«دنیای اقتصاد» در آستانه روز ملی صادرات گزارش می‌دهد؛
ظرفیت بازارچه‌های مرزی خراسان رضوی
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری- نقش گمرک‌ها و بازارچه‌های مرزی در بهبود روند صادرات و تسریع این امر بسیار حیاتی و اثرگذار است، خراسان رضوی دارای پنج گمرک شامل گمرک مشهد و چهار گمرک مرزی و نیز سه بازارچه مرزی است که از این تعداد هم‌اکنون دو بازارچه باجگیران و دوغارون فعال و بازارچه سنگان غیرفعال است.
این استان با کشورهای ترکمنستان و افغانستان هم‌مرز است و به نوعی دروازه ورود کشورها از آسیای میانه به ایران محسوب می‌شود و این موضوع نشان‌دهنده اهمیت خراسان رضوی در امر واردات و صادرات کالا از این کشورهاست.
این استان با کشورهای ترکمنستان و افغانستان هم‌مرز است و به نوعی دروازه ورود کشورها از آسیای میانه به ایران محسوب می‌شود و این موضوع نشان‌دهنده اهمیت خراسان رضوی در امر واردات و صادرات کالا از این کشورهاست.
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری- نقش گمرک‌ها و بازارچه‌های مرزی در بهبود روند صادرات و تسریع این امر بسیار حیاتی و اثرگذار است، خراسان رضوی دارای پنج گمرک شامل گمرک مشهد و چهار گمرک مرزی و نیز سه بازارچه مرزی است که از این تعداد هم‌اکنون دو بازارچه باجگیران و دوغارون فعال و بازارچه سنگان غیرفعال است.
این استان با کشورهای ترکمنستان و افغانستان هم‌مرز است و به نوعی دروازه ورود کشورها از آسیای میانه به ایران محسوب می‌شود و این موضوع نشان‌دهنده اهمیت خراسان رضوی در امر واردات و صادرات کالا از این کشورهاست.
از طرفی وجود شهرک‌ها و نواحی صنعتی و تعداد زیاد واحدهای تولیدی نشان از ظرفیت تولید کالا و محصولات در این استان دارد، این ظرفیت تولیدی بی‌شک می‌تواند زمینه خوبی برای صدور محصولات به دیگر کشورها به ویژه کشورهای همسایه باشد. وجود محصولات کشاورزی منحصر به فرد در این استان هم از دیگر پتانسیل‌های صادراتی است. زعفران محصولی استراتژیک در خراسان رضوی است که نقشی بسیار مهم و اثرگذار در صادرات این استان و نیز کشور دارد. خراسان رضوی قطب تولید زعفران در کشور و دنیاست و سهم قابل توجهی از تولیدات زعفران دنیا را به خود اختصاص داده است و برای صادرات این محصول به دیگر کشورها از آسیای میانه گرفته تا شرق آسیا و کشورهای اروپایی و امریکایی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و بسترسازی مناسب هستیم.
۲۹ مهرماه روز ملی صادرات است و در آستانه فرا رسیدن این روز به بررسی وضعیت صادرات خراسان رضوی از گمرکات و بازارچه‌های مرزی می‌پردازیم؛
تلاش برای افزایش صادرات در نیمه دوم سال
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه خراسان رضوی پیشانی صادرات ایران به کشورهای آسیای میانه و افغانستان است، می‌افزاید: بیش از ۳۰ درصد صادرات کشور به افغانستان از طریق استان خراسان انجام می‌شود، همچنین خراسان سهمی ۵۰ درصدی در صادرات کالا از ایران به کشورهای آسیای میانه را به خود اختصاص داده و به عنوان استان صادرکننده کالا و خدمات در کشور مطرح است که نقشی فعال در بازارهای آسیای میانه، افغانستان و عراق دارد.
علی رسولیان با اشاره به کاهش صادرات کشور و خراسان رضوی در سال‌جاری اظهار می‌کند: متاسفانه صادرات در نیمه نخست امسال کاهش یافت و امیدواریم این موضوع در نیمه دوم جبران شود و در این راستا برنامه‌هایی در حوزه برگزاری نمایشگاه‌ها و پذیرش هیات‌های خارجی همزمان با برگزاری نمایشگاه، اعزام هیات‌های تجاری و نیز مذاکراتی در قالب سفر هیات‌های دولتی و بخش خصوصی به دیگر کشورها تدارک دیده‌ایم.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی یادآور می‌شود: در صورت اجرای برنامه‌هایی که برای کاهش زمان صدور کالا و خدمات و نیز کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل در نظر داریم، می‌توان به افزایش میزان صادرات امیدوار بود. وی ادامه می‌دهد: براساس اعلام رسانه‌ها و طبق قول برخی از مسئولان امر، اعتباری برای حمایت از صادرات اختصاص یافته که می‌توان آن را در قالب یارانه‌های نمایشگاهی و جوایز صادراتی برای بهبود این وضعیت هزینه کرد، البته هنوز مبلغ کلی و سهم استان‌ها از این اعتبار مشخص نشده که امیدواریم با توجه به نقش بالای خراسان رضوی در صادرات و بازاریابی، سهم قابل توجهی از این اعتبارات به استان تعلق گیرد.
