تراژدی حذف فضای سبز ادامه دارد
طرح تفصیلی جدید تهران سال 91 با خاصیت «انعطاف‌پذیری» در مقرراتی که برای ساخت‌وساز در آن نوشته شده است، به اجرا درآمد تا مدیریت‌شهری قادر باشد برحسب ضرورت یا مغایرتی که بین وضع موجود یک ملک یا محله با قوانین مصوب در طرح به وجود می‌آید، مختصات برخی از خطوط‌قرمز این طرح را در قالب «تدقیق ضوابط طرح‌تفصیلی» برای مالکان - از بابت کم‌ یا زیاد کردن سقف تراکم یا تغییر پهنه- جابه‌جا کند. اما اخیرا مطابق اطلاعات عینی و تحقیقات مکتوبی که شهروندان معدودی از محله‌ها از نحوه اجرای طرح تفصیلی در مجاور محل سکونت‌شان به دست آورده‌اند، مشخص شده است: برخی ساخت‌وساز‌ها در مغایرت با اصل طرح‌تفصیلی جدید و حتی در تضاد با مصوبات شورای ‌شهر و شورای عالی شهرسازی‌ومعماری کشور در حال اجرا است. در نمونه‌ای تازه از این ماجرا، اهالی یکی از محله‌های واقع در منطقه 3 خیابان دیباجی جنوبی بن‌بست گل، مطلع شده‌اند از سوی شهرداری اقدام به قطع و جابه‌جایی درختان فضای سبز محله به مساحت 670 مترمربع که با هزینه اهالی محل درختکاری شده بود شده است و کاربری زمین که با توجه به کاشت درختان به‌عنوان فضای سبز قلمداد می‌شده در نقشه‌های طرح تفصیلی به‌عنوان کاربری مسکونی تعیین شده است، این در حالی است که مطابق با ضوابط طرح تفصیلی، کاربری فضاهای سبز شهری تا سال 95 باید حفظ و تثبیت شوند.
به گزارش «دنیای اقتصاد» تغییر کاربری و تراکم‌فروشی در بازار ساخت‌وساز، مدیریت شهری را بر آن داشت تا با تدوین طرح تفصیلی جدید روند ساخت‌وساز‌های سطح شهر را در چهار نوع کاربری قانونمند کند و با مکانیزه کردن روند صدور پروانه امکان ورود سلیقه‌ای به سیستم را ببندد. در سامانه طرح تفصیلی جدید امکانی فراهم شده که مشخصات هر پلاکی از لحاظ نوع کاربری، تراکم و سطح اشغال مطابق با شرایط جغرافیایی آن منطقه مشخص است و درخواست صدور پروانه با شرایطی غیر از آن ممکن نخواهد بود. در کنار ابلاغ و اجرای طرح تفصیلی با توجه به کمبود سرانه فضای سبز، افزایش جمعیت و آلودگی هوای شهر تهران؛ مصوبه شورای شهر تهران برای تاکید دوباره در زمینه تثبیت کاربری‌های عمومی شهر تهران به ویژه فضای سبز از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ابلاغ شد.
