فشارخون بالا چیست؟
جاوید نجفی
کارشناس تغدیه و رژیم‌درمانی
فشارخون در واقع همان نیروی خون است که به رگ‌ها وارد می‌شود. قلب، خون را به درون رگ‌ها پمپاژ می‌کند و به این ترتیب خون در تمام بدن حمل می‌شود. فشارخون بالا به افزایش خون سیستولی بالاتر یا مساوی ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا یکی از هر دو حالت اطلاق می‌شود. امروزه این بیماری یکی از مشکلات بهداشتی در جهان محسوب می‌شود. فشارخون بالا سبب افزایش خطر حملات قلبی، سکته و نارسایی کلیه می‌شود. این خطرات در صورت وجود بیماری دیابت افزایش می‌یابد. فشارخون بالا قابل‌پیشگیری و درمان است. با پیشگیری و کنترل فشارخون بالا، مرگ و ناتوانی ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی کاهش می‌یابد.
خطر پیشرفت فشارخون بالا با رعایت چه نکاتی کاهش می‌یابد؟
کاهش مصرف نمک
پرهیز از مصرف الکل
ثابت نگه‌داشتن وزن ایده‌آل
رعایت رژیم غذایی متعادل

طبق توصیه‌های استاندارد بهتر است که میزان سدیم دریافتی در روز بیشتر از 2300 میلی‌گرم یا کمتر از پنج گرم(یک قاشق مرباخوری) نمک نباشد که متاسفانه اغلب افراد بیشتر از این مقدار در روز سدیم دریافت می‌کنند. توصیه شده است که بیماران قلبی و افرادی که فشار خون بالا دارند و همچنین افراد بالای 50 سال روزانه کمتر از 1500میلی‌گرم سدیم که معادل سه گرم نمک است، مصرف کنند.توجه: کل نمک مصرفی در غذا و نمکی که از نان، پنیر، رب گوجه‌فرنگی و سایر غذاهای کنسروی و آماده و فست‌فودها مصرف می‌شود باید کمتر از پنج گرم در روز باشد.

در چه غذاهایی مقدار نمک زیاد است؟
- غذاهای فرآیندشده و آماده از قبیل همبرگر، سوسیس و کالباس، ماهی دودی و غذاهای کنسروی و انواع پیتزا
- تنقلاتی نظیر چوب شور، ذرت بوداده، فراورده‌های غلات حجیم شده، آجیل‌ها و مغزدانه‌ها
انواع سس‌ها ازقبیل کچاپ، سس سویا، سس سالاد و رب گوجه‌فرنگی
- انواع پودر سوپ آماده
- سیب‌زمینی سرخ شده همراه با نمک و چیپس سیب‌زمینی
- انواع ترشی‌های آماده و شورها (خیارشور و کلم‌شور)
- پنیرهای پرنمک
توجه: بیشترین مقدار نمک از طریق مصرف نان است بنابراین دقت کنید که از نان های کم نمک استفاده کنید.

برای کنترل فشار خون چه نکاتی را رعایت کنیم؟
از غذاهای متنوع استفاده کنید. به عبارت دیگر روزانه از مواد غذایی موجود در پنج گروه اصلی غذایی(نان و غلات، میوه ها، سبزی‌ها، شیر و لبنیات، پروتئین‌ها) به مقدار توصیه‌شده مصرف کنید.از غذاهای سرشار از فیبر نظیر(نان سنگک و جو) از نوع کم‌نمک، ماکارانی سبوس‌دار، میوه‌ها و سبزی‌های تازه استفاده کنید.روزانه از میوه‌ها و سبزی‌ها به مقدار بیشتری استفاده کنید.(حداقل پنج وعده در روز)روغن‌های گیاهی (روغن آفتابگردان، کانولا و روغن زیتون و ...) را به جای روغن‌های حیوانی انتخاب کنید.غذاهایی با حداقل اسیدهای چرب ترانس و اشباع را انتخاب کنید. از مصرف غذاهای سرخ‌شده، گوشت‌های پرچرب، کیک‌ها،کلوچه‌ها و شیرینی خامه‌ای که چربی بالایی دارند، پرهیز کنید.نان‌هایی را مصرف کنید که در تهیه آن‌ها جوش‌شیرین به‌کار نرفته است.مصرف غذاهای کنسروی و غذاهای آماده را که در خارج از منزل تهیه می‌شوند، محدود کنید. این غذاها حاوی مقادیر زیادی نمک و چربی هستند.برای بهبود طعم غذا به جای نمک از انواع سبزی‌های معطر، سیب، آبلیمو و آب‌نارنج استفاده کنید.

چگونه می‌توان مقدار نمک دریافتی را کاهش داد؟
- در هنگام غذا خوردن از نمکدان استفاده نکنید.
- برچسب‌های تغذیه‌ای را مطالعه کرده و غذاهایی را انتخاب کنید که مقدار سدیم کمتری دارند.
- مواظب نمک پنهان که در همه مواد غذایی وجود دارند، باشید.
- ادویه‌هایی را استفاده کنید که در تهیه آن‌ها از نمک استفاده نشده است.
- فعالیت بدنی منظم داشته باشید
- از استعمال دخانیات به پرهیزید

تغذیه چگونه بر فشار خون تاثیر می‌گذارد؟
- مصرف غذاهای حاوی نمک یا سدیم زیاد می‌تواند فشار خون را بالا ببرد.
- افزایش وزن بدن باعث افزایش فشار خون می‌شود.
- کاهش وزن بدن باعث کاهش فشار خون می‌شود.
- کاهش میزان مصرف چربی می‌تواند از کاهش فشار خون بالا پیشگیری کند.

نمک چگونه باعث افزایش فشار خون می‌شود؟
وقتی که مقدار زیادی از غذاهای شور و پرنمک خورده شود، مقدار زیادی سدیم وارد بدن می‌شود. به‌دنبال آن بدن مقدار زیادی آب جذب می‌کند تا بتواند سدیم اضافی را خارج سازد. این مسأله باعث افزایش فشارخون در بعضی از افراد خواهد شد. بنابراین آب اضافه شده به بدن باعث افزایش فشار بر قلب و رگ‌های خونی می‌شود.