حفظ وضعیت در بازار ملک
بازار معاملات ملک در ماه گذشته وارد مسیر متفاوت از هفته‌های پایانی سال گذشته شد و نه تنها حجم خرید و فروش آپارتمان افزایش پیدا نکرد که برعکس، با شیب تند سقوط کرد. البته کاهش حجم معاملات مسکن به منزله بازگشت رکود یا توقف بازار در فاز رکودی نیست بلکه ناشی از تغییر سال و شرایط ابتدایی سال جدید است. در ابتدای سال معمولا بازار مسکن حتی در زمان رونق، با افت شدید معاملات مواجه می‌شود به‌طوری‌که حتی کسانی که در اواخر سال قبل، بخش زیادی از مراحل مقدماتی انجام معامله ملکی خود را انجام داده‌اند، برای عقد قرارداد و امضای مبایعه نامه، در فروردین اقدام نمی‌کنند. این شیوه خرید و فروش ملک در فروردین خود باعث کاهش شدید حجم معاملات مسکن می‌شود و خود را در آمارها منعکس می‌کند.

در دو هفته اخیر تعداد متقاضیان خرید و همینطور فروشنده‌ها در بنگاه‌های مسکن نسبت به نیمه دوم سال گذشته افزایش پیدا نکرد و این به منزله حفظ وضعیت سال گذشته طی اولین ماه سال جاری است. در عین حال واسطه‌های بازار اظهار امیدواری می کنند معاملات مسکن از تابستان یعنی یک فصل آینده رونق پیدا کند. بررسی‌ها و تحقیقات میدانی در بازار مسکن نشان می‌دهد، فعالان این بازار به رونق معاملات مسکن در سال جاری خوشبین هستند. یکی از مشاوران املاک تهران دراین باره معتقد است: با گذشت حدود بیش از دو هفته از آغاز سال هنوز درمعاملات خرید و فروش مسکن رونقی دیده نمی‌شود اما بازار رهن و اجاره تا حدودی رونق گرفته است. به گفته این مشاور املاک، بازار مسکن به ثباتی از قیمت‌ها رسیده است و نمی‌توان در سال ۹۵ انتظار جهش و افزایش قیمت‌ها را داشت و شاید در برخی مناطق حتی شاهد کاهش قیمت برای فروش رفتن ملک باشیم اما از نظر انجام تعداد معاملات با توجه به کاهش تورم و تسهیلات خریدی که از سوی دولت در نظر گرفته شده است می‌توان انتظار داشت که در این بخش با رونق روبه‌رو باشیم. سال گذشته متوسط قیمت مسکن در تهران حدود یک درصد نسبت به سال ٩٣ کاهش پیدا کرد. اما میانگین قیمت در اسفند ماه ٨ درصد نسبت به بهمن ماه افزایش یافت.

گروه دیگری از مشاوران املاک در مناطق پرمعامله بازار مسکن شهر تهران همچون مناطق ٤ و ٥ بر این باور هستند که این بازار در سال ۹۵ همچون سال‌های گذشته باز هم در رکود باقی خواهد ماند و تغییری در آن صورت نخواهد گرفت، البته با توجه به اینکه بسیاری توان خرید خانه را ندارند درنتیجه بازار رهن و اجاره واحد‌های مسکونی همچنان از رونق برخوردار است و اگر چه در شرایط حاضر اجاره‌بهای مسکن تغییری نکرده است اما تا دو ماه دیگر به رسم هر سال حدود ۱۰ تا ١٢ درصد افزایش اجاره‌بهای مسکن را خواهیم داشت. سال گذشته اجاره بهای مسکن در تهران حدود ١١ درصد افزایش یافت. درباره بازار اجاره امسال مشاوران املاک معتقدند اجاره بهای مسکن به اندازه نرخ تورم عمومی افزایش پیدا می‌کند. در این باره رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران نیز تاکید می کند: بازار اجاره در سال جاری متعادل خواهد بود و اجاره بها با موج صعودی روبه‌رو نخواهد شد بلکه انتظار می‌رود اجاره‌نشین‌ها در تابستان امسال شرایطی بهتر از سال قبل را تجربه کنند.