ورود ۱۷۰ واگن خالی به خراسان رضوی
pic۱
رسولیان می‌گوید: با توجه به اینکه برقراری ارتباط پروازی بین کشورها یکی از زیرساختهای توسعه صادرات به شمار می‌رود، در صورتی‌که بتوانیم امکان پرواز به برخی کشورها مانند قرقیزستان و حیدرآباد هند را فراهم کنیم و نیز مشکلات کمبود واگن و توسعه مبادی گمرکی را رفع کنیم، می‌توان به بهبود هر چه بیشتر وضعیت صادرات امید داشت.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی درباره حل مشکل کمبود واگن برای صادرکنندگان به ویژه در خراسان رضوی، اظهار می‌کند: به طور کلی با توجه به اینکه واگن روسی برای حمل‌ونقل کالا در ایران نداریم، به واگن‌های آسیای میانه وابسته‌ایم و وقتی این کشورها به ایران صادراتی نداشته و ترانزیتی از مسیر کشورمان صورت نمی‌گیرد، واگن خالی برگشتی برای حمل کالاهای ایرانی و صادرات آنها هم وجود ندارد به همین دلیل مجبور به استفاده از واگن‌های امدادی هستیم.
رسولیان اضافه می‌کند: تا یکی دو سال اخیر برخی از شرکت‌ها و افراد کار واردات واگن‌های امدادی را انجام می‌دادند که اختلاف‌هایی در این زمینه وجود داشت و سوء‌استفاده‌هایی صورت می‌گرفت و واگن‌ها با هزینه‌های بالا در اختیار صادرکنندگان قرار می‌گرفت که با درخواست بخش خصوصی این موضوع به راه‌آهن واگذار و راه‌آهن موظف به تامین واگن شد و کار به خوبی پیش رفت اما امسال و در یک بازه زمانی عدم همکاری ترکمنستان موجب بروز مشکلاتی در تامین واگن برای صادرات شد که خوش‌بختانه با پیگیری استاندار خراسان رضوی و مدیرکل راه‌آهن کشور و استان مشکل برطرف شد به طوری‌که تا روز گذشته 170 واگن خالی وارد استان شد.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل خراسان رضوی می‌گوید: از طرفی با توجه به اینکه ترانزیت کالای پنبه از مسیر ایران آغاز شده، واگن خالی بیشتری برای صادرات در اختیار خواهیم داشت و مطالبه اصلی ما این است که با پیگیری راه‌آهن، واگن‌های خالی قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان دریافت شود تا بخشی دیگر از مشکلات صادرکنندگان ظرف یک ماه آینده برطرف شود و اختصاص واگن به اندازه نیاز هر یک از صادرکنندگان باشد. وی در پاسخ به این سوال که آیا مشکل به وجود آمده برای واگن‌های صادراتی به دلیل بدهی ایران به ترکمنستان بود، تصریح می‌کند: این موضوع مربوط به بدهی نبود بلکه مواردی بود که اگر ایران آنها را می‌پذیرفت، هزینه‌هایی سربار صادرات می‌شد و این درحالی است که با تمهیدات تامین واگن توسط راه‌آهن، در سال گذشته 13 میلیون دلار هزینه حمل کالا برای بخش خصوصی کاهش یافت.
سفر به افغانستان با هدف رفع موانع صادراتی
رسولیان که به تازگی از سفر به افغانستان به عنوان نماینده خراسان رضوی بازگشته، درباره اهداف و دستاوردهای این سفر می‌گوید: این سفر با دو هدف انجام شد؛ کاهش موانع و مشکلات اقتصادی و هزینه‌های حمل‌ونقل صادرات و نیز تامین امنیت و رفاه رانندگان ایرانی در افغانستان از جمله این اهداف بود که در این راستا کمیسیون همکاری‌های استان خراسان رضوی و هرات و نیز دو کمیته اقتصادی و امنیتی برگزار شد و موضوعات مورد نظر در این جلسات مورد بررسی قرار گرفت. براساس تصمیمات اتخاذ شده در این کمیسیون و کمیته‌ها قرار شد بخشی از هزینه‌های حمل‌و نقل در مرز کاهش یابد و طرف افغانستانی امنیت مورد نیاز راننده‌های ایران را تامین کند.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل خراسان رضوی از توجه به بازارچه‌های مرزی، خط انتقال راه‌آهن خواف - هرات و توسعه صادرات سوخت به عنوان دیگر موضوعات بررسی شده در این سفر اشاره و اظهار می‌کند: طی جلساتی که با مرزنشینان و فرمانداران مرزی و نیز استاندار هرات و اتحادیه‌های بخش خصوصی مانند صادرکنندگان و صرافان افغانستان داشتیم، موضوعات مورد نظر مطرح شد و دو طرف در راستای رفع موانع موجود برای توسعه صادرات تلاش خواهیم کرد.
رسولیان با اشاره به نقش بازارچه‌های مرزی در صادرات و توسعه اقتصادی، عنوان می‌کند: یکی از موضوعات مهم در زمان حاضر کمک و توجه به مرزنشینان است و مسئولان باید چنین دیدگاهی داشته باشند، هر چه ما بتوانیم به مردم ساکن در آن مناطق کمک کرده و رفاه اجتماعی آنها را در این‌سو و آن‌سوی مرز فراهم کنیم، به امنیت مرزها کمک کرده‌ایم و با همین نگاه مذاکراتی با افغانستان داشتیم. وی عملکرد بازارچه‌های مرزی استان را مطلوب ارزیابی و اضافه می‌کند: مهم این است که در حال حاضر افرادی در این بازارچه ها مشغول به‌کارند و در راستای اشتغال‌زایی و تامین امنیت، به دنبال فعال‌سازی بازارچه سنگان در مرز ایران و افغانستان هستیم.
