چه کسی سـرمایه مراجابه‌جا کرد - ۱۲ مرداد ۹۱
حسن نصرت‌آبادی
دارایی خود را در کجا سرمایه‌گذاری کنیم؟ این سوالی است که بسیاری از ما وقتی صاحب چیزی که می‌توان نامش را دارایی گذاشت می‌شویم، از خود می‌پرسیم! اما آیا جایی وجود دارد که به ما کمک کند؟ در دنیای امروز شرکت‌های بسیاری در این زمینه فعالیت می‌کنند. بسیاری از کمپانی‌های مدیریت مالی بخشی اختصاصی در این زمینه دارند. آنها به دنبال جواب دادن به این سوال هستند که با توجه به شرایط شما چگونه ترکیبی بهترین نتیجه را برای شما خواهد داشت. جوابی که مسلما هیچ‌گاه بی‌عیب نخواهد بود که اگر بود دیگر کسی در دنیا مشکل مالی نداشت!
مدیریت پول
از بین کمپانی‌هایی که در زمینه مدیریت دارایی فعالیت می‌کنند به عنوان نمونه‌ای خوب و کامل می‌توان «فیدلتی» را نام برد. این سایت در زمینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری نظیر مدیریت پورتفوی مالی،‌ استراتژی برآورد درآمد، مدیریت پول و حساب‌های بانکی فعالیت می‌کند. بسیاری از مدیران برجسته مالی معتقدند برای پخش کردن ریسک و جلوگیری از ورشکستگی ناگهانی باید دارایی را به اشکال مختلف تبدیل کرد. مطمئن باشید: این یک اصل است! این وب سایت نیز با تاکید بر این مهم برای کم کردن ریسک تا حد امکان چهار دسته دارایی را با شاخص‌های ریسک متفاوت به عنوان اصلی‌ترین ابزار‌های سرمایه‌گذاری معرفی کرده است. این چهار ابزار عبارتند از: سرمایه‌گذاری کوتاه مدت، سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه، خرید سهام خارجی و خرید سهام داخلی. اندکی با این مفاهیم بیشتر آشنا شویم!‌ مسلما سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت کمترین ریسک را دارد. وقتی سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت انجام می‌دهید می‌دانید پولتان از گزند اتفاق‌هایی که ممکن است در آینده بیفتد در امان است!‌ چه کسی می‌داند که فلان شرکت که در حال حاضر بسیار خوب فعالیت می‌کند پنج سال بعد ورشکسته خواهد شد یا نه؟ خوب پس با سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت کمترین ریسک را تقبل می‌کنید! ‌زیاد خوشحال نشوید! تولیدکنندگان نیز در دانستن این مطلب با ما اشتراک دارند! ‌بله آنها هم می‌دانند و هر که در بازار فعالیت می‌کند نیز این را می‌داند و به همین دلیل است که سود کمتری به سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت می‌دهند. چون می‌دانند خیلی نمی‌توانند روی این پول‌ها حساب کنند. حال اجازه دهید اندکی ریسکی‌تر شویم!‌ اوراق قرضه!‌ این را تقریبا به معنای سرمایه‌گذاری بلند مدت بگیرید. اوراق قرضه در اقتصاد برای تامین مالی بنگاه‌ها منتشر می‌شود. حال این بنگاه می‌تواند دولت باشد یا بنگاهی خصوصی!‌ چرا ریسک بیشتری متقبل می‌شوید! وقتی اوراق می‌خرید به این معنا است که بازپرداختی را از بنگاه مورد نظر خواهان هستید. اینکه بنگاه مورد نظر در فعالیت خود موفق باشد یا نه ارتباط مستقیم دارد با پرداخت شدن کوپن‌های اوراق شما!‌ پس یا اوراق نخرید یا اگر می‌خرید اوراق شرکت‌هایی را بخرید که مطمئنید پتانسیل‌های تولیدی را به درستی می‌شناسند. به عبارتی: کار خود را بلدند.
آیا ریسک بیشتر نیز وجود دارد؟ بله مطمئن باشید ریسک بیشتر همیشه وجود دارد!‌ بستگی دارد چقدر ریسک‌پذیر باشید!‌ اگر بروید در بورس و شروع به خرید سهام کنید چه می‌شود؟ بورس به شما عایدی نمی‌دهد مثل اوراق قرضه یا سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت! اما ارزش سرمایه شما را بالا و پایین می‌کند!‌ اگر سهام شرکتی را بخرید ممکن است در یک شب با خوش شانسی به شخصی ثروتمند تبدیل شوید و همچنین ممکن است تمام چیزی را که داشتید نیز از دست دهید. به این می‌گویند: ریسک بیشتر! باید دقت داشته باشید که به طور کلی انتظار بر این است که ریسک سهام خارجی از سهام داخلی بیشتر باشد.
