به جای خانه!
امروزه پیش‌ساخته سازی یکی از شیوه‌هایی است که در کنار ساخت و سازهای معمولی که با فولاد، آجر، سیمان، گچ و سایر مصالح شناخته شده ساخته می‌شوند، در موارد مختلف و متفاوتی کاربرد یافته است. به این ترتیب پیش ساخته‌سازی ظرف سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای را در ساخت و سازها به خود اختصاص داده که بنا بر برخی دلایل مانند سرعت بیشتر ساخت‌وساز، سبک‌تر بودن، قابلیت حمل‌ونقل و... در مواردی که افراد نیاز به سکونتگاه‌هایی ایمن و در عین حال سریع‌الاحداث‌تر دارند به آنها مراجعه می‌کنند. اما در میان انواع روش‌هایی که امروزه به عنوان شیوه‌های متداول پیش‌ساخته‌سازی رایج است، کانکس را می‌توان نسل اول ساخت‌وسازهای پیش‌ساخته معرفی کرد. هرچند هدف از استفاده کانکس‌ها در بسیاری موارد اسکان موقت است و این شیوه نسبت به دیگر روش‌های پیش‌ساخته‌سازی مانند دیوارهای گچی آماده، تکنولوژی‌های LSF و 3D پانل، قالب‌های بتنی پیش ساخته و ... ابتدایی‌تر به نظر می‌رسد، اما کانکس‌ها هنوز جزو روش‌های متداول اسکان سریع و ایمن محسوب می‌شوند.
به این ترتیب، هنوز هم در مواقعی که افراد به دلیل طولانی شدن زمان صدور مجوز ساخت به خصوص در مورد ویلاها و فضاهای تفریحی، امکان ساخت‌وسازهای معمول برایشان وجود ندارد یا در مواردی مانند بروز حوادث طبیعی و غیرمترقبه مانند سیل و زلزله نیازمند به مکانی برای اسکان موقت هستند، کانکس را بهترین گزینه پیش روی خود می‌دانند. استفاده در فضاهای ویلایی و همچنین کاربرد مسکونی در هنگام بروز حوادث غیرمترقبه، مواردی است که در آن از کانکس به عنوان منزل مسکونی و به جای خانه، استفاده می‌شود. علاوه بر این کانکس‌ها کاربردهای وسیع‌تری دارند که از آن جمله می‌توان به کانکس‌های ایستگاهی، کانکس‌های آشپزخانه‌ای، کمپ‌های تفریحی، کانکس‌های پلیس، بیمارستانی و فروشگاهی اشاره کرد.
کانکس‌ها چه مزایایی دارند؟
همانگونه که توضیح داده شد، کانکس به اتاق‌های پیش‌ساخته‌ای گفته می‌شود که برای اسکان دادن سریع نیروی انسانی در انواع شرایط اقلیمی ساخته شده است و همچنین قابلیت حمل و نقل و جابه‌جایی داشته باشد. کانکس در موارد اداری، مسکونی، خودرویی و سرویس‌های بهداشتی سیار (دستشویی، حمام) در ابعاد مختلف جهت هرگونه شرایط اقلیمی و... کاربرد دارد و طوری‌که گفته می‌شود، در برابر حوادثی مانند سیل و زلزله هم مقاوم‌اند.
کانکس‌ها علاوه بر ویژگی خاصی که از نظر اقامت سریع افراد در انواع شرایط آب و هوایی و مکان‌های جغرافیایی دارند و همچنین زمان ساخت و نصب آنها نسبت به ساخت و سازهای معمول بسیار کمتر است، ویژگی‌های دیگری نیز دارند. از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد کانکس امکان جابه‌جایی کانکس می‌باشد. کانکس در امور مختلفی از جمله کانکس اقامتی، کانکس سرویس‌های بهداشتی (دستشویی و حمام) و کانکس اداری مهندسی و... در اندازه‌های مختلف و طرح‌های متنوع کاربرد دارد. مقاومت در برابر زلزله، نصب سریع و حمل و نقل، قابلیت جابه‌جایی و نصب مجدد، جلوگیری از به هدر رفتن حرارت و برودت در تغییرات جوی، قابلیت اجرا در اقلیم‌های مختلف و مناطق صعب‌العبور، عایق صوتی و حرارتی، مقاومت مکانیکی بالا و دارا بودن از توجیه اقتصادی در برابر مصالح سنتی از دیگر ویژگی‌های این شیوه از پیش ساخته‌سازی در شرایط اسکان موقت است.