صادرات 817 میلیون دلاری گمرکات استان در نیمه نخست امسال
pic۲
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی نیز می‌گوید: براساس تراز سیستم تجارت خارجی ایران، میزان صادرات گمرکات استان شامل گمرک مشهد و چهار گمرک مرزی در شش ماهه نخست امسال یک میلیون و ۴۷ هزار تن کالا به ارزش ۸۱۷ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی ۱۱ درصد و از نظر ارزشی ۷ درصد کاهش داشته است.
علی اشرفی درباره دلیل کاهش میزان صادرات سال‌جاری نسبت به سال گذشته اظهار می‌کند: این موضوع ممکن است به دلایل مختلفی همچون کاهش تقاضای بیرونی، کاهش تولیدات داخل و یا کاهش صادرات کالاهایی مثل سیمان که دارای وزن بالایی هستند، باشد زیرا در سال گذشته میزان صادرات سیمان از استان بیشتر از امسال بوده و به همین دلیل در آمار سال‌جاری با کاهش وزن صادرات مواجه شدیم.
اشرفی با بیان اینکه براساس آمار موجود گمرک مشهد در صدر گمرکات استان در زمینه میزان صادرات است، می‌افزاید: یکی از دلایل این موضوع ظرفیت حمل‌ونقل ریلی وامکان صادرات ریلی از مشهد است؛ از مجموع ارزش صادرات خراسان رضوی در نیمه نخست سال‌جاری بیش از 615 میلیون دلار مربوط به گمرک مشهد بوده و پس از آن گمرک دوغارون با 69 میلیون دلار، دومین گمرک استان در این زمینه بوده است. وی ادامه می‌دهد: گمرک سرخس با 44 میلیون دلار صادرات کالا، گمرک لطف‌آباد با 41 میلیون دلار و در نهایت گمرک باجگیران با پنج میلیون دلار صادرات در رتبه‌های بعدی گمرکات استان قرار دارند.
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی درباره رتبه پایین گمرک باجگیران در صادرات استان، خاطرنشان می‌کند:دلیل اصلی این موضوع محدودیت گمرک ترکمنستان در عبور روزانه کامیون از مرز باجگیران است، در حال حاضر روزانه تنهاهشت کامیون با ظرفیت 20 تن کالا می‌تواند از این گمرک عبور کند و این درحالیست که ظرفیت این گمرک بسیار بیشتر از اینهاست. وی عنوان می‌کند: البته محدودیت عبور کامیون و حمل کالا در گمرکات سرخس و لطف آباد هم وجود دارد اما به اندازه باجگیران نیست و ظرفیت پذیرش روزانه کامیون در این دو مرز 250 کامیون است.
نقش بازارچه‌های مرزی در صادرات استان
اشرفی می‌گوید: بالاترین میزان صادرات در استان مربوط به محصول زعفران است و پس از آن، روغن و فرآورده‌های سبک غیر از بنزین، کف‌پوش، موکت و فرش ماشینی، رب گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، سیمان، شیرینی و شکلات، مصالح ساختمانی، کاشی، سرامیک، تخم‌مرغ، رنگ‌های پلیمری ساختمان و پسته دیگر محصولات صادراتی استان را شامل می‌شود. وی اضافه می‌کند: عمده مقصد کالاهای صادراتی ما کشورهای افغانستان، ترکمنستان، عراق، تاجیکستان، امارات متحده عربی، قزاقستان، اسپانیا، ازبکستان، چین و چند کشور دیگر است.
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی درباره صادرات بازارچه های مرزی استان نیز اظهار می‌کند: هم‌اکنون بازارچه مرزی باجگیران فعال و دو طرفه بوده و مناسب برای اشتغال اهالی است و در نیمه نخست امسال حدود 1418 تن کالا به ارزش 9 میلیون و 382 هزار دلار از این بازارچه صادر شده است. وی ادامه می‌دهد: در این مدت 35 هزار و 369 تن کالا به ارزش بیش از 14 میلیون دلار صادرات از بازارچه مرزی دوغارون صورت گرفته است.
اشرفی یادآور می‌شود: بازارچه مرزی سنگان هم که از جمله بازارچه‌های کشوری به شمار می‌رود هنوز به بهره‌برداری نرسیده و زمانی که هر دو طرف یعنی ایران و افغانستان تمایل داشته و این بازارچه برای مردم منطقه توجیه اقتصادی داشته باشد، افتتاح می‌شود، بازارچه سنگان هنوز استعداد بهره‌برداری را نیافته و به احتمال فراوان تا پایان سال افتتاح می‌شود.
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که آیا بازارچه‌های مرزی باجگیران و دوغارون توان افزایش ظرفیت صادراتی خود را دارند، می‌گوید: هر دو بازارچه دارای ظرفیت افزایش صادراتی و امکانات سخت‌افزاری، انبار، بار انداز و ... هستند اما شاید متقاضی برای پذیرش این صادرات وجود ندارد. وی بیان می‌کند: مسئولیت تردد و عبور کالا از هر مرزی در کشور چه از طریق گمرک و یا از طریق بازارچه‌ها با اداره کل گمرکات است و در این زمینه سایر سازمان‌ها همکاری لازم را دارند.اشرفی درباره جایگاه خراسان رضوی در صادرات کشور تصریح می‌کند:
این استان با واحدهای تولیدی فراوانی که دارد، استعداد صادراتی بیش از وضعیت حاضر دارد اما نکته این است که تمامی اقلام صادراتی خراسان رضوی از این استان صادر نمی‌شود و برخی از کالاها در سایر مرزها اظهار می‌شود که دلیل این موضوع ارزان بودن حمل‌ونقل داخلی کالا نسبت به ناوگان ترانزیتی و حمل‌ونقل بین‌المللی است. کالا از هر استانی که خارج شود نام همان استان بر روی آن درج می‌شود و در این شرایط خراسان مغفول می‌ماند وگرنه پتانسیل صادراتی ما بیش از اینهاست.جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی با اشاره به اهمیت موضوع صادرات در توسعه اقتصادی استان و کشور تاکید می‌کند: تمامی ارگان‌ها باید حساسیت بسیار ویژه‌ای نسبت به حمایت از صادرات داشته باشند چون اگر تولید برای صادرات باشد، توسعه، کار، اشتغال و آوردن ثروت به کشور را به دنبال دارد.