حالا با در نظر گرفتن این ملاحظات بگذارید ببینیم در یک بررسی تاریخی ریسک‌پذیری افراد چگونه برای بیشتر شدن دارایی‌شان مفید بوده است. «فیدلتی» با بررسی داده‌های بازدهی ابزارهایی که در بالا بررسی شد در بین سال‌های ۱۹۲۶ تا ۲۰۱۰ نتایجی آماری را به دست داده است که بر اساس آن می‌توان سرمایه‌گذاران را به شش گروه نسبت به میزان ریسکی که تقبل می‌کنند تقسیم کرد.
سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت
فرض کنید آنقدر ریسک گریز ‌هستید (اگر نگوییم که آنقدر ترسو هستید!) که همه سرمایه‌تان را به کوتاه مدت اختصاص می‌دهید. بد نیست بدانید که این همان مصداق ضرب‌المثل: «هر که بامش بیش برفش بیشتر» است که البته در جهت عکس هم معنا دارد! (ریسک بیشتر با ضرر احتمالی بزرگتر نیز همراه خواهد شد!)
بررسی آمار‌های موجود شرکت Ibboston Associate که در سال 2010 منتشر شده و شامل داده‌های مربوط به بازدهی ابزارهای چهار‌گانه مدنظر در بین سال‌های 1926 تا 2010 است نشان می‌دهد که در بهترین حالت بازدهی این ترکیب به 2/15 درصد رسیده است. این در حالی است که به طور میانگین بازدهی این ترکیب از 4 درصد کمتر بوده است. کمترین بازدهی‌ای هم که در این مدت تقریبا 90 ساله مشاهده شده برای این ترکیب بی‌ریسک 04/0- بوده است.
فیدلتی این نوع ترکیب سرمایه را مناسب برای کسانی می‌داند که ترجیحشان از دست ندادن سرمایه خود است و حاضرند کمترین میزان سود را داشته باشند به شرطی که به سرمایه‌شان کمترین آسیب برسد. مطمئن باشید ریسک‌پذیرتر بودن میانگین سودتان را بیشتر می‌کند ( فقط کمی اعصابتان را خوردتر نیز می‌کند!)
سرمایه‌گذاری محافظه‌کارانه
برنامه دوم که این کمپانی به مشتریان خود ارائه می‌دهد ریسک بیشتری دارد و در نتیجه سود بیشتری نیز به همراه خواهد داشت. در این برنامه مشتری ۳۰ درصد دارایی‌های خود را به شکل کوتاه مدت،۵۰ درصد آن را در اوراق قرضه، ۶ درصد در سهام خارجی و ۱۴ درصد را در سهام داخلی سرمایه‌گذاری می‌کند.
اما سود این نوع سرمایه‌گذاری نیز در بهترین حالت تا بیش از 31 درصد بوده است. در واقع این امر به این معنا است که در دوره تقریبا 90 ساله بین سال‌ها‌ی 1926 تا 2010 در یک سال سود سرمایه‌گذاری به این شکل تا بیش از 31 درصد نیز بوده است، اما در بدترین سال این دوره بنا بر آمارهای شرکت Ibboston As sociat
‌ حدود ۶۷/۱۷ درصد نیز ضرر تجربه شده است. به طور میانگین در ۹۰ سال مورد بررسی این ترکیب سرمایه که این کمپانی پیشنهاد می‌دهد ۰۶/۶ درصد بوده است. ملاحظه می‌کنید؟ «هر که ریسکش بیش سودش (ضررش) بیشتر». در ادامه نیز این مطلب را خواهید دید.
اما این نوع سرمایه از دید متخصصان مالی این وب سایت برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال مینیمم کردن نوسانات ارزش سرمایه خود هستند و در نتیجه به دنبال رویه درآمدی می‌باشند. به این معنا که مثلا بیشتر دارایی خود را همانطور که می‌بینید در اوراق قرضه و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت اختصاص می‌دهند، امری که نشان می‌دهد این نوع سرمایه‌گذار بیشتر به فکر درآمد دوره‌ای است تا سود بلند مدت.
سرمایه‌گذاری متعادل
ریسک بیشتری را می‌توانید تحمل کنید؟ سرمایه‌گذاری متعادل! در این نوع سرمایه‌گذاری که 10 درصد دارایی‌ها به سرمایه‌گذاری کوتاه مدت، 40 درصد به اوراق قرضه، 15 درصد به سهام خارجی و 35 درصد به سهام داخلی اختصاص داده می‌شود میانگین سود سالانه در 90 سال 96/7 درصد بوده است. اما در بهترین سال این دوره سود استفاده از این ترکیب به بیش از 76 درصد نیز رسیده است. از آنجایی که این برنامه بیش از برنامه‌های قبل ریسکی است بدترین رکورد آن نیز تا بیش از 40 درصد ضرر سالانه را نشان می‌دهد. فیدلتی این برنامه را برای کسانی که ترجیح خود را افزایش سرمایه می‌بینند و از طرفی قدرت تحمل نوسانات بازار را نیز دارند مناسب می‌داند.
