پروژه مسکن مهر مصداق بارز تولید ملی بود
مسکن مهر انقلابی در فعالیت های مهندسان اجرایی کشورمان بوده است
مهندس محمدرضا ایرانی شاد مدیرعامل شرکت وریج و مدیر پروژه مهرغدیر پرند متولد پنجم فروردین ۱۳۳۹ است. او در سال ۵۷ به دانشگاه علم و صنعت راه پیدا کرده و بعد از انقلاب فرهنگی از این دانشگاه فارغ التحصیل شد. وی در خانواده ای ساختمانی به دنیا آمد. پدرش مهندس عمران بوده و ۶۵ سال در ایران ساخت و ساز کرد و هر دو برادر او هم در کار ساخت و ساز هستند. تا امروز شرکت وریج بیش از ۳۵ سال است که در عرصه ساخت و ساز فعال است. مهندس ایرانی‌شاد یکی از مهندسان برتر ساخت و ساز کشور است که در حال حاضر ۸۶۰۰ واحد مسکونی در حال ساخت دارد .گفتگوی روزنامه دنیای اقتصاد با وی را در زیر می خوانید:

آقای ایرانی شاد از کجا کارتان را شروع کردید تا امروز به این جایگاه رسیدید؟
اولین شرکت ما "فاساد" نام داشت. این شرکت خانوادگی بوده و همراه با برادارانم کارم را شروع کردم.در سال ۵۶ این شرکت منحل و شرکت "وریج" پایه گذاری شد . بعد از اتمام جنگ و شروع سازندگی بار دیگر فعالیت هایمان رنگ و لعابی گرفت. از سال ۷۱ فعالیت شرکت چند برابر شد و روز به روز توسعه پیدا کرد تا امروز به این جایگاه کنونی رسید.
در طول فعالیت خود بزرگترین پروژهای که در دست داشتید کدام پروژه بوده و در حال حاضر چه پروژه ای در دست دارید؟
در طول زمان فعالیتم پروژه های زیادی را در دست اجرا داشتم. پروژه ها از جهت بزرگی به دو دسته تقسیم می شوند. پروژه های بزرگ از بعد فنی و مهندسی و ابعاد حجم و بعد اقتصادی. پروژه مسکن مهر غدیر در پرند بزرگترین پروژه از بعد اقتصادی و حجم بوده که ۶۲۰۰ واحد است. از بعد فنی هم پروژه ابن سینا که برج ۳۰ طبقه ای بتنی است و در سال ۷۸ تا ۸۳ به طول انجامیده. این برج به لحاظ فنی کار زیبایی بود و تا زمانی که ما فعالیت می کردیم برجی با کار کاملا ایرانی با این ارتفاع انجام نشده بود. این کار به لحاظ کیفی یکی از کارهای برتر ما است. آزمایشگاه این پروژه هم تحت نظر آقای دکتر فامیلی بوده و ایشان استاد بنده در دانشگاه بوده اند. وی از معدود کسانی است که در بتن حرف برای گفتن داشته و کار کنترل بتن و فولاد انجام داده اند. این پروژه تحت نظر ایشان یکی از کارهای برجسته ما بود.
از چند سالگی نقشه کشی و کار ساختمانی را به شخصه شروع کردید؟
در زمان کودکی، پدرم همیشه کیف ابزاری با خود حمل می کرد و می گفت:" ابزار من همین تعداد خط کش و مقیاس و کاغذ است. سرمایه اصلی من در ذهنم است." از همان زمان به کار علاقمند شدم و در کلاس دوم راهنمایی به طور کامل از نقشه کشی آگاه بودم. در دوره دبیرستان پدرم نقشه ای با طرح اولیه می کشید ومن نقشه را کامل می کردم. در سال ۵۸ برای اولین بار کار رسمی خود را آغاز کردم. من از ریزترین کارهای اجرایی، شخصا حضور داشته و آنها را انجام داده ام. ریزترین کارهای بنایی از بیل، کلنگ زدن، سرامیک و کاشی و... همه را تجربه کرده و حتی کار با ماشین آلات بزرگ راه سازی را هم انجام داده و گواهینامه پایه یک دارم.
دانستن فعالیت های مختلف نیروی انسانی چه تاثیری در مدیریت یک پروژه می تواند داشته باشد؟
تصور می کنم زمانی که یک مدیر به جزئیات فعالیت تمام افرادی که همراه با او کار می کنند آگاهی داشته باشد می تواند بهتر با آنها کار کند. در این شرایط بهتر می شود درد کارگر را فهمید. در طول کارم سختی های زیادی کشیدم. با اینکه در خانواده برادر وسط هستم ولی از ابتدای کار مدیرعامل شرکت بودم. با وجود تمام سختی های کار عاشقانه کارم را دوست دارم و همین علاقه باعث می شود سختی های کار را تحمل کنم . ساختن و انجام کارهای نشدنی برایم بسیار لذتبخش است.