تاثیر بازارچه‌های مرزی در زندگی مرزنشینان
pic3
مدیر بازارچه مرزی دوغارون می‌گوید: ما در بازارچه‌های مرزی در زمینه صادرات کالاهای حجیم مانند مصالح ساختمانی، گچ و سیمان و موادغذایی و ارزاق عمومی مانند میوه و تره‌بار و لبنیات فعالیت می‌کنیم و مرزنشینان و افراد متقاضی می‌توانند پس از انجام بازاریابی، از طریق اجاره غرفه‌های بازارچه، کالاهای خود را تخلیه کرده و با بارگیری در کامیون‌های افغانستانی آنها را صادر کنند.
اکبر اسحاقی می‌افزاید: هم‌اکنون بازارچه مرزی دوغاون دارای ۳۲ غرفه تجاری جدید و مجهز است، این بازارچه در سال ۸۴ به علت بروز مشکلاتی بین ایران و افغانستان تعطیل و از سال ۹۱ دوباره بازگشایی شد. مردم مرزنشین این بازارچه را متعلق به خود می‌دانند و تاثیر خوبی در فعالیت و اشتغال آنها داشته مثلا کسی که در گذشته روزانه یک یا دو کامیون صادرات داشته امروز از طریق بازارچه می‌تواند ۱۰ کامیون صادرات داشته باشد، ضمن اینکه معافیت‌هایی هم برای صادرکنندگان وجود دارد.اسحاقی ارزش صادرات سال گذشته بازارچه دوغارون را ۳۰ میلیون دلار اعلام و اضافه می‌کند: در سه ماهه نخست امسال ارزش صادرات به هشت میلیون دلار رسید. وی می‌گوید: در حال حاضر ۳۰۰ نفر به طور مستقیم در این بازارچه اشتغال دارند که در هنگام بارگیری و صادرات، میزان اشتغال غیرمستقیم هم به ۱۲۰۰ نفر می‌رسد.
70 درصد صادرات استان از بازارچه باجگیران انجام می‌شود
pic۴
مدیر بازارچه مرزی باجگیران نیز می‌گوید: تا پایان نیمه نخست امسال ۱۲۷۲ تن کالا به ارزش هشت میلیون و ۳۱۰ هزار دلار از بازارچه مرزی باجگیران صادر شد و به این ترتیب نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر ارزشی ۴۶ درصد و از نظر وزنی ۲۱ درصد کاهش صادرات را شاهد بودیم. در این مدت ۴۸ هزار نفر ایرانی به بازارچه مقابل در ترکمنستان تردد کرده و حدود ۴۵ هزار نفر از ترکمنستان برای خرید کالاهای ایرانی وارد بازارچه باجگیران شده‌اند.
علی رحمتی می‌افزاید: یکی از دلایل اصلی کاهش صادرات در سال‌جاری را می‌توان رکود بازار ما و کشور مقابل دانست زیرا هر دو در تقابل کار تجاری هستیم و تورم‌ها و افزایش و کاهش نرخ دلار بر میزان صادرات تاثیرگذار بوده است و پیش‌بینی می‌شود میزان صادرات در نیمه دوم سال افزایش یابد. رحمتی اظهار می‌کند: در راستای افزایش میزان صادرات به ترکمنستان می‌توان اقداماتی انجام داد که تحقق موضوع معافیت حقوق و عوارض گمرکی برای شش قلم کالای ترکمنستانی از جمله این اقدامات است.
این موضوع موجب ارتقاء امنیت و سطح معیشت مردم منطقه و کمک به مرزنشینان می‌شود زیرا ترکمنستان قول داده با این معافیت و با انجام یک میلیون دلار صادرات به ایران، در مقابل معادل ۲۰ میلیون واردات از کشور ما انجام دهد.مدیر بازارچه باجگیران خاطرنشان می‌کند: اگر معافیت شش قلم کالای ترکمن شامل پارچه متقال، پارچه لی، پارچه نخی، حوله مسافرتی، روفرشی و پتوی مسافرتی محقق شود، سقف صادراتی بازارچه باجگیران به بیش از ۵۰ میلیون دلار خواهد رسید و با توجه به اینکه بیش از ۷۰ درصد صادرات استان خراسان رضوی از بازارچه باجگیران انجام می‌شود، تاثیر بسیار زیادی در میزان صادرات استان خواهد داشت. این بازارچه در حال حاضر یک طرفه فعال است و هیچ وارداتی از ترکمنستان صورت نمی‌گیرد و با توجه به اینکه طرف مقابل هم انتظاراتی از ما دارد، باید به آنها امتیازاتی بدهیم تا ترکمنستان کاری که با گمرک باجگیران انجام داد را با این بازارچه انجام ندهد.