بررسی‌های میدانی از وضعیت بازار مسکن نشان می‌دهد برخی سازنده‌ها و به‌خصوص بساز و بفروش‌ها، نقدینگی خود را در بانک‌ها سپرده‌گذاری کرده‌اند و در نتیجه به‌رغم افزایش سقف تسهیلات ساخت مسکن، انگیزه کافی برای خارج ساختن منابع خود از بانک‌ها و تعریف پروژه‌های جدید ساختمانی ندارند. برخی از مشاوران املاک سطح شهر تهران درباره بازار ساخت‌وساز که می‌تواند منشا رونق محسوب شود، با اشاره به اینکه عوامل متعددی موجب کاهش ساخت‌وساز در سطح شهر شده است، اعلام کردند علاوه بر نبود تقاضا برای خرید مسکن و بالا بودن نرخ سود بانکی که باعث شده سازنده‌ها رغبتی برای ساخت‌وساز از خود نشان ندهند، باید به برخی هزینه‌های سربار و اضافه کننده قیمت تمام شده ساخت از سوی شهرداری و اداره مالیات هم اشاره کرد که سبب بازدارندگی به انجام سرمایه‌گذاری‌های جدید ساختمانی از سوی سازنده‌ها شده و جلوی ورود سرمایه‌های مولد به عرصه ساخت‌وساز را گرفته است.

کارشناسان حوزه اقتصاد مسکن با یک تحلیل هم جهت با آنچه مشاوران املاک از داخل بازار روایت می‌کنند، معتقدند در واقع وضعیت قیمت مسکن با آغاز دوره رونق به‌گونه‌ای است که پیش‌بینی می‌شود افزایش ملایم قیمت‌ها همزمان با شروع دوره رونق را شاهد باشیم. البته این افزایش جهش‌گونه نخواهد بود و حداکثر در حد تورم عمومی است. بر مبنای شواهد ذکر شده به احتمال زیاد نقطه شروع شیب مثبت ساخت‌وساز و همین‌طور معاملات خرید و فروش واحد مسکونی در تهران و شهرهای بزرگ از نیمه اول سال ۹۵ خواهد بود و در این میان کاهش غیر دستوری نرخ سود بانکی می‌تواند محرک مناسبی برای افزایش سرمایه‌گذاری و تسریع رونق در بازار مسکن و ساخت‌وساز باشد. هر چند نرخ دو درصدی کاهش یافته به شکل دستوری طی دو ماه اخیر به تنهایی کافی نبوده و این اثرگذاری زمانی محسوس‌تر است که نرخ سود باز هم به‌طور موثر و متناسب با کاهش تورم در کشور کاهش یابد.

در مورد میزان نوسان قیمت مسکن و ساختمان در سال جاری هم می‌توان گفت به هیچ‌وجه بازار مسکن و ساختمان در سال ۹۵ جهش قیمتی نخواهد داشت و همان‌طور که گفته شد با رد احتمال جهش، میزان افزایش قیمت از تورم عمومی فراتر نخواهد رفت. به هر حال افزایش سقف تسهیلات خرید مسکن به‌عنوان یکی از سیاست‌های اساسی وزارت راه و شهرسازی در راستای افزایش قدرت خرید متقاضیان که در اواخر اسفندماه با موافقت بانک مرکزی و مصوبه شورای پول و اعتبار به تصویب رسید کمک بسیار موثری جهت خانه‌دار شدن و تبدیل تقاضای موجود در بازار مسکن به تقاضای موثر است. ضمن آنکه اخیرا سقف وام ساخت مسکن نیز به ١٣٠ میلیون تومان در تهران و ٦ کلان شهر دیگر و ١١٠ میلیون تومان در شهرهای بزرگ و ٩٠ میلیون تومان در شهرهای کوچک افزایش پیدا کرد که این اتفاق باعث خواهد شد ساخت‌وساز از سمت سرمایه‌گذاران تحریک شود. تسهیلات جدید به‌صورت بدون سپرده پرداخت خواهد شد. پیش‌تر سقف تسهیلات خرید مسکن بین ٣٠ تا ٥٠ میلیون تومان متغیر بود اما حالا میزان این نوع تسهیلات مسکن، دو برابر شده است. این تسهیلات ساخت مسکن با نرخ سود ٢٢ درصد محاسبه خواهد شد و این موضوع با واکنش و موضع‌گیری سازنده‌ها روبه‌رو شده است. سازنده‌های مسکن با اشاره به تداوم رکود در معاملات خرید مسکن از یک سو و هزینه بر بودن بازگشت دوباره به صحنه ساخت‌وساز بعد از دو سال تعطیلی یا نیمه تعطیلی کارگاه‌های ساختمانی، خواستار پرداخت تسهیلات ساخت با نرخ سود کمتر شده‌اند.