از سوی دیگر، کانکس برخلاف ساخت‌وسازهای موقتی که به شیوه‌های سنتی یا معمول ساخته می‌شوند قابل فروش مجدد و یا حمل به نقطه دیگری برای استفاده است. کانکس فوری ساخته می‌شود و اکثرا آماده تحویل است، ولی ساختمان در طولانی‌مدت ساخته می‌شود و در صورتی که نیاز فوری به مکانی برای اسکان باشد، بهترین شیوه است.
نظر انبوه‌سازان درباره اسکان کانکسی
اما همانطور که در بالا اشاره شد، کانکس‌ها سکونتگاه‌های موقتی هستند؛ بنابراین اولین نکته‌ای که در این زمینه باید بر آن تاکید شود این است که هرگز به کانکس به عنوان سکونتگاه دائمی نمی‌توان نگاه کرد.
درست است که کانکس‌ها آنطور که سازندگان آنها می‌گویند از کلیه استانداردهای یک سکونتگاه مانند عایق بودن حرارتی و برودتی، مقاومت در برابر زلزله و... برخوردارند، اما انبوه‌سازان پایتخت توصیه می‌کنند هرگز به یک کانکس به‌عنوان سکونتگاهی دائمی نگاه نکنید، حتی نمی‌توان در ویلاها بر روی کانکس‌ها به جای ساخت‌وسازهای دائمی حساب باز کرد، چرا که تمام خصوصیات مثبت و ویژگی‌هایی که در مورد مزایای کانکس در بالا به آن اشاره شد تنها در کوتاه مدت جواب می‌دهد.
بنابراین، اینکه در بسیاری موارد افراد ترجیح می‌دهند برای کم کردن دردسرهای دریافت مجوز ساخت و یا کاهش هزینه‌ها و زحمت کمتر به جای ساخت و سازهای معمول کانکس‌های موقتی را سکونتگاه دائمی خود کنند، به خصوص در فضاهای ویلایی یا باغچه‌های شخصی، کار چندان درستی نیست.
انبوه‌سازان تاکید می‌کنند: درست است که کانکس‌ها تا حدی عایق سرما و گرما هستند و امکان سیم‌کشی و استفاده از تجهیزات حرارتی و برودتی در آنها وجود دارد، اما به طور قطع از نظر این ویژگی‌ها با ساختمان‌های معمول و دائمی قابل مقایسه نیستند و بسیار ضعیف‌ترند. اینگونه سکونتگاه‌ها بیش از آنکه حتی برای چند روز سکونت در سال در فضاهای ویلایی مناسب باشند، اغلب برای تامین سکونتگاه‌های موقت کارگری در کارگاه‌های ساختمانی به کار می‌آیند و بیشتر خاصیت کاری دارند.
برابری هزینه ساخت کانکس با آپارتمان؟
اما نکته دیگری که انبوه‌سازان به‌عنوان یک نکته مهم در ارتباط با کانکس‌ها بر آن تاکید می‌کنند برابری یا همان سر به سر شدن هزینه ساخت و نصب یک مترمربع کانکس با یک مترمربع واحد مسکونی است. سازندگان پایتخت می‌گویند: اغلب گرانی‌هایی که در ساخت ساختمان‌های معمولی وجود دارد مربوط به نازک‌کاری است، در حالی‌که هزینه سفت کاری یک مترمربع واحد مسکونی با ساخت و خرید یک مترمربع کانکس برابر است، یعنی به طور متوسط حدود 300 تا 400 هزار تومان.
بنابراین این تفکر که کانکس‌ها ارزان‌تر از شیوه‌های معمول ساخت‌وساز هستند، چندان درست و منطقی نیست، ضمن اینکه محدودیت ابعاد در کانکس‌ها و چند تکه بودن آنها - مجزا بودن فضاهایی مانند آشپزخانه و سرویس بهداشتی و... از فضای اصلی کانکس - عدم امکان سکونت دائمی در این فضاها را تشدید می‌کند.