رحمتی ادامه می‌دهد: در گذشته عبور روزانه ۳۰۰ کامیون و تریلی از گمرک باجگیران صورت می‌گرفت اما با اعمال محدودیت‌هایی از سوی ترکمنستان امروز تنها هشت کامیون با میزان بار کمتر از ۲۰ تن می‌توانند در طول روز از گمرک عبور کنند و ممکن است در صورت عدم همکاری ایران برای معافیت شش قلم کالای ترکمن، طرف مقابل هم به اعمال محدودیت برای بازارچه باجگیران بپردازد و بارها هم بحث تعطیلی بازارچه را عنوان کرده‌اند که ما برای جلوگیری از این موضوع تلاش کرده‌ایم.مدیر بازارچه مرزی باجگیران با بیان اینکه بازارچه باجگیران دارای ۲۸ غرفه برای صادرکنندگان است، می‌گوید: هم‌اکنون ۳۰۰ نفر به طور مستقیم و بیش از ۶۰۰ نفر به طور غیرمستقیم در این بازارچه اشتغال دارند و نباید اجازه دهیم این اشتغال از بین برود.
این استان با کشورهای ترکمنستان و افغانستان هم‌مرز است و به نوعی دروازه ورود کشورها از آسیای میانه به ایران محسوب می‌شود و این موضوع نشان‌دهنده اهمیت خراسان رضوی در امر واردات و صادرات کالا از این کشورهاست.
از طرفی وجود شهرک‌ها و نواحی صنعتی و تعداد زیاد واحدهای تولیدی نشان از ظرفیت تولید کالا و محصولات در این استان دارد، این ظرفیت تولیدی بی‌شک می‌تواند زمینه خوبی برای صدور محصولات به دیگر کشورها به ویژه کشورهای همسایه باشد. وجود محصولات کشاورزی منحصر به فرد در این استان هم از دیگر پتانسیل‌های صادراتی است. زعفران محصولی استراتژیک در خراسان رضوی است که نقشی بسیار مهم و اثرگذار در صادرات این استان و نیز کشور دارد. خراسان رضوی قطب تولید زعفران در کشور و دنیاست و سهم قابل توجهی از تولیدات زعفران دنیا را به خود اختصاص داده است و برای صادرات این محصول به دیگر کشورها از آسیای میانه گرفته تا شرق آسیا و کشورهای اروپایی و امریکایی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و بسترسازی مناسب هستیم.
۲۹ مهرماه روز ملی صادرات است و در آستانه فرا رسیدن این روز به بررسی وضعیت صادرات خراسان رضوی از گمرکات و بازارچه‌های مرزی می‌پردازیم؛
تلاش برای افزایش صادرات در نیمه دوم سال
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه خراسان رضوی پیشانی صادرات ایران به کشورهای آسیای میانه و افغانستان است، می‌افزاید: بیش از ۳۰ درصد صادرات کشور به افغانستان از طریق استان خراسان انجام می‌شود، همچنین خراسان سهمی ۵۰ درصدی در صادرات کالا از ایران به کشورهای آسیای میانه را به خود اختصاص داده و به عنوان استان صادرکننده کالا و خدمات در کشور مطرح است که نقشی فعال در بازارهای آسیای میانه، افغانستان و عراق دارد.
علی رسولیان با اشاره به کاهش صادرات کشور و خراسان رضوی در سال‌جاری اظهار می‌کند: متاسفانه صادرات در نیمه نخست امسال کاهش یافت و امیدواریم این موضوع در نیمه دوم جبران شود و در این راستا برنامه‌هایی در حوزه برگزاری نمایشگاه‌ها و پذیرش هیات‌های خارجی همزمان با برگزاری نمایشگاه، اعزام هیات‌های تجاری و نیز مذاکراتی در قالب سفر هیات‌های دولتی و بخش خصوصی به دیگر کشورها تدارک دیده‌ایم.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی یادآور می‌شود: در صورت اجرای برنامه‌هایی که برای کاهش زمان صدور کالا و خدمات و نیز کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل در نظر داریم، می‌توان به افزایش میزان صادرات امیدوار بود. وی ادامه می‌دهد: براساس اعلام رسانه‌ها و طبق قول برخی از مسئولان امر، اعتباری برای حمایت از صادرات اختصاص یافته که می‌توان آن را در قالب یارانه‌های نمایشگاهی و جوایز صادراتی برای بهبود این وضعیت هزینه کرد، البته هنوز مبلغ کلی و سهم استان‌ها از این اعتبار مشخص نشده که امیدواریم با توجه به نقش بالای خراسان رضوی در صادرات و بازاریابی، سهم قابل توجهی از این اعتبارات به استان تعلق گیرد.
ورود ۱۷۰ واگن خالی به خراسان رضوی
pic۱
رسولیان می‌گوید: با توجه به اینکه برقراری ارتباط پروازی بین کشورها یکی از زیرساختهای توسعه صادرات به شمار می‌رود، در صورتی‌که بتوانیم امکان پرواز به برخی کشورها مانند قرقیزستان و حیدرآباد هند را فراهم کنیم و نیز مشکلات کمبود واگن و توسعه مبادی گمرکی را رفع کنیم، می‌توان به بهبود هر چه بیشتر وضعیت صادرات امید داشت.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی درباره حل مشکل کمبود واگن برای صادرکنندگان به ویژه در خراسان رضوی، اظهار می‌کند: به طور کلی با توجه به اینکه واگن روسی برای حمل‌ونقل کالا در ایران نداریم، به واگن‌های آسیای میانه وابسته‌ایم و وقتی این کشورها به ایران صادراتی نداشته و ترانزیتی از مسیر کشورمان صورت نمی‌گیرد، واگن خالی برگشتی برای حمل کالاهای ایرانی و صادرات آنها هم وجود ندارد به همین دلیل مجبور به استفاده از واگن‌های امدادی هستیم.
رسولیان اضافه می‌کند: تا یکی دو سال اخیر برخی از شرکت‌ها و افراد کار واردات واگن‌های امدادی را انجام می‌دادند که اختلاف‌هایی در این زمینه وجود داشت و سوء‌استفاده‌هایی صورت می‌گرفت و واگن‌ها با هزینه‌های بالا در اختیار صادرکنندگان قرار می‌گرفت که با درخواست بخش خصوصی این موضوع به راه‌آهن واگذار و راه‌آهن موظف به تامین واگن شد و کار به خوبی پیش رفت اما امسال و در یک بازه زمانی عدم همکاری ترکمنستان موجب بروز مشکلاتی در تامین واگن برای صادرات شد که خوش‌بختانه با پیگیری استاندار خراسان رضوی و مدیرکل راه‌آهن کشور و استان مشکل برطرف شد به طوری‌که تا روز گذشته 170 واگن خالی وارد استان شد.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل خراسان رضوی می‌گوید: از طرفی با توجه به اینکه ترانزیت کالای پنبه از مسیر ایران آغاز شده، واگن خالی بیشتری برای صادرات در اختیار خواهیم داشت و مطالبه اصلی ما این است که با پیگیری راه‌آهن، واگن‌های خالی قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان دریافت شود تا بخشی دیگر از مشکلات صادرکنندگان ظرف یک ماه آینده برطرف شود و اختصاص واگن به اندازه نیاز هر یک از صادرکنندگان باشد. وی در پاسخ به این سوال که آیا مشکل به وجود آمده برای واگن‌های صادراتی به دلیل بدهی ایران به ترکمنستان بود، تصریح می‌کند: این موضوع مربوط به بدهی نبود بلکه مواردی بود که اگر ایران آنها را می‌پذیرفت، هزینه‌هایی سربار صادرات می‌شد و این درحالی است که با تمهیدات تامین واگن توسط راه‌آهن، در سال گذشته 13 میلیون دلار هزینه حمل کالا برای بخش خصوصی کاهش یافت.
سفر به افغانستان با هدف رفع موانع صادراتی
رسولیان که به تازگی از سفر به افغانستان به عنوان نماینده خراسان رضوی بازگشته، درباره اهداف و دستاوردهای این سفر می‌گوید: این سفر با دو هدف انجام شد؛ کاهش موانع و مشکلات اقتصادی و هزینه‌های حمل‌ونقل صادرات و نیز تامین امنیت و رفاه رانندگان ایرانی در افغانستان از جمله این اهداف بود که در این راستا کمیسیون همکاری‌های استان خراسان رضوی و هرات و نیز دو کمیته اقتصادی و امنیتی برگزار شد و موضوعات مورد نظر در این جلسات مورد بررسی قرار گرفت. براساس تصمیمات اتخاذ شده در این کمیسیون و کمیته‌ها قرار شد بخشی از هزینه‌های حمل‌و نقل در مرز کاهش یابد و طرف افغانستانی امنیت مورد نیاز راننده‌های ایران را تامین کند.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل خراسان رضوی از توجه به بازارچه‌های مرزی، خط انتقال راه‌آهن خواف - هرات و توسعه صادرات سوخت به عنوان دیگر موضوعات بررسی شده در این سفر اشاره و اظهار می‌کند: طی جلساتی که با مرزنشینان و فرمانداران مرزی و نیز استاندار هرات و اتحادیه‌های بخش خصوصی مانند صادرکنندگان و صرافان افغانستان داشتیم، موضوعات مورد نظر مطرح شد و دو طرف در راستای رفع موانع موجود برای توسعه صادرات تلاش خواهیم کرد.
رسولیان با اشاره به نقش بازارچه‌های مرزی در صادرات و توسعه اقتصادی، عنوان می‌کند: یکی از موضوعات مهم در زمان حاضر کمک و توجه به مرزنشینان است و مسئولان باید چنین دیدگاهی داشته باشند، هر چه ما بتوانیم به مردم ساکن در آن مناطق کمک کرده و رفاه اجتماعی آنها را در این‌سو و آن‌سوی مرز فراهم کنیم، به امنیت مرزها کمک کرده‌ایم و با همین نگاه مذاکراتی با افغانستان داشتیم. وی عملکرد بازارچه‌های مرزی استان را مطلوب ارزیابی و اضافه می‌کند: مهم این است که در حال حاضر افرادی در این بازارچه ها مشغول به‌کارند و در راستای اشتغال‌زایی و تامین امنیت، به دنبال فعال‌سازی بازارچه سنگان در مرز ایران و افغانستان هستیم.
صادرات 817 میلیون دلاری گمرکات استان در نیمه نخست امسال
pic۲
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی نیز می‌گوید: براساس تراز سیستم تجارت خارجی ایران، میزان صادرات گمرکات استان شامل گمرک مشهد و چهار گمرک مرزی در شش ماهه نخست امسال یک میلیون و ۴۷ هزار تن کالا به ارزش ۸۱۷ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی ۱۱ درصد و از نظر ارزشی ۷ درصد کاهش داشته است.
علی اشرفی درباره دلیل کاهش میزان صادرات سال‌جاری نسبت به سال گذشته اظهار می‌کند: این موضوع ممکن است به دلایل مختلفی همچون کاهش تقاضای بیرونی، کاهش تولیدات داخل و یا کاهش صادرات کالاهایی مثل سیمان که دارای وزن بالایی هستند، باشد زیرا در سال گذشته میزان صادرات سیمان از استان بیشتر از امسال بوده و به همین دلیل در آمار سال‌جاری با کاهش وزن صادرات مواجه شدیم.
اشرفی با بیان اینکه براساس آمار موجود گمرک مشهد در صدر گمرکات استان در زمینه میزان صادرات است، می‌افزاید: یکی از دلایل این موضوع ظرفیت حمل‌ونقل ریلی وامکان صادرات ریلی از مشهد است؛ از مجموع ارزش صادرات خراسان رضوی در نیمه نخست سال‌جاری بیش از 615 میلیون دلار مربوط به گمرک مشهد بوده و پس از آن گمرک دوغارون با 69 میلیون دلار، دومین گمرک استان در این زمینه بوده است. وی ادامه می‌دهد: گمرک سرخس با 44 میلیون دلار صادرات کالا، گمرک لطف‌آباد با 41 میلیون دلار و در نهایت گمرک باجگیران با پنج میلیون دلار صادرات در رتبه‌های بعدی گمرکات استان قرار دارند.
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی درباره رتبه پایین گمرک باجگیران در صادرات استان، خاطرنشان می‌کند:دلیل اصلی این موضوع محدودیت گمرک ترکمنستان در عبور روزانه کامیون از مرز باجگیران است، در حال حاضر روزانه تنهاهشت کامیون با ظرفیت 20 تن کالا می‌تواند از این گمرک عبور کند و این درحالیست که ظرفیت این گمرک بسیار بیشتر از اینهاست. وی عنوان می‌کند: البته محدودیت عبور کامیون و حمل کالا در گمرکات سرخس و لطف آباد هم وجود دارد اما به اندازه باجگیران نیست و ظرفیت پذیرش روزانه کامیون در این دو مرز 250 کامیون است.
نقش بازارچه‌های مرزی در صادرات استان
اشرفی می‌گوید: بالاترین میزان صادرات در استان مربوط به محصول زعفران است و پس از آن، روغن و فرآورده‌های سبک غیر از بنزین، کف‌پوش، موکت و فرش ماشینی، رب گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، سیمان، شیرینی و شکلات، مصالح ساختمانی، کاشی، سرامیک، تخم‌مرغ، رنگ‌های پلیمری ساختمان و پسته دیگر محصولات صادراتی استان را شامل می‌شود. وی اضافه می‌کند: عمده مقصد کالاهای صادراتی ما کشورهای افغانستان، ترکمنستان، عراق، تاجیکستان، امارات متحده عربی، قزاقستان، اسپانیا، ازبکستان، چین و چند کشور دیگر است.
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی درباره صادرات بازارچه های مرزی استان نیز اظهار می‌کند: هم‌اکنون بازارچه مرزی باجگیران فعال و دو طرفه بوده و مناسب برای اشتغال اهالی است و در نیمه نخست امسال حدود 1418 تن کالا به ارزش 9 میلیون و 382 هزار دلار از این بازارچه صادر شده است. وی ادامه می‌دهد: در این مدت 35 هزار و 369 تن کالا به ارزش بیش از 14 میلیون دلار صادرات از بازارچه مرزی دوغارون صورت گرفته است.
اشرفی یادآور می‌شود: بازارچه مرزی سنگان هم که از جمله بازارچه‌های کشوری به شمار می‌رود هنوز به بهره‌برداری نرسیده و زمانی که هر دو طرف یعنی ایران و افغانستان تمایل داشته و این بازارچه برای مردم منطقه توجیه اقتصادی داشته باشد، افتتاح می‌شود، بازارچه سنگان هنوز استعداد بهره‌برداری را نیافته و به احتمال فراوان تا پایان سال افتتاح می‌شود.
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که آیا بازارچه‌های مرزی باجگیران و دوغارون توان افزایش ظرفیت صادراتی خود را دارند، می‌گوید: هر دو بازارچه دارای ظرفیت افزایش صادراتی و امکانات سخت‌افزاری، انبار، بار انداز و ... هستند اما شاید متقاضی برای پذیرش این صادرات وجود ندارد. وی بیان می‌کند: مسئولیت تردد و عبور کالا از هر مرزی در کشور چه از طریق گمرک و یا از طریق بازارچه‌ها با اداره کل گمرکات است و در این زمینه سایر سازمان‌ها همکاری لازم را دارند.اشرفی درباره جایگاه خراسان رضوی در صادرات کشور تصریح می‌کند:
این استان با واحدهای تولیدی فراوانی که دارد، استعداد صادراتی بیش از وضعیت حاضر دارد اما نکته این است که تمامی اقلام صادراتی خراسان رضوی از این استان صادر نمی‌شود و برخی از کالاها در سایر مرزها اظهار می‌شود که دلیل این موضوع ارزان بودن حمل‌ونقل داخلی کالا نسبت به ناوگان ترانزیتی و حمل‌ونقل بین‌المللی است. کالا از هر استانی که خارج شود نام همان استان بر روی آن درج می‌شود و در این شرایط خراسان مغفول می‌ماند وگرنه پتانسیل صادراتی ما بیش از اینهاست.جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی با اشاره به اهمیت موضوع صادرات در توسعه اقتصادی استان و کشور تاکید می‌کند: تمامی ارگان‌ها باید حساسیت بسیار ویژه‌ای نسبت به حمایت از صادرات داشته باشند چون اگر تولید برای صادرات باشد، توسعه، کار، اشتغال و آوردن ثروت به کشور را به دنبال دارد.
تاثیر بازارچه‌های مرزی در زندگی مرزنشینان
pic3
مدیر بازارچه مرزی دوغارون می‌گوید: ما در بازارچه‌های مرزی در زمینه صادرات کالاهای حجیم مانند مصالح ساختمانی، گچ و سیمان و موادغذایی و ارزاق عمومی مانند میوه و تره‌بار و لبنیات فعالیت می‌کنیم و مرزنشینان و افراد متقاضی می‌توانند پس از انجام بازاریابی، از طریق اجاره غرفه‌های بازارچه، کالاهای خود را تخلیه کرده و با بارگیری در کامیون‌های افغانستانی آنها را صادر کنند.
اکبر اسحاقی می‌افزاید: هم‌اکنون بازارچه مرزی دوغاون دارای ۳۲ غرفه تجاری جدید و مجهز است، این بازارچه در سال ۸۴ به علت بروز مشکلاتی بین ایران و افغانستان تعطیل و از سال ۹۱ دوباره بازگشایی شد. مردم مرزنشین این بازارچه را متعلق به خود می‌دانند و تاثیر خوبی در فعالیت و اشتغال آنها داشته مثلا کسی که در گذشته روزانه یک یا دو کامیون صادرات داشته امروز از طریق بازارچه می‌تواند ۱۰ کامیون صادرات داشته باشد، ضمن اینکه معافیت‌هایی هم برای صادرکنندگان وجود دارد.اسحاقی ارزش صادرات سال گذشته بازارچه دوغارون را ۳۰ میلیون دلار اعلام و اضافه می‌کند: در سه ماهه نخست امسال ارزش صادرات به هشت میلیون دلار رسید. وی می‌گوید: در حال حاضر ۳۰۰ نفر به طور مستقیم در این بازارچه اشتغال دارند که در هنگام بارگیری و صادرات، میزان اشتغال غیرمستقیم هم به ۱۲۰۰ نفر می‌رسد.
70 درصد صادرات استان از بازارچه باجگیران انجام می‌شود
pic۴
مدیر بازارچه مرزی باجگیران نیز می‌گوید: تا پایان نیمه نخست امسال ۱۲۷۲ تن کالا به ارزش هشت میلیون و ۳۱۰ هزار دلار از بازارچه مرزی باجگیران صادر شد و به این ترتیب نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر ارزشی ۴۶ درصد و از نظر وزنی ۲۱ درصد کاهش صادرات را شاهد بودیم. در این مدت ۴۸ هزار نفر ایرانی به بازارچه مقابل در ترکمنستان تردد کرده و حدود ۴۵ هزار نفر از ترکمنستان برای خرید کالاهای ایرانی وارد بازارچه باجگیران شده‌اند.
علی رحمتی می‌افزاید: یکی از دلایل اصلی کاهش صادرات در سال‌جاری را می‌توان رکود بازار ما و کشور مقابل دانست زیرا هر دو در تقابل کار تجاری هستیم و تورم‌ها و افزایش و کاهش نرخ دلار بر میزان صادرات تاثیرگذار بوده است و پیش‌بینی می‌شود میزان صادرات در نیمه دوم سال افزایش یابد. رحمتی اظهار می‌کند: در راستای افزایش میزان صادرات به ترکمنستان می‌توان اقداماتی انجام داد که تحقق موضوع معافیت حقوق و عوارض گمرکی برای شش قلم کالای ترکمنستانی از جمله این اقدامات است.
این موضوع موجب ارتقاء امنیت و سطح معیشت مردم منطقه و کمک به مرزنشینان می‌شود زیرا ترکمنستان قول داده با این معافیت و با انجام یک میلیون دلار صادرات به ایران، در مقابل معادل ۲۰ میلیون واردات از کشور ما انجام دهد.مدیر بازارچه باجگیران خاطرنشان می‌کند: اگر معافیت شش قلم کالای ترکمن شامل پارچه متقال، پارچه لی، پارچه نخی، حوله مسافرتی، روفرشی و پتوی مسافرتی محقق شود، سقف صادراتی بازارچه باجگیران به بیش از ۵۰ میلیون دلار خواهد رسید و با توجه به اینکه بیش از ۷۰ درصد صادرات استان خراسان رضوی از بازارچه باجگیران انجام می‌شود، تاثیر بسیار زیادی در میزان صادرات استان خواهد داشت. این بازارچه در حال حاضر یک طرفه فعال است و هیچ وارداتی از ترکمنستان صورت نمی‌گیرد و با توجه به اینکه طرف مقابل هم انتظاراتی از ما دارد، باید به آنها امتیازاتی بدهیم تا ترکمنستان کاری که با گمرک باجگیران انجام داد را با این بازارچه انجام ندهد.
رحمتی ادامه می‌دهد: در گذشته عبور روزانه ۳۰۰ کامیون و تریلی از گمرک باجگیران صورت می‌گرفت اما با اعمال محدودیت‌هایی از سوی ترکمنستان امروز تنها هشت کامیون با میزان بار کمتر از ۲۰ تن می‌توانند در طول روز از گمرک عبور کنند و ممکن است در صورت عدم همکاری ایران برای معافیت شش قلم کالای ترکمن، طرف مقابل هم به اعمال محدودیت برای بازارچه باجگیران بپردازد و بارها هم بحث تعطیلی بازارچه را عنوان کرده‌اند که ما برای جلوگیری از این موضوع تلاش کرده‌ایم.مدیر بازارچه مرزی باجگیران با بیان اینکه بازارچه باجگیران دارای ۲۸ غرفه برای صادرکنندگان است، می‌گوید: هم‌اکنون ۳۰۰ نفر به طور مستقیم و بیش از ۶۰۰ نفر به طور غیرمستقیم در این بازارچه اشتغال دارند و نباید اجازه دهیم این اشتغال از بین برود.
ارسال نظر