میتسوبیشی و افشای 25 سال تقلب
هنوز آتش رسوایی که بزرگ‌ترین خودروساز اروپا (گروه فولکس‌واگن) درباره میزان تولید آلاینده‌ها به پا کرده بود، نخوابیده است که مخفی‌کاری یکی از سرشناس‌ترین خودروسازان ژاپن، دنیا را تکان داد. داستان از این قرار است که گفته می‌شود میتسوبیشی موتورز به طرزی باور نکردنی بیش از 2 دهه دست به تقلبی گسترده در رابطه با اعلام میزان مصرف سوخت خودروهای خود زده بود. اقدامی تعجب‌برانگیز از شرکتی که اغلب به محافظه‌کاری، نظم و دور بودن از حاشیه معروف بود. اگرچه تحقیقات هنوز مراحل اولیه خود را طی می‌کند ولی پیش‌بینی می‌شود ابعاد این رسوایی چیزی بیش از انتظارات و مشاهدات است. قسمت دردناک ماجرا آنجا است که میتسوبیشی به‌عنوان یک پیمانکار، مسوولیت تولید بخشی از خودروهای نیسان را نیز بر عهده داشته و گمان می‌رود این جریان سیاه به آن شرکت نیز سرایت کرده باشد. جالب آنجا است که از اظهارنظرهای مدیران ارشد میتسو، طوری برداشت می‌شود که گویی شرکت پیش‌بینی چنین روزی را می‌کرده است. فولکس واگن با تمام دارایی‌های بی‌پایان خود به حال و روزی وخیم دچار شد. باید دید موضع‌گیری نهادهای قضایی و حقوقی ژاپن و دیگر کشورها درباره میتسوبیشی (که آنقدرها هم تصور می‌شود، ثروتمند نیست) چه سمت و سویی خواهد گرفت. این برای شانزدهمین خودروساز بزرگ دنیا یک فاجعه است.
اصل خبر این است: شرکت خودروسازی میتسوبیشی موتورز ژاپن طی ۲۵ سال در آزمایش‌های مربوط به میزان مصرف سوخت اتوموبیل‌های خود تقلب کرده است. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد این شرکت از سال ۱۹۹۱ اسنادی نادرست به وزارت راه ارائه داده است. ادعایی که البته با تایید لفظی مدیران نیز روبه‌رو شده و حتی اذعان شده که این تقلب تا سال ۲۰۰۲ ادامه داشته است. براساس گزارش‌ها، میتسوبیشی میزان مصرف ۶۲۵ هزار خودروی کوچک خود را که برای داخل ژاپن (به اصلاح JDM) تولید شده بودند، دستکاری کرده است. این دستکاری در دو مدل خودرو، ۱۵۷ هزار دستگاه تولیدی خود میتسوبیشی و ۴۶۸ هزار تولیدی شرکت نیسان انجام شده است. همه آنها مدل مینی هستند که در ژاپن بسیار محبوبند اما در بازارهای دیگر موفقیت چندانی نداشته‌اند. یک روز بعد از افشای این رسوایی، میتسوبیشی اعلام کرد که این دستکاری، تاثیری بر مسائل زیست محیطی و آلودگی هوا نداشته ولی این را هم صراحتا اعلام کرد که درباره خودروهایی که به خارج صادر شده‌اند، همه مقررات رعایت شده است. این احتمال وجود دارد که در این مدت واقعا طولانی، تقلب اعمال‌شده بیش از آنچه باشد که مدیران اظهار کرده‌اند. خود این شرکت تاکنون تنها از دستکاری در دو مدل تولید شده با برند میتسوبیشی و دو مدل برای نیسان گزارش داده است.