از پروژه مسکن مهر بگویید.
پروژه مسکن مهر به لحاظ فنی پیچیدگی خاصی ندارد ولی به لحاظ حجم و سرعت زمان پروژه بسیار مفیدی برای من بود. این پروژه باعث شد گردش اساسی در سیستم شرکت داشته باشیم و از روشهای سنتی به سمت روشهای صنعتی پیش برویم. باید تکنیک هایمان و روشهای اجرایی را عوض کنیم. لذا ساختارها و روش های کاری و مدیریتی مان تحت تاثیر مکانیزه کردن متحول شد. البته در این پروژه مسکن مهر، بابت مکانیزه کردن با مشکلاتی مواجه بودیم. برای مثال شرکت های مشاوری که بتوانند در زمینه IT به ما کمک کنند کم است. شرکت هایی هم که تجربه کمی در این زمینه دارند، در زمینه کار ساختمانی سررشته ندارند، بیشتر شرکت های دولتی در این گروه قرار دارند.
پروژه مسکن مهر در زمینه فعالیت های اجرایی چه تاثیری در صنعت ساخت و ساز کشور دارد؟
همیشه گفته ام که مسکن مهر انقلابی در فعالیت های مهندسان اجرایی کشورمان ایجاد کرده است. اوایل کار از من خواسته می شد تا کارم را همزمان به طور یکپارچه انجام نداده و آن را کوچک کنم تا کار انجام شود. ولی واقعیت این است که این تفکر یک تفکر سنتی است. از من خواسته می شد تا ۶ هزار واحد را به ۱۰ پروژه ۶۰۰ واحدی تبدیل کنم و هر کدام را یک پروژه ببینم. ولی معتقدم که به این صورت نمی توان کار انجام داد و باید وارد کار مکانیزه کردن پروژه شد تا بهترین نتیجه را گرفت.
مکانیزه کردن کار ساختمانی به چه شکل صورت می گیرد؟
کار صنعتی صرفا به این شکل نیست که جوش به پیچ و مهره تبدیل شود. در تکنولوژی و تکنیک باید فعالیت های مختلفی را تغییر داد. ما نمی توانیم تعداد واحدهای بالا و حجیم کار کنیم ولی روش های مدیریتی روش های سنتی باشد.
ولی امروزه در دانشگاهها به دانشجویان مهندسی ساختمان روش کار سنتی آموزش داده می شود.
در دانشگاههای ایران همه درس ها تئوری بوده و با اجرا فاصله دارد. امروز من در مسیر مکانیزه کردن شرکت باید از تجربیات شرکت های خارجی استفاده کنیم. مواد اولیه شامل دانش، افکار و... در داخل کشور وجود دارد. واقعا استعدادهای شگرفی در مملکت ما وجود دارد که هرز می رود. از لحاظ دانش هم دسترسی به آن کار سختی نیست. دانش نوین، چند سال اخیر به تدریج وارد ایران شده. همه این اقدامات تکه های پازل هستند که اگر درست کنار هم قرار بگیرند یک پیشرفت عظیم را در پی دارد.
چطور می توان فرآیند مکانیزه کردن را به همه شرکت های داخلی وارد کرد.
روی صحبت من با مهندسان ساختمانی است. مهندسان بزرگی در داخل کشور فعالیت می کنند که تجربیات بسیاری هم دارند. اکثرا به دلیل اینکه روش کارشان قدیمی است کارهای محدودی را انجام می دهند. تصور من بر این بود چطور یک شرکت ژاپنی در سرتاسر دنیا ۱۵۰ پروژه داشته و همه پروژه ها هم مثل ساعت پیش می روند. بدون شک آنها از روش های سنتی استفاده نمی کنند. کاری که نرم افزار و کامپیوتر می تواند سریع تر ، دقیق تر و ارزان تر انجام دهد در داخل کشور با نیروی انسانی انجام می شود.
چقدر از کار ساختمانی را می توان با کامپیوتر پیش برد؟
در یک پروژه نکته اصلی مدیریت آن پروژه است. هماهنگی در مدیریت اهمیت بالایی دارد. سرعت اجرای کار، دقت ، جلوگیری از هدر رفتن انرژی و هزینه کمتر در نهایت قیمت تمام شده پایین تری را در پی دارد. ما در پروژه های عمرانی همیشه از زمان برنامه ریزی شده زمان بیشتری نیاز داریم. وقتی زمان بیشتر می شود در درجه اول هزینه های جاری بیشتر می شود و به تورم برخورد می کنیم لذا هزینه های جاری پروژه ها پاسخگوی نیازها نخواهد بود. به همین دلیل قیمت تمام شده بالا می رود. در ایران همیشه در پروژه ها به پول فکر می شود. در حالی که باید به پول و زمان فکر کنیم. پول در زمان معنا پیدا می کند.