در متن این مصوبه که بهمن سال90 ابلاغ شد، آمده است: «با توجه به ضرورت تامین اراضی مورد نیاز برای رفع کمبود فضاهای عمومی شهر، اراضی با کاربری فضای سبز، پارک‌ها و تجهیزات و تاسیسات شهری پیش‌بینی‌ شده در طرح تفصیلی قدیم به ویژه در سطح محلات، بدون حق تغییر کاربری کمیسیون ماده 5، تا پایان سال 1395 در طرح جامع تثبیت و ملاک عمل قرار گیرد.» براساس مفاد این مصوبه تغییر کاربری فضای سبز و پارک‌ها تا پایان سال 95 ممنوع شده است. ضمن آنکه خط قرمز این مصوبه تا حوزه اختیارات کمیسیون ماده 5 نیز گسترده شده و حق هر گونه تغییر کاربری فضای سبز از سوی کمیسیون ماده 5 را نیز گرفته است. با این حال در مدت اخیر روایت‌های زیادی از تغییر کاربری اراضی فضای سبز به سایر کاربری‌ها در نقاط مختلفی از شهر شنیده شده است. داستان بوستان مادر پرحاشیه‌ترین نمونه این تغییر کاربری‌ها بود که از اوایل سال جاری تاکنون شورای شهر تهران و شورای عالی شهرسازی و معماری کشور را با خود درگیر کرده است. زمین 1/7 هکتاری در منطقه 5 که زمانی با عنوان بوستان مادر شناخته می‌شد به گواه اعضای شورای شهر تهران بر‌خلاف ضوابط طرح تفصیلی محل ساخت و ساز قرار گرفته است. هر‌چند شهرداری تهران درباره ساخت‌وساز بوستان مادر به وجود مجوزهای قانونی در طرح جامع شهر تهران- طرحی که شورای‌عالی شهرسازی هم‌اکنون اجرای بندبند آن را توسط شهرداری ضروری می‌داند- برای تغییرکاربری‌ها حتی تغییرکاربری فضای‌سبز استناد می‌کند اما پیگیری‌ها از شورای‌عالی شهرسازی و معماری نشان می‌دهد این موضوع نه تنها از سوی کارشناسان این شورا مورد پذیرش قرار نگرفته بلکه از سوی عالی‌ترین مراجع همچنان در حال پیگیری است. به گفته آنها اگرچه براساس اظهارات مدیران شهرداری تهران پروژه نور دارای پروانه ساختمانی قانونی و با مجوز کمیسیون ماده 5 در حال انجام است اما این فرآیند دارای اشکال قانونی از سوی مراجع فرادستی است.شورای‌عالی دنبال آن است که بداند طی چه فرآیندی تغییر کاربری و اجازه احداث بنا در این پروژه داده شده است.
موضوع تغییر کاربری فضاهای سبز شهر فقط به داستان بوستان مادر محدود نمی‌شود. تغییر کاربری فضای سبز دیباجی جنوبی واقع در بن‌بست گل روایت تازه‌ای است که با برداشتن چندین اصله درخت به تغییر کاربری یک فضای سبز به کاربری مسکونی منجر شده است. این در حالی است که براساس مستندات اهالی محله این ملک به دلیل سکونت مالک آن در خارج از کشور طی سه دهه گذشته با هزینه اهالی محل به فضای سبز تبدیل شده و به‌عنوان عرصه «جنگلکاری» در اختیار شهرداری قرار گرفته است. شهرداری منطقه در تاریخ ۲۶ شهریور ماه سال ۸۷ طی نامه‌ای درخواست تملک و تغییر کابری ملک از مسکونی به فضای سبز را صادر کرده است. اما در سال ۸۹ اعلام شده که به جهت نبود بودجه مصوب امکان خرید زمین در آن سال وجود نداشته و تا سال جاری این موضوع به طول انجامیده است. پس از ابلاغ و اجرای طرح تفصیلی شهردار منطقه پس از مشخص شدن کاربری زمین مبنی بر اینکه کاربری زمین به مسکونی با تراکم ۱۲۰ درصد قرار دارد دستور جابه‌جایی ۲۳ اصله درخت این فضای سبز را صادر کرده است.
این در حالی است که طبق اظهارات اهالی محل و بررسی‌های میدانی این زمین با صرف هزینه از سوی اهالی محله درختکاری شده است و در چند سال گذشته اقداماتی همچون نصب تیرهای فلزی سبز‌رنگ مخصوص فضای سبز در راستای ساماندهی فضای سبز از سوی شهرداری انجام شده است.
اعتراض اهالی محله در راستای جلوگیری از جابه‌جایی درختان و تغییر کاربری زمین مذکور از تیرماه تاکنون در قالب چندین نامه‌نگاری با شهردار منطقه و سایر مسوولان شهرداری ادامه داشته است اما آیا مدیریت شهری بر وعده حفظ فضاهای سبز شهر برای بالا بردن سرانه فضای سبز باقی می‌ماند، یا اینکه بدون توجه به هشدارهای شهروندان باید انتظار ادامه تراژدی قطع درختان و نابودی فضای سبز شهری را داشت.