این حقیقت زمانی فاش شد که نیسان در گزارشی ابتدایی، میتسوبیشی به‌عنوان پیمانکار خود را به عدم حسن انجام کار محکوم کرد و همین موضوع باعث تحقیقات بیشتر مدیران میتسوبیشی و یافتن حقیقت شد. در حال حاضر میتسوبیشی اعلام کرده است که صادقانه پاسخگوی تمام مشتریان خود خواهد بود. فروش و تولید خودروهای eK واگن و eK مینی متوقف شده و دو شرکت نیسان و میتسوبیشی، برای جبران خسارت وارده، مشغول چانه‌زنی هستند. میتسوبیشی اعلام کرده که هم‌اکنون از روش تست مورد استفاده‌‌شان، برای ساخت و تولید اغلب خودروهای ژاپنی استفاده می‌شود. اگر این ادعا درست باشد، پای بزرگانی چون تویوتا،‌ سوبارو و حتی هوندا نیز به میان کشیده خواهد شد. از نظر فنی این‌طور گفته می‌شود که میتسوبیشی داده‌های نیروی کشش خودروها را جعل کرده بود. در حقیقت آنها از داده‌های مربوط به آزمایش نیروی کشش مدل‌های دیگر خودرو استفاده کرده‌اند تا مصرف بهینه سوخت در خودروهای کوچک را بهتر از آنچه بود نشان دهند. بازرسان دریافتند که این نیروی کشش به‌طور عمده مربوط به میزان اصطکاک لاستیک‌ها با جاده و مقاومت هوا می‌شود. شرکت‌های خودروسازی اگر میزان نیروی کششی و مقاومت را کاهش دهند، می‌توانند میزان مصرف سوخت خودرو را نیز کاهش دهند.

تبعات اولیه آغاز می‌شوند
با روشن شدن این رسوایی، وزارت راه ژاپن (نهاد مسوول و ناظر بر صنعت خودرو) می‌خواهد خودروهای ساخت دیگر شرکت‌های ژاپنی را نیز زیر نظر بگیرد. بر همین اساس، از همه شرکت‌های خودروسازی ژاپنی خواسته تا میزان مصرف سوخت اتومبیل‌های خود را به‌صورت رسمی ارائه دهند. عجیب‌ترین بخش ماجرا آنجا است که میتسوبیشی مدعی شده میزان مصرف خودروهای ساخته شده‌اش را با معیارهای آمریکا تنظیم کرده است، نه با معیارهای ژاپن. بر اساس قوانین ژاپن، خودروهایی که در شهرهای این کشور تردد می‌کنند در صورتی‌که از میزان معینی بیشتر بنزین مصرف کنند، باید آن را اعلام کنند. شکی نیست که این مخفی‌کاری میتسوبیشی را با خسارت سنگین مالی و اعتباری روبه‌رو خواهد کرد. در اولین واکنش بازار، ارزش سهام این شرکت با افشای این تقلب ۱۰ درصد کاهش یافت. ارزش کل این واحد اقتصادی در بازار سهام ۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون یورو کاهش یافت و به گونه‌ای اسفناک به نصف رسید. تا اینکه مدتی بعد خبر رسید سقوط آزاد ارزش سهام شرکت خودروسازی میتسوبیشی در بازار بورس توکیو ادامه دارد. شاخص سهام این کمپانی ژاپنی هفته گذشته ۱۳ درصد دیگر افت را تجربه کرد. این میزان افت یکروزه در دوازده سال گذشته بی‌سابقه بوده است. میتسوبیشی سالی یک میلیون خودرو می‌سازد و سال گذشته ۱۸ میلیارد دلار درآمد داشته است. طبق آخرین گزارش رویترز سهام شرکت، راکد مانده و در صورتی که تمام روز به همین منوال پیش رود، سهام این شرکت به میزان دوسوم کاهش خواهد یافت. فاش شدن نقص خودروها، این شرکت را به فراخواندن و تعمیر ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو وادار ساخت. میتسوبیشی در کمتر از یک هفته ۶۰ درصد بازار خود را در ژاپن و ۵۴ درصد آن را در آمریکای شمالی از دست داد. گروه میتسوبیشی متشکل از ۲۷ شرکت بزرگ و کوچک است.

