خودروهایی که از دریافت بنزین محروم شدند
خودروهای فرسوده اگرچه در ایران معضلی است برای آلودگی هوا و تصادفاتی که هر ساله جان هزاران تن از هموطنانمان را تهدید می‌کند، اما در کشورهای پیشرفته این نوع خودروها نردبان ترقی خودروسازانی است که فرصت فروش بیشتری پیدا می‌کنند.
در این مورد می‌توان به طرح جایگزینی خودروهای فرسوده که حدود چهار سال پیش در آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی به اجرا درآمد اشاره کرد به‌طوری‌که این طرح که با کمک ۵/۲ میلیارد دلاری دولت آمریکا اجرا شد نه‌تنها با استقبال متقاضیان روبه‌رو شد، بلکه توانست تقاضا برای خودرو را که براثر رکود جهانی به شدت افت کرده بود؛ احیا کند. همچنین برخی از تحلیلگران اقتصادی این کشور معتقدند که با توجه به اینکه عمر متوسط خودروها در آمریکا به ۴/۱۱ سال رسیده، ‌این وضعیت تا سال ۲۰۱۵ بیشتر دوام نخواهد آورد و بعد از آن خروج خودروهای فرسوده از گردونه حمل‌ونقل رشد انفجارگونه خواهد یافت. بر همین اساس آنها این شرایط را برای خودروسازان بهترین فرصت برای فروش بیشتر خودرو می‌خوانند و توصیه می‌کنند که خودروسازان از‌این فرصت به وجود آمده باید حداکثر استفاده را ببرند. این نمونه‌ها در مورد کشورهای اروپایی نیز صدق می‌کند و آنها از فرصت جایگزینی خودروهای فرسوده نهایت استفاده را می‌برند.اما برگردیم به خودروهای فرسوده کشورمان که سال‌هاست وبال گردن دولت‌های پیشین و فعلی بوده است. هرچند عدم تخصیص بودجه کافی برای خروج خودروهای مذکور دلیل اصلی ناکامی دولت‌ها در این زمینه عنوان می‌شود اما شرایط تولید خودرو در کشور را نیز باید به دلایل دیگر ناکامی این طرح اضافه کرد.شرایط انحصاری تولید خودرو در کشور و همچنین عدم تنوع و گران بودن خودروها از جمله عواملی هستند که تاکنون مانع فرصت سازی در این زمینه شده است. خروج خودروهای فرسوده و همچنین جایگزینی این خودروها هیچ‌گاه دغدغه صنعت خودرو کشورمان نبوده؛ چرا که بازار انحصاری و مهیایی که طی دهه‌های گذشته در اختیار تولید کنندگان این صنعت بوده، این طرح را در اولویت‌های بعدی خودروسازان قرار داده است. حال در شرایطی هستیم که تولید در شرکت‌های خودروساز با افت ۵۰ درصدی روبه‌رو شده، بنابراین با قاطعیت می‌توان گفت که دیگر امیدی به جایگزینی خودروهای فرسوده نیست و دارندگان خودروهای یاد شده باید به خروج خودروی خود بسنده کنند. اما از منظر دیگری نیز باید به این طرح شکست خورده نگاه کرد.
در این زمینه می‌توان به دارندگان خودروهای فرسوده اشاره کرد که بیشتر از اقشار کم درآمد جامعه هستند و خودرو آنها نیز منبع درآمدی جهت گذران نیازهای خانواده. حال در این شرایط دولت به آنها دیکته می‌کند که خودرو خود را که منبع درآمدتان محسوب می‌شود با دریافت یک یا دو میلیون تومان به مراکز اسقاط تحویل دهید و اگر تحویل ندهید مجازات‌هایی همچون عدم شارژ کارت سوخت و غیره در انتظارتان خواهد بود. حال در این شرایط دارنده خودرو فرسوده با خروج خودرو خود چه خودرویی را می‌تواند جایگزین کند، پراید ۱۶ میلیونی یا ۴۰۵ که حدودا ۲۵ میلیون تومان قیمت دارد. دولت چه کمکی به وی خواهد کرد تا بتواند این خط درآمدی را حفظ کند؟ در هر صورت تجربه سال‌های پیش نشان داده که خروج خودروهای فرسوده با دستور و دیکته پیش نمی‌رود و باید انگیزه لازم را برای دارندگان به‌وجود آورد. همانطور که دولت آمریکا بودجه سنگینی را در این زمینه مصوب کرد و در حاشیه این بودجه هم دارنده خودرو فرسوده سود کرد و هم تولیدکننده خودرو.
آنهایی که محروم شدند
با تشدید آلودگی هوا دولت عزم خود را جزم کرده تا با خروج خودروهای فرسوده که عامل ۷۰ درصد از آلودگی هوای کلانشهرها است، به این معضل پایان دهد. بر این اساس طبق مصوبه ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت کشور سواری‌های ۲۵ ساله و موتورسیکلت‌های ۱۵ساله از این به بعد بنزین یارانه‌ای نخواهند گرفت. به این ترتیب با پیگیری‌های وزارت نفت و ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت، شارژ کارت سوخت برخی خودروها و موتورسیکلت‌ها از دی ماه متوقف شده است. موتورها و خودروهای فرسوده و موتور سیکلت‌های فاقد پلاک ملی که هنوز برای دریافت پلاک جدید اقدامی نکرده‌اند.به گفته رییس ستاد مدیریت این طرح فعلا برای تهرانی‌ها اجرا می‌شود و بعد از این دامن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده دیگر شهرهای کشور را هم خواهد گرفت. شفیعی می‌گوید: در مرحله دوم این طرح موتور سیکلت‌های فرسوده با سن ۱۰ سال و خودرو‌های فرسوده با سن ۲۰ سال کارت سوختشان ابطال می‌شود.با این حال کارت سوخت این عده از مالکان خودرو و موتور سیکلت فعلا باطل نخواهد شد.
شفیعی در این باره می‌گوید: «با توجه به تماس‌هایی که با ستاد سوخت صورت گرفته و از آنجا که در کارت سوخت این خودرو و موتورسیکلت‌ها سوخت ذخیره وجود دارد، از این ماه به هیچ وجه کارت سوخت آنها شارژ نخواهد شد و ذخیره سوخت آنها نیز تا پایان سال اعتبار دارد و پس از آن هیچ اعتباری نخواهد داشت.»اما جریمه کردن خودروهای فرسوده به همین جا ختم نمی‌شود. افزایش حق بیمه شخص ثالث خودروهای فرسوده هم طرح دیگری است که ستاد مدیریت حمل‌ونقل در دست اجرا دارد. شفیعی در این زمینه نیز تاکید دارد که یکی از طرح‌هایی که برای خودروهای فرسوده در حال انجام است، افزایش حق بیمه شخص ثالث آنها است. هر چند که برخی از شرکت‌ها اقدام به افزایش آن داشتند، اما مقدار آن ناچیز بوده؛ اما با توجه به خطرات ایمنی که این خودروها برای حمل و نقل دارند، حق بیمه‌ آنها افزایش می‌یابد و به صورت سراسری و قانونمند این طرح اجرا خواهد شد.»