ترکیب رشد سرمایه
این ترکیب کمتر از سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت استفاده می‌کند. تنها 5 درصد از ترکیب دارایی در این نوع پرتفوی سرمایه از نظر متخصصان سایت به سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت اختصاص می‌یابد. 25 درصد دارایی به صورت اوراق قرضه ‌21 درصد سهام خارجی و 49 درصد را سهام داخلی تشکیل می‌دهد. بررسی سایت فیدلتی از آمار و ارقام بازدهی این ابزار‌ها در دوره سال‌های 1926 تا 2010 نشان می‌دهد که بهترین رکورد بازدهی این ترکیب 55/109 درصد در سال بوده است. این ترکیب به طور میانگین سود سالانه ای معادل 91/8 درصد را به‌جای گذاشته است و در بدترین سال نیز تا 92/51 درصد ضرر داده است. فیدلتی معتقد است این ترکیب سرمایه برای سرمایه‌‌گذارانی خوب است که تحمل نوسانات شدید بازار را به خصوص در دوره‌های طولانی‌تر دارند.
ترکیب رشد شدید سرمایه
از این جا به بعد اگر این کاره هستید همراه ما شوید!‌ خوب همانطور که انتظار می‌رفت حرکت به سمت ریسک بالاتر است. این ترکیب سرمایه هیچ سهمی برای سرمایه‌گذاری کوتاه مدت اختصاص نمی‌دهد. در عوض تا 60 درصد را در سهام داخلی سرمایه‌گذاری می‌کند و از 40 درصد باقیمانده 25 درصد سهام خارجی و 15 درصد نیز اوراق قرضه هستند، اما کارآیی چگونه بوده است؟ سایت فیدلتی ادعا می‌کند که به طور میانگین این ترکیب سرمایه 54/9 درصد سالانه سود داشته است. چه خوب! بهترین رکورد سود سالانه این ترکیب نیز 07/136 درصد بوده است. هر چند دوران بد این ترکیب سرمایه هم جایی رقم خورده که در یک سال 78/60 درصد ضرر داده است. حال این ترکیب سرمایه به درد چه کسانی می‌خورد؟ فیدلتی معتقد است این ترکیب را کسانی انتخاب می‌کنند که اولین اولویتشان رشد سریع سرمایه‌شان است و در مقابل تاب تحمل نوسانات شدید بازار را نیز دارند. اما آیا ترکیب ریسکی‌تری هم وجود دارد؟ چنین ترکیب سرمایه‌ای نیز وجود دارد و آن وقتی است که به کلی دارایی‌های خود را به خرید سهام اختصاص می‌دهید. سخت است، ‌می‌دانیم! بیشترین ریسک، بیشترین سود بالقوه، بیشترین ضرر بالقوه. حداقل پیشنهاد ما این می‌تواند باشد که بدانید استفاده از این ترکیب سرمایه زندگی‌تان را پر از هیجان (بیش از حد) می‌کند.
ترکیب سرمایه شدیدا پرریسک
در این ترکیب سرمایه 70 درصد سهام شرکت‌های داخلی را می‌خرید و 30 درصد نیز سهام خارجی. خوب معلوم است که چه کاری دارید می‌کنید. دل به دریا می‌زنید. اگر دریا نیز همراهتان باشد، همان‌طور که در بهترین رکورد این ترکیب سرمایه در دوره مورد تحقیق فیدلتی معلوم شده است، ممکن است تا 89/162 درصد در یک سال سود کنید! اما اگر دریا توفانی باشد حواستان باشد که ممکن است تا 56/67 درصد ارزش دارایی تان را از دست بدهید که افرادی در بین سال‌های 1926 تا 2010 این ضرر را متحمل شده‌اند. حداقل می‌توانید خود را به این شکل راضی کنید که در بلند مدت هر چه ریسک بیشتری را تقبل کنید به طور میانگین سرمایه‌تان رشد بیشتری خواهد کرد. در این جا نیز به طور متوسط در 90 سال مورد نظر 10 درصد رشد سالانه وجود داشته است. حال به خودتان برمی‌گردد که از بین این افزایش در میانگین سود و فشار‌های عصبی که بازار سهام به شما وارد می‌کند کدام را انتخاب کنید.