تاخیر در اتمام پروژه چه زیان هایی در پی دارد؟
در همه دنیا هزینه ای که برای ساخت و ساز در نظر گرفته شده است باید در زمان به بهره برداری برسد. اگر سال گذشته در پروژه مسکن مهر اختلاف قیمت پرداخت می شد تا امروز بدون شک تمام مسکن مهرها به اتمام رسیده که متاسفانه به همین دلیل به سال ۹۲ موکول شده است. این تاخیرها در درجه اول به ضرر مردم تمام می شود. اگر زودتر این پروژه به مردم تحویل داده شود آن فرد یکسال کمتر اجاره داده و در منزل خودش ساکن می شود. ما برای استفاده درست از زمان باید معنای دقیق آن را پیدا کنیم. بی شک وقت طلاست. بی توجهی به زمان باعث خسارت می شود. اگر من برای ساخت آپارتمانی به متراژ ۱۰۰ متر در مدت شش ماه به ۲۰ نفر احتیاج دارم نمی توانم این کار را در مدت زمان دو ماه با ۱۰۰ نفر انجام دهم چرا که جایی برای این حجم نیروی انسانی ندارم. بسیاری از فعالیت های بخش ساختمانی را می توان با نرم افزار پیش برود. وقتی که نرم افزار می تواند کاری را با نرم افزار با سرعت و کیفت بهتر انجام دهد چرا باید با نیروی انسانی کارم را پیش ببرم؟ استفاده از نیروی انسانی هزینه ها را بالا برده و زمان طولانی تر می کند بسیاری از شرکت های اروپایی با تعداد افراد کم و با فعالیت کاملا اتوماسیونی ، کار یک شرکت پرجمعیت را در ایران انجام می دهد.یکی از شرکت های کره ای که در بخش پارس جنوبی در ایران فعالیت می کرد هرروز صبح با اتوماسیون دستورات کاری را به دفتر مرکزی تهران ابلاغ می کرد.
چه پیشنهادی می دهید که ما خودمان را به آن سطح انرژی نزدیک کنیم؟
من به شخصه در طول سه سالی که درگیر مسکن مهر بودم قدم به قدم و با هزینه های زیاد به روش های مختلف برای مکانیزه کردن کارم پیش رفتم و راه حل مناسبی را پیدا کردم. علت هزینه های زیادم هم به این دلیل بوده است که در ابتدا نمیدانستم دقیقا چه کاری را باید انجام دهم. ما ناچاریم به سمت استفاده از کامپیوتر و نرم افزار حرکت کنیم . در قدم دوم اگر ما مکاتباتمان وارد سیستم کامپیوتری شود بسیاری از فعالیت هایمان سرعت می گیرد. در درجه اول شبکه اینترنت شرکت ها باید به هم وصل شود. در شرکت وریج سیستم صوتی تمام بخش‌های شبکه به هم وصل بوده و من با یک شماره سه رقمی با پروژه های خارج از کشور بدون هزینه اضافه ارتباط برقرار می کنم. همین مسئله یک گام برای بالا بردن سرعت کار است.
در خارج از کشور در حال حاضر چه پروژه‌هایی در دستور کار دارید؟
اکنون دو پروژه بیمارستان و هتل در حال احداث در کشور عراق درایم.
شما برای پروژه های خارج از کشور به چه حمایت هایی احتیاج دارید؟ آیا داخل کشور این حمایت ها را دریافت کرده اید؟
برای پروژه های خارج از کشور به وزارتخانه مراجعه کردم. ولی نتوانستم حمایتی را که می خواهم بگیرم. در این وزارتخانه اعلام کرده ام که قصد دارم پروژه هایی را خارج از کشور بگیرم . همچنین اعلام کردم که ایرانی هستم و هر سودی که بکنم آن مبلغ را داخل کشور می آورم و حتی قصد دارم برای پروژه های خارجی خود از ایرانی ها استفاده کنم. آن افراد دقیقا با گرفتن حقوق خود ارز به داخل کشور می آورند وبدون شک به رونق اقتصاد کمک می کنند. من انتظار دارم که اگر در کشور خارجی به مشکلی برخوردم دولت ایران از ما حمایت کند و از من حمایت کند. برای مثال اگر پس از مدتی در میانه پروژه به من ویزا داده نشود به مشکل جدی برمی خورم. ولی نتوانستم جواب مد نظرم را بگیرم. ما به خاطر تحریم مشکلاتی داریم. برای مثال ارتباط بانکی نداریم. من این مسئله را می پذیرم. من نمی توانم انتظار داشته باشم دولت در این زمینه برای من کاری کند. چرا که اگر قرار باشد کاری صورت بگیرد باید برای همه باشد. ولی زمانی که من در عراق که کشوری دوست در روابط سیاسی است پروژه می گیرم ، انتظار دارم احیانا اگر در پایان پروژه به مشکل برخوردم و یا کارفرما پول من را نداد برای گرفتن این مبلغ بتوانم از حمایت دولتی استفاده بکنم.
جواب شما برای این حمایت منفی بود؟
جواب مثبتی نگرفتم! من با خبر هستم در عراق شرکت‌های ترکیه پروژه می گرفتند و برای برنده شدن اعلام می‌کردند که پیش پرداختی احتیاج ندارند. آنها تا پایان پروژه اعلام می کردند که فقط ۵۰ درصد از مبالغ را دریافت کرده و در پایان پروژه تا یکسال باقی پول را می گیرند. این ادعا بدون حمایت دولت امکان پذیر نیست. دولت با برعهده گرفتن هزینه پروژه خارجی و پرداخت پول پیمانکار به طور عظیمی از پیمانکار خودش دفاع می کرد. این فرد به تناسب پیشرفت پولش را دریافت می کرد و به همین ترتیب کار خود را گسترش می داد.
امسال دولت با شعار تولید ملی پیش رفت. در این زمینه فکر می کنید چقدر این شعار تحقق پیدا کرده و از طرف دیگر چه مقدار از فعالیت های ساختمانی را می توان با مواد ساخت داخل پیش برد؟
در فعالیت های ساختمانی بدون شک می توان بخش عظیمی از کار را با فعالیت های ساختمانی پیش برد. من تصور می کنم به راحتی می توان مسکن مهر را مصداق بارز تولید ملی دانست. بیش از ۹۰ درصد مسکن مهر تولید داخل بوده است. البته در زمینه کاری ما در تولید ساختمان نیاز به اصلاحاتی داریم و تصور می کنم اگر این اصلاحات در نظر گرفته شود در زمینه مسکن در کشور در دوره بعدی دیگر هیچ مشکلی نخواهیم داشت. اگر به این نقطه برسیم مشکلات ملک، آپارتمان و خرید و فروش ها و مشکلات امروزی به پایان خواهد رسید. ولی تولید ملی حمایت همه اقشار دولت و ملت را می طلبد. مجلس، قوه های مختلف و ... همه باید همکاری کنند. در قضیه مسکن مهر وقفه ای به وجود آمد که می توانست به وجود نیاید. ولی واقعا گامی بزرگ در سال تولید ملی بوده است. البته همانطور که گفتم پروژه تولید ملی نیازمند اصلاحاتی است که اگر این اصطلاحات به وجود نیاید قطعا شکست می خورد.
اصلاحات در چه بخش هایی باید صورت بگیرد؟
ما باید واقعیت را بپذیریم. یک بخش از اصلاحات در زمینه مدیریتی است. توافقی که شش ماه پیش با کارفرما و نماینده آن داشتم محقق نشده و امروز تحقق پیدا کرده است. از آن زمان تا کنون اقتصاد کشور تغییرات زیادی پیدا کرده است. اگر این توافق هفت ماه پیش انجام می شد به مشکلی برنمی خوردیم. ولی زمانی که این توافق با این مدت زمان طولانی انجام می شود هفت ماه از کار عقب افتاده ایم. این در حالی است که از من انتظار می رود همه چیز را سر وقت انجام دهم ولی در شرایطی که قول ها محقق نشود نمی توانم این کار را بکنم. این اشکالات کار را خراب می کند. ولی اگر به زمان توجه شود و واقعیت های جامعه را بپذیریم می توانیم بسیاری از مشکلات را حل کنیم. اگر قرار باشد حمایت شود باید ادامه دار باشد. برای مثال وام ۲۵ میلیونی قدم خوبی بود. ولی زمانی که هزینه ها چند برابر می شود باید میزان این وام بالا می رفت.. در صورتی که مبلغ وام بالاتر می رفت و متقاضی مجبور نبود پول بیاورد قطعا تا امروز پروژه مسکن مهر به پایان رسیده بود.
حرف پایانی.
امروز هرکاری که ما در شرکتمان انجام می دهیم به زعم خودمان جدید است. امروز تیمی دور ما جمع شده است که به نوآوری علاقمند هستند و باید افرادی که در زمینه ساختمانی کار می کنند با علم روز دنیا پیش بروند. اگر علم جدیدی داریم باید به دیگران بیاموزیم. اگر همگی دست به دست هم دهیم و رقابت را از معنای منفی خارج کنیم می توانیم پیشرفت چشمگیری داشته باشیم و با این پیشرفت در کشورهای مختلف آسیایی، آمریکای جنوبی، آفریقا و... با همکاری یکدیگر پروژه ها زیادی را انجام دهیم. کار بسیار زیاد است، فقط کافی است با یکدیگر همدل و هم زبان باشیم.