پس‌لرزه‌ها ادامه دارد
سرانجام بعد از حدود ۱۰ روز از برملا شدن تقلب شرکت، تتسورو آیکاوا مدیر عامل خودروسازی میتسوبیشی در کنفرانس مطبوعاتی گفت: هر چند تحقیقات در برخی موارد پیشرفت داشته است اما اینکه به چه دلیلی و چه کسی مسوول است هنوز مشخص نیست؛ بنابراین تحقیقات ادامه خواهد یافت. ما فهمیدیم آزمایش‌ها به نحوی انجام شده که مصرف سوخت را کمتر از واقعیت نشان دهد. همچنین روشی که این آزمایش‌ها بر مبنای آن انجام شده با مقررات ژاپن همخوانی ندارد. ما تاسف عمیق خود را از این بابت به مشتریان و سهامدارانمان ابراز می‌کنیم؛ اما این عذرخواهی و اعتراف نتوانست جلوی اقدام سخت‌گیرانه نهادهای نظارتی را بگیرد. مقامات ژاپن خیلی زود بر آن شدند تا از مرکز تحقیقاتی این شرکت بازرسی کنند. حتی خبرهایی مبنی بر ورود و تفتیش فیزیکی دفتر این شرکت در شهر اوکازاکی توسط پلیس نیز به گوش می‌رسد. دفاتری که مورد بازرسی قرار گرفته است، دومین مجتمع صنعتی بزرگ میتسوبیشی در ژاپن و علاوه بر تولید خودرو مرکز پژوهش است. پس از این جریانات، رئیس کابینه ژاپن در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد وزیر حمل‌ونقل به مدیرعامل میتسوبیشی دستور داده که تا پایان ماه آوریل شخصا گزارش کاملی درباره آزمایش‌های نادرست این شرکت ارائه دهد. به گفته یوشیهید سوگا، پس از بررسی نتیجه بازرسی و گزارش شرکت، ابعاد نادرستی آزمایش‌ها را هرچه زودتر مشخص می‌کنیم. ما با جدیت به این وضعیت برخورد خواهیم کرد و می‌خواهیم از ایمنی خودروها مطمئن شویم. طبق برآوردها این دستکاری برای میتسوبیشی ممکن است ۴۵۰ میلیون دلار (۵۰ میلیارد ین) هزینه داشته باشد. این هزینه شامل پرداخت به مشتریان، طراحی مجدد قطعات و پرداخت جریمه به شرکت خودروسازی نیسان است.

تاثیرات جهانی
روزنامه وال استریت ژورنال دستکاری در این داده‌ها را جدیدترین «خودزنی» توسط یک شرکت خودروساز دانسته است. پس از مرگ‌ومیر ناشی از نقص در کیسه‌های هوای ساخت شرکت قطعه‌سازی «تاکاتا» و رسوایی در حساب‌های مالی شرکت توشیبا، این دستکاری در داده‌ها جدیدترین ضربه به اعتبار صنعت و اقتصاد ژاپن است. وضعیت شرکت میتسوبیشی به بزرگی یا پیچیدگی تقلب انجام‌شده توسط فولکس‌واگن نیست اما در عین حال میخ دیگری به تابوت خودروسازی بود که شهرت و اعتبار آن از پیش خدشه‌دار شده است. در ادامه گسترش جهانی این رسوایی، یکی از مقامات اداره ملی ایمنی ترافیک بزرگراه‌های آمریکا NHTSA اعلام کرده است که از میتسوبیشی خواسته شده تا اطلاعات خودروهای فروخته‌شده در آمریکا را در اختیار این اداره قرار دهد. پیش‌تر اعلام شده بود مدل‌هایی که بهره‌وری سوخت آنها دستکاری شده، فقط در بازار ژاپن فروخته شده‌اند، اما اکنون مشخص شده مدل آی-مائیو که در بازارهای خارجی نیز فروخته می‌شده، در تیررس این اتهام قرار دارد. این رسوایی می‌تواند ضرر بسیار سنگینی به مجموعه میتسوبیشی وارد کند. همان‌طور که سال پیش رسوایی بزرگ فولکس‌واگن در اعلام میزان آلایندگی خودروهای دیزلی‌اش، منجر به استعفای مدیرعامل وقت و افت شدید سهام شد. البته تقلب آلمان‌ها بسیار عظیم‌تر بود و ۱۱ میلیون خودرو را در بر می‌گرفت. کارشناسان می‌گویند بخشی از این تقلب‌ها تابعی از قوانین سخت کشورها درمورد آلایندگی و مصرف سوخت است که شرکت‌ها را مجبور به دروغ و تقلب می‌کند. هیوندای و کیا هم در سال‌های گذشته چیزی حدود ۳۰۰ میلیون دلار را به‌عنوان جریمه برای مسائل زیست محیطی و مصرف سوخت پرداخت کرده‌اند. حتی در پرونده‌ای دیگر فورد مجبور شد به 200 هزار مشتری خود هر کدام ۱۰۶۰ دلار بابت موضوعی مشابه غرامت بدهد.