صلاح نیست کالایی که صدای نابهنجار تولید می‌کند استاندارد بگیرد
سینا قنبرپور
«سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران صلاح نمی‌داند محصولی را که قابلیت اشتعال ندارد اما صدای نابهنجاری تولید می‌کند به عنوان محصول ایمن یا استاندارد برای آتش بازی معرفی کند». این تاکید جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در مواجهه با این موضوع است که چرا برای چهارشنبه سوری وسایل و مواد استاندارد در اختیال مردم قرار نمی‌گیرد.
از این «فرمانده عملیات» آتش نشانی که 17 سال سابقه فعالیت در این سازمان را دارد پرسیدیم که اگر وسایل و مواد محترقه و منفجره استاندارد باشد به کاهش آسیب منجر نمی‌شود؟ شاید چاره کار همین باشد. او معتقد است که استانداردسازی نسخه خوبی برای هر کالای مصرفی است و شرایط و اصول خاص خود را دارد اما در مورد ترقه و فشفشه و امثال آن که بازار آن این روزها داغ است هیچ محصولی مورد تایید نیست زیرا صدای نابهنجار تولید می‌کند و همین صدای نابهنجار موجب بروز خطراتی برای شهروندان می‌شود. گفت‌وگوی حاضر با این آتش نشان درباره چرایی استانداردنشدن وسایل آتش‌بازی برای چهارشنبه‌سوری و لزوم استانداردسازی تفریحات مردمی انجام شد که می‌خوانید.

آیا تا به حال سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران برای کاهش آسیب‌های ناشی از استفاده از مواد محترقه و منفجره مورد نظر چهارشنبه‌سوری طرحی مبنی بر استانداردسازی اینگونه مواد داده است؟
اصولا چیزی به نام موادمحترقه و منفجره استاندارد که در شهر به فروش برسد وجود ندارد. شاید برخی فروشنده‌ها در شهر هنگام عرضه محصولاتی نظیر ترقه و فشفشه اعلام کنند که استاندارد است و این شائبه مطرح شود که وسایل آتش‌بازی استاندارد هم هست، اما به صراحت می‌گویم که هیچ ماده محترقه و منفجره‌ای که مورد تایید سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران باشد در بازار
وجود ندارد.
فکر نمی‌کنید برای کاهش آسیب‌های ناشی از استفاده از وسایل دست ساز و ترکیبی که معمولا برای چهارشنبه سوری مورد استفاده قرار می‌گیرد بهتر باشد به استانداردسازی محصولاتی برای آتش بازی بپردازیم و آیا سازمان متبوع شما چنین تصوری ندارد؟
اگر هر محصول مورد استفاده‌ای را پیش از مصرف بتوان به شرایط استاندارد رساند، طبیعتا به هنگام مصرف اوضاع بهتر خواهد بود.
این به مرحله استاندارد رساندن تابع شرایط و مهیا کردن زمینه‌هایی برای تعیین استانداردهای آن کالای مصرفی است. در واقع باید متخصصان استاندارد، متخصصان امور ایمنی و متخصصان امور نظامی که در زمینه مواد منفجره و محترقه دانش و مهارت دارند به بررسی این مقوله پرداخته و شرایط استاندارد کالاهای مربوط مثلا در زمینه آتش بازی را تهیه و تدوین کنند. این خود تابع اصول ملی استاندارد است، آنگاه از مرحله تولید تا مصرف چنین موادی باید تابع آن اصول استاندارد باشد و از صفر تا صد آن باید شرایط استاندارد را دارا باشد.
اگر چنین اجماعی به وجود بیاید، آنگاه می‌توان کالاهایی با مهر استاندارد تولید کرد که مردم هم به موقع خرید آن آسوده باشند، اما اگر چیزی استانداردش تعریف شده باشد. در مورد مواد منفجره و محترقه چنین استانداری
وجود ندارد.
یعنی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی که همه ساله یکی از دغدغه‌هایش کاهش آسیب‌های ناشی از استفاده از مواد محترقه و منفجره به هنگام چهارشنبه‌سوری است هیچ پیشنهادی مبنی بر استانداردسازی چنین
موادی ندارد؟
ببینید سازمان آتش‌نشانی پیشنهادهای بسیاری دارد که بتواند کاهش آسیب را رقم بزند. شاید تبلیغ شود که فلان فشفشه یا فلان ترقه موجود در بازار چون قابلیت اشتعال ندارد خطرناک نیست.
سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران هیچ کالایی را در این زمینه مناسب نمی‌داند که پیشنهاد مصرف آن را به عنوان کالایی کم خطر مطرح کند.
نکته اینجاست که عموما کلان‌شهرهای ما به‌ویژه تهران با آلودگی صوتی بسیار بالایی مواجه‌اند. همه مواد مورد نظر برای آتش‌بازی حتی اگر قابلیت اشتغال نداشته باشند، قابلیت تولید صدای بالایی دارند.
این تولید صدای بالا سبب شوک عصبی شدید می‌شود. افرادی که ناراحتی قلبی دارند با این صداها آسیب فراوانی می‌بینند.
ما موردی داشته‌ایم که یک نوجوان 12 ساله بر اثر همین صدای نابهنجار ناشی از انفجار این مواد راهی بیمارستان شد و در نهایت جان خود را از دست داد.
بنابراین سازمان آتش‌نشانی صلاح نمی‌داند که کالایی را که همه اصول ایمنی را هم داشته باشد ولی صدای نابهنجار داشته باشد معرفی و پیشنهاد کند.
به هر حال روش‌های متفاوت در مورد چهارشنبه سوری می‌تواند در درازمدت به کاهش آسیب‌ها و تغییر در رویه‌ای که معمول شده منجر شود. در هیچ کجای تاریخ ما نبوده که مراسم آیینی چهارشنبه‌سوری با صدای فراوان همراه بوده باشد. حال برای تغییر وضعی که در آن هستیم، شاید بهتر باشد ابتدا موادی را که آسیب کمتری به استفاده کننده می‌زند به کار بگیریم و رفته رفته آن فرهنگ قدیمی و باستانی را احیا کنیم که دیگر صدا در آن نقشی
نداشته است؟
به هر حال آتش‌نشانی پیشنهادها و طرح‌هایی داشته است، کما اینکه در همین دو سال اخیر کتابچه‌ها، فیلم‌ها، سی.دی‌ها و اقلام آموزشی بسیار را در بین شهروندان توزیع کرده است. حتی با توزیع رایگان خاموش‌کننده‌ها توانسته فرهنگ ایمنی را توسعه دهد، اما تا به این لحظه درمورد استفاده از وسایل منفجره و محترقه برای آتش‌بازی به استاندارد یا پیشنهادی نرسیده است. ما در موردی که کالایی به هر طریق شهروندان را به دردسری بیندازد ولو آلودگی صوتی، صلاح را در معرفی نمی‌دانیم، چون تجربه از دست دادن همشهریان خود را در خاطر داریم.
یک موضوع دیگر هم هست. ببینید سازمان و موسسه استاندارد به‌تازگی گفته است که ما مواد محترقه و منفجره را استاندارد نمی‌کنیم و بررسی نمی‌کنیم، زیرا جزو کالاهای ضروری محسوب نمی‌شوند. حال آنکه تفریح به مقوله‌ای در زندگی انسان‌ها تبدیل شده است که هم تخصص می‌طلبد و هم تجارت شده است، مثلا پارک‌ها و وسایل بازی هم در نگاه اول کالای ضروری به آن معنایی که ما برنج و مرغ و... نیازداریم نیستند، اما بخش لاینفک زندگی ما شده‌اند. برای فراغت به آنها نیاز داریم و اگر استاندارد نباشند و حادثه شورابیل و پارک بازی ورامین و یزد را در سال جاری رقم بزنند آن وقت چه باید بکنیم؟
اتفاقا باید وسایل تفریح و فراغت استاندارد باشند و استاندارد هم می‌شوند، اما توجه داشته باشید که وسایل محترقه و منفجره مورد نظر شما مربوط به یک شب یا چند شب از ایام سال است، در حالی که وسایل بازی و تفریح درون پارک‌ها در تمام سال مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین تفاوتی بین دو باید قائل شویم.
اما سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی مسوول ایمنی و تامین آن در زندگی مردم است. در حال حاضر وسایل و موادی در بازار به فروش می‌رسد یا تولید می‌شود، یعنی این موارد که خطرناک هستند و در زندگی مردم جایی پیدا کرده‌اند، زیرا مردم حاضرند برای خرید آن پول و حاصل دسترنج خود را بپردازند، نباید مورد بررسی و ایمن‌سازی قرار بگیرد؟
بله. سازمان آتش‌نشانی مسوول تامین ایمنی مردم و زندگی آنهاست، ولی نمی‌توانیم اجازه دهیم اعصاب و روان مردم به واسطه محصولاتی که صدای نابهنجار تولید می‌کند مخدوش شود.
ما حتی شاهد سقط جنین مادری باردار بر اثر صدای نابهنجار ترقه و اقلامی از این دست بوده‌ایم، اما اینکه الان محصولاتی هست یا تولید یا وارد می‌شود و مردم برای آن پول می‌دهند باید گفت همه این موارد غیراستاندارد و غیرقانونی هستند و هیچ کارگاهی که در آن محصولاتی تولید شود مورد تایید ما نیست.
بگذارید اینجا به نکته‌ای اشاره کنم که البته نیازمند کاری مدت‌دار و نیازمند حوصله و توجه است. کار فرهنگی می‌تواند مشکل چهارشنبه سوری ما را حل کند.
در هیچ بخشی از این رسم کهن ما چنین کارهایی و استفاده از چنین وسایلی مطرح نبوده است. تنها با آموزش صحیح می‌توانیم کاری کنیم که حتی اگر کسی بالای سر جوان و نوجوانی هم نبود، او به خود اجازه ندهد کاری کند که نتیجه آن آزرده شدن هموطن خود باشد. لازم است در محتوای کتب درسی اصولی ایمنی را بگنجانیم.
شاید اصلا لزومی نباشد با استانداردسازی مواد منفجره و محترقه بخواهیم وضع را تغییر دهیم.
کافیست اصول ایمنی را در ذهن و زندگی شهروندانمان نهادینه کنیم.