پتانسیل های زیر سطحی پایتخت
در حال حاضر فضاهای زیرزمینی بخش کوچکی از فضاهای شهری کلانشهر تهران را تشکیل می‌دهند. آنچه تاکنون به‌عنوان فضاهای زیرزمینی در این شهر مورد استفاده قرار گرفته شامل فضاهایی برای ارتباطات و حمل‌ونقل درون شهری مانند تونل ها، خطوط حمل‌ونقل و ایستگاه‌های مترو است.
این در حالی است که برای فضاهای زیرزمینی به دلیل پتانسیل بالایی که در رفع مشکلات سطح زمین دارند می‌توان کاربر‌دهای متعدد و گسترده‌تری را برنامه ریزی کرد. به‌عنوان مثال با استفاده صحیح از فضاهای زیرزمینی می‌توان به مزایایی چون ترافیک روان‌تر، آلودگی کمتر محیط زیست، کاهش تراکم و کارآمدی هر چه بیشتر فضاهای باز و روزمینی دست یافت.
این در حالی است که برای فضاهای زیرزمینی به دلیل پتانسیل بالایی که در رفع مشکلات سطح زمین دارند می‌توان کاربر‌دهای متعدد و گسترده‌تری را برنامه ریزی کرد. به‌عنوان مثال با استفاده صحیح از فضاهای زیرزمینی می‌توان به مزایایی چون ترافیک روان‌تر، آلودگی کمتر محیط زیست، کاهش تراکم و کارآمدی هر چه بیشتر فضاهای باز و روزمینی دست یافت.
در حال حاضر فضاهای زیرزمینی بخش کوچکی از فضاهای شهری کلانشهر تهران را تشکیل می‌دهند. آنچه تاکنون به‌عنوان فضاهای زیرزمینی در این شهر مورد استفاده قرار گرفته شامل فضاهایی برای ارتباطات و حمل‌ونقل درون شهری مانند تونل ها، خطوط حمل‌ونقل و ایستگاه‌های مترو است.
این در حالی است که برای فضاهای زیرزمینی به دلیل پتانسیل بالایی که در رفع مشکلات سطح زمین دارند می‌توان کاربر‌دهای متعدد و گسترده‌تری را برنامه ریزی کرد. به‌عنوان مثال با استفاده صحیح از فضاهای زیرزمینی می‌توان به مزایایی چون ترافیک روان‌تر، آلودگی کمتر محیط زیست، کاهش تراکم و کارآمدی هر چه بیشتر فضاهای باز و روزمینی دست یافت.برخلاف تصور رایج کنونی فضاهای زیرزمینی فقط به‌عنوان فضاهای ارتباطی کاربرد ندارند و می‌توان در کاربری‌هایی همچون کاربری تفریحی (اماکن ورزشی، پارک‌ها و...)، تجاری و اداری (بازارچه‌ها، کتابخانه‌ها و...)، فرهنگی (موزه‌ها، فرهنگسراها، سینماها و...) و خدماتی (پارکینگ‌ها و..) از ظرفیت آنها برخوردار شد. این موضوع زمانی اهمیت زیادی پیدا می‌کند که چالش های کلانشهر تهران همچون مشکلات متعدد شامل معضلات ترافیکی، افزایش آلودگی هوا، صدا و کمبود فضاهای سبز و تفریحی که پایتخت با آن دست و پنجه نرم می‌کند و تهران را به محیطی نامناسب برای زندگی بدل کرده است.زیر ذره بین مدیریت شهری قرار گیرد.
طی چند سال اخیر جمعی از کارشناسان و متخصصان حوزه شهرسازی و معماری با ارائه مقالات متعددی به مرکز بین المللی تحقیقاتی توسعه فضاهای زیرسطحی(ACCUS) به بررسی ضرورت و نیاز توسعه فضاهای زیرزمینی در بافت تاریخی شهر تهران پرداخته‌اند. محمدمهدی صفایی، کاملیا پورمخدومی، علی افشار و.. در دو مقاله جداگانه وضعیت بافت تاریخی تهران را بررسی و یک مدل پیشنهادی برای حفظ آنها ارائه داده‌اند. در این مقالات آمده است: «بافت تاریخی شهرهای قدیمی به‌عنوان هویت و سرمایه طبیعی آنها محسوب می‌شوند. امروزه به دلیل رشد بی‌رویه و قارچ‌گونه ساختمان‌های جدید در برخی از شهرها، هویت فرهنگی و بافت تاریخی در حال از بین رفتن است. بافت تاریخی شهر تهران که به بورس کالاهای تجاری مورد نیاز ایران تبدیل شده است و با ترافیک بسیار زیاد و دسترسی نامناسب به منطقه‌ای متروکه برای زندگی تبدیل شده بود؛ پس از توسعه متروی تهران و عبور آن از منطقه تاریخی شهر در سال ۱۹۹۸ تغییر چهره داده است و باعث جذب بسیاری از مردم به این منطقه مرکزی شهر و بازار قدیم شده است.
اغلب جاذبه‌های توریستی شهر در این منطقه قرار گرفته‌اند و بعد از توسعه مترو و شروع رونق مجدد این منطقه افراد بیشتری برای بازدید بناها و موزه‌ها به این منطقه مراجعه می‌کنند. این مساله همچنین باعث شکل‌گیری مناطقی برای توسعه ارتباط اجتماعی شهروندان خرید و امور روزانه آنها شده است. به تدریج با بالا رفتن جمعیت شهر و رونق این منطقه مرکزی و بازار، قیمت زمین و خانه به سرعت بالا رفته است و در همین زمان با توسعه بورس اجناس مختلف، تقاضا برای توسعه مراکز خرید و فروش و ساختمان‌های مرتفع تجاری افزایش یافته و سازنده‌های بسیاری را برای ساخت ساختمان‌های بزرگ و بلند، مراکز خرید و ساختمان‌های چند منظوره که به هیچ وجه با سایر ساختمان‌های قدیمی اطراف خود هماهنگ نبوده‌اند را جذب کرده است و از سوی دیگر شهرداری تهران برای ساختمان‌های بدون هماهنگی با بافت مجوز صادر کرده است.»
توسعه فضاهای زیرزمینی عمومی به منظور تأمین فضاهای مورد نیاز شهری می‌تواند یک روش و راه‌حل مناسب برای ترکیب ساختمان‌های قدیمی و جدید و حفظ سیمای شهری و جلوگیری از بروز ناهنجاری‌های بصری و ارزش تاریخی بافت و هویت آن و افزایش کیفیت زندگی باشد. بافت تاریخی یکی از باارزش‌ترین مؤلفه‌های هویتی و کیفی شهرهای قدیمی است. چشم‌پوشی و عدم توجه به بافت و ساختمان‌های قدیمی می‌تواند فرهنگ و هویت اجتماعی را از بین ببرد.» علاوه بر این، در مقاله دیگری به ساخت تونل توحید به‌عنوان یک تجربه موفق در توسعه فضاهای زیر سطحی اشاره شده است. در این مقاله آورده شده است: «ساخت تونل درون شهری توحید و بررسی تغییرات به‌وجود آمده در منطقه اطراف آن رشد سریع شهر تهران و جمعیت آن دردهه‌های اخیر و کمبود تأسیسات زیربنایی متناسب با آن رشد و مشکلاتی را در مناطق مختلف شهر به‌وجود آورده است. ترافیک خیلی سنگین، آلودگی هوا، تأمین آب شرب و سیستم دفع فاضلاب شهری برخی از این مشکلات هستند.
به‌دلیل عدم توسعه و نبود ارتباط مناسب بزرگراهی بعضی نقاط کور در شبکه بزرگراهی شهر وجود داشته که باعث اتلاف وقت، انرژی و هزینه افراد عبوری و شهروندان می‌شود. برای حل این مشکل توسعه خیابان‌های جدید و شبکه بزرگراهی و نیز تعویض خیابان‌های قدیمی در برخی نقاط صورت پذیرفته است. بزرگراه‌های شمالی و جنوبی شهید چمران منتهی به میدان توحید و شهید نواب منتهی به میدان جمهوری ترافیک عبوری سنگینی را در ساعات شلوغ ترافیکی در این منطقه به‌وجود آورده بودند به‌طوری که حرکت شمال به جنوب و بالعکس در این منطقه همانند یک قیف عمل می‌نمود که سرعت حرکت را بسیار کند و ترافیک منطقه را زیاد کرده بود. امتداد بزرگراه چمران و عبور آن به‌صورت پل از منطقه حدفاصل خیابان باقرخان و ابوریحان ۳۵ سال پیش مطرح شده بود که به‌صورت معلق باقیمانده بود که از ۵ سال پیش و با درک ضرورت آن برای حل مشکل منطقه طراحی آن به شکل تونل انجام شد.»«براساس گزارش و تحقیقات به‌عمل آمده احداث تونل توحید و عبور ترافیک این منطقه از زیرزمین باعث انتقال حرکت اتومبیل‌های عبوری و روانی آن در زیرزمین و نیز بهبود آن برای ساکنان منطقه حدفاصل میدان توحید و میدان جمهوری شده است. علاوه بر ذخیره شدن وقت، انرژی و هزینه بسیار زیاد، این پروژه باعث رونق اقتصادی منطقه و زمین کیفیت زندگی و اتمسفر منطقه شده است و این امر باعث بهبود زندگی و حس تعلق به محیط زندگی و رضایت‌مندی در ساکنان این منطقه شده است.»
این در حالی است که برای فضاهای زیرزمینی به دلیل پتانسیل بالایی که در رفع مشکلات سطح زمین دارند می‌توان کاربر‌دهای متعدد و گسترده‌تری را برنامه ریزی کرد. به‌عنوان مثال با استفاده صحیح از فضاهای زیرزمینی می‌توان به مزایایی چون ترافیک روان‌تر، آلودگی کمتر محیط زیست، کاهش تراکم و کارآمدی هر چه بیشتر فضاهای باز و روزمینی دست یافت.برخلاف تصور رایج کنونی فضاهای زیرزمینی فقط به‌عنوان فضاهای ارتباطی کاربرد ندارند و می‌توان در کاربری‌هایی همچون کاربری تفریحی (اماکن ورزشی، پارک‌ها و...)، تجاری و اداری (بازارچه‌ها، کتابخانه‌ها و...)، فرهنگی (موزه‌ها، فرهنگسراها، سینماها و...) و خدماتی (پارکینگ‌ها و..) از ظرفیت آنها برخوردار شد. این موضوع زمانی اهمیت زیادی پیدا می‌کند که چالش های کلانشهر تهران همچون مشکلات متعدد شامل معضلات ترافیکی، افزایش آلودگی هوا، صدا و کمبود فضاهای سبز و تفریحی که پایتخت با آن دست و پنجه نرم می‌کند و تهران را به محیطی نامناسب برای زندگی بدل کرده است.زیر ذره بین مدیریت شهری قرار گیرد.
طی چند سال اخیر جمعی از کارشناسان و متخصصان حوزه شهرسازی و معماری با ارائه مقالات متعددی به مرکز بین المللی تحقیقاتی توسعه فضاهای زیرسطحی(ACCUS) به بررسی ضرورت و نیاز توسعه فضاهای زیرزمینی در بافت تاریخی شهر تهران پرداخته‌اند. محمدمهدی صفایی، کاملیا پورمخدومی، علی افشار و.. در دو مقاله جداگانه وضعیت بافت تاریخی تهران را بررسی و یک مدل پیشنهادی برای حفظ آنها ارائه داده‌اند. در این مقالات آمده است: «بافت تاریخی شهرهای قدیمی به‌عنوان هویت و سرمایه طبیعی آنها محسوب می‌شوند. امروزه به دلیل رشد بی‌رویه و قارچ‌گونه ساختمان‌های جدید در برخی از شهرها، هویت فرهنگی و بافت تاریخی در حال از بین رفتن است. بافت تاریخی شهر تهران که به بورس کالاهای تجاری مورد نیاز ایران تبدیل شده است و با ترافیک بسیار زیاد و دسترسی نامناسب به منطقه‌ای متروکه برای زندگی تبدیل شده بود؛ پس از توسعه متروی تهران و عبور آن از منطقه تاریخی شهر در سال ۱۹۹۸ تغییر چهره داده است و باعث جذب بسیاری از مردم به این منطقه مرکزی شهر و بازار قدیم شده است.
اغلب جاذبه‌های توریستی شهر در این منطقه قرار گرفته‌اند و بعد از توسعه مترو و شروع رونق مجدد این منطقه افراد بیشتری برای بازدید بناها و موزه‌ها به این منطقه مراجعه می‌کنند. این مساله همچنین باعث شکل‌گیری مناطقی برای توسعه ارتباط اجتماعی شهروندان خرید و امور روزانه آنها شده است. به تدریج با بالا رفتن جمعیت شهر و رونق این منطقه مرکزی و بازار، قیمت زمین و خانه به سرعت بالا رفته است و در همین زمان با توسعه بورس اجناس مختلف، تقاضا برای توسعه مراکز خرید و فروش و ساختمان‌های مرتفع تجاری افزایش یافته و سازنده‌های بسیاری را برای ساخت ساختمان‌های بزرگ و بلند، مراکز خرید و ساختمان‌های چند منظوره که به هیچ وجه با سایر ساختمان‌های قدیمی اطراف خود هماهنگ نبوده‌اند را جذب کرده است و از سوی دیگر شهرداری تهران برای ساختمان‌های بدون هماهنگی با بافت مجوز صادر کرده است.»
توسعه فضاهای زیرزمینی عمومی به منظور تأمین فضاهای مورد نیاز شهری می‌تواند یک روش و راه‌حل مناسب برای ترکیب ساختمان‌های قدیمی و جدید و حفظ سیمای شهری و جلوگیری از بروز ناهنجاری‌های بصری و ارزش تاریخی بافت و هویت آن و افزایش کیفیت زندگی باشد. بافت تاریخی یکی از باارزش‌ترین مؤلفه‌های هویتی و کیفی شهرهای قدیمی است. چشم‌پوشی و عدم توجه به بافت و ساختمان‌های قدیمی می‌تواند فرهنگ و هویت اجتماعی را از بین ببرد.» علاوه بر این، در مقاله دیگری به ساخت تونل توحید به‌عنوان یک تجربه موفق در توسعه فضاهای زیر سطحی اشاره شده است. در این مقاله آورده شده است: «ساخت تونل درون شهری توحید و بررسی تغییرات به‌وجود آمده در منطقه اطراف آن رشد سریع شهر تهران و جمعیت آن دردهه‌های اخیر و کمبود تأسیسات زیربنایی متناسب با آن رشد و مشکلاتی را در مناطق مختلف شهر به‌وجود آورده است. ترافیک خیلی سنگین، آلودگی هوا، تأمین آب شرب و سیستم دفع فاضلاب شهری برخی از این مشکلات هستند.
به‌دلیل عدم توسعه و نبود ارتباط مناسب بزرگراهی بعضی نقاط کور در شبکه بزرگراهی شهر وجود داشته که باعث اتلاف وقت، انرژی و هزینه افراد عبوری و شهروندان می‌شود. برای حل این مشکل توسعه خیابان‌های جدید و شبکه بزرگراهی و نیز تعویض خیابان‌های قدیمی در برخی نقاط صورت پذیرفته است. بزرگراه‌های شمالی و جنوبی شهید چمران منتهی به میدان توحید و شهید نواب منتهی به میدان جمهوری ترافیک عبوری سنگینی را در ساعات شلوغ ترافیکی در این منطقه به‌وجود آورده بودند به‌طوری که حرکت شمال به جنوب و بالعکس در این منطقه همانند یک قیف عمل می‌نمود که سرعت حرکت را بسیار کند و ترافیک منطقه را زیاد کرده بود. امتداد بزرگراه چمران و عبور آن به‌صورت پل از منطقه حدفاصل خیابان باقرخان و ابوریحان ۳۵ سال پیش مطرح شده بود که به‌صورت معلق باقیمانده بود که از ۵ سال پیش و با درک ضرورت آن برای حل مشکل منطقه طراحی آن به شکل تونل انجام شد.»«براساس گزارش و تحقیقات به‌عمل آمده احداث تونل توحید و عبور ترافیک این منطقه از زیرزمین باعث انتقال حرکت اتومبیل‌های عبوری و روانی آن در زیرزمین و نیز بهبود آن برای ساکنان منطقه حدفاصل میدان توحید و میدان جمهوری شده است. علاوه بر ذخیره شدن وقت، انرژی و هزینه بسیار زیاد، این پروژه باعث رونق اقتصادی منطقه و زمین کیفیت زندگی و اتمسفر منطقه شده است و این امر باعث بهبود زندگی و حس تعلق به محیط زندگی و رضایت‌مندی در ساکنان این منطقه شده است.»
ارسال نظر