پیشتاز صادرات
ناوگان ملی کشتیرانی ایران در اوج تحریمها چه عملکردی داشته است؟
کارنامه کشتیرانی در شش‌ماه اول ۱۴۰۱
گزارش عملکرد شش‌ماهه شرکت‌های گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران حاکی از ثبت رکورد جدیدی در پرونده عملکرد این شرکت است؛ به نحوی که برخی شرکت‌های گروه توانسته‌اند در طول مدت شش‌ماه، رقمی بالاتر از کل درآمد عملیاتی و سود خالص پیش‌بینی‌شده در بودجه سال ۱۴۰۱ را محقق کنند. بر این اساس، شرکت حمل‌ونقل کانتینری ۱۸۲ درصد، شرکت کشتیرانی حمل فله ۴۸۲ درصد، شرکت کشتیرانی دریای خزر ۹۶ درصد، شرکت کشتیرانی والفجر ۴۸۹ درصد و شرکت حمل‌ونقل ترکیبی ۱۱۳ درصد از بودجه پیش‌بینی‌شده خود در حوزه سود خالص را محقق کردند. مجموع درآمد عملیاتی شرکت‌های مذکور در شش‌ماه منتهی به ۳۱ شهریورماه ۱۴۰۱ معادل ۲۷۸ هزار و ۸۴۳ میلیارد و ۲۱ میلیون ریال بوده که نسبت به درآمد عملیاتی پیش‌بینی‌شده در بودجه کل سال ۱۴۰۱ که معادل