتشافی ازجمله لرزه‌نگاری سه بعدی که یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های اکتشافی نفت وگاز است در منطقه مرزی سرخس توسط یک شرکت چینی انجام شده است. بر مبنای نتایج به دست آمده از این مطالعات، انجام برخی حفاری‌های اکتشافی در نقاط مرزی و دشت سرخس در دستورکار قرار گرفته و اولین چاه اکتشافی/ تحدیدی نیز حفاری شده است. تولیدات این شرکت شامل گاز طبیعی، گوگرد و مایعات گازی است و گاز طبیعی ۶ استان حوزه شمال و شمال شرق کشور شامل خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، گلستان، مازندران و بخشی از استان سمنان توسط این پالایشگاه تامین می‌شود. ظرفیت های اقتصادی پالایشگاه هاشمی نژاد در حال حاضر تعداد کارکنان این پالایشگاه ۱۹۰۵نفر است که از این تعداد۷۹۰ نفر کارکنان استخدامی، ۸۵۰ نفر کارکنان پیمان جاری و ۲۶۵ نفر کارکنان پیمان مستقیم هستند. این پالایشگاه دارای ۳ واحد عملیاتی، پژوهشی و ایمنی و آتش نشانی است. مهندس فرزانه مقدم، معاون عملیات پالایشگاه، درباره اقداماتی که اخیرا برای بهبود عملکرد و افزایش ظرفیت تولیدی این پالایشگاه انجام شده است به خبرنگار ما چنین می‌گوید: در راستای افزایش ظرفیت این پالایشگاه اقداماتی از قبیل استقرار نظام‌های نوین مدیریتی و مشارکت کارکنان، تطبیق برنامه‌های تعمیرات اساسی و تولید بالا دست، اجرای پروژه‌های مدیریت انرژی، بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش گاز سوخت مصرفی و .... صورت گرفته است که در همین زمینه موفق به کسب افتخارات بسیاری در امر انرژی کشور شده‌ایم. دستاوردهای پالایشگاه هاشمی نژاد چندی پیش مدیرعامل این شرکت در گفتگوی خبری خود از بهر‌ه‌برداری از دستگاه تولید آسفالت گوگردی خبر داد. وی در رابطه با میزان تولید این نوع آسفالت و مزیت آن نسبت به سایر آسفالت‌ها به این خبرگزاری گفت:به خاطر وجود مقادیر فراوان و رو به افزایش گوگرد تولیدی و مشکلات عدیده نگهداری و صادرات آن و همچنین به منظور جلوگیری از خام فروشی و ایجاد ارزش افزوده برای گوگرد تولیدی، شرکت ملی گاز ایران بر آن شد تا به جستجوی راهکارهای جدیدی برای مصرف آن بپردازد. در این راستا شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده گوگرد در ایران، اجرای پروژه ساخت آسفات گوگردی و انجام عملیات صحرایی جهت ارزیابی عملکرد آن را به پژوهشگاه صنعت نفت واگذار کرد. این پژوهشگاه درصدهای مختلف قیر و گوگرد را مورد آزمایش قرار داد و در نهایت طرح مخلوط آسفالت با گوگرد 35 درصد را مبنای کار خود قرار داد و ساخت راه 20 کیلومتری قوچان- سه راهی دوغایی محور سبزوار به نیشابور را با استفاده از آسفالت گوگردی در تاریخ 27 خرداد 87 با موفقیت به انجام رساند. هم اکنون و پس از گذشت بیش از 5 سال، کیفیت جاده مذکور بهتر از راه روکش شده به طریق آسفالت معمولی در همان منطقه است.وی در ادامه و در رابطه با مزایای این آسفالت می افزاید: آسفالت‌های گوگردی دارای مزیت‌هایی نسبت به آسفالت معمولی است که برخی از آن ها را می‌توان چنین برشمرد: صرفه جوئی در مصرف قیر، مقاومت در برابر نفوذ آب، افزایش مقاومت لغزشی، کاهش ترک‌ها، کاهش خلل و فرج و ... ارتباط با نهادهای آموزشی مهندس محجوبی، رئیس مرکز پژوهش و فناوری در رابطه با تعامل پالایشگاه با نهادهای آموزشی و پژوهشی چنین می‌گوید: این پالایشگاه اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی برای فارغ التحصیلان برخی از رشته ها می‌کند. دانشجویان این دوره‌ها بر اساس معرفی از دانشگاه ذی‌ربط، رعایت شرط معدل و عمدتاً در فصل تابستان و با ظرفیت محدود پذیرش می‌شوند. وی در ادامه با اشاره به حمایت سالانه شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد از 16 پایان نامه مرتبط با موضوع کار خود به خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: با توجه به اینکه شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد، تنها قطب بزرگ صنعتی شمال شرق کشور است، لذا برقراری ارتباط موثر و مداوم با پالایشگاه یکی از ضروریات اجتناب ناپذیر آن می‌باشد، در این راستای برنامه‌های راهبردی امور پژوهش و فناوری شرکت، به شرح ذیل است: -رفع تنگناهای عملیاتی و تامین نیازمندی‌های تکنولوژی یکی با بهره‌گیری از نتایج علمی و کاربردی پروژه‌های تحقیقاتی -انجام پروژه‌های تحقیقاتی اثرگذار بر صنعت گاز و تثبیت جایگاه پژوهش و فناوری و گسترش فرهنگ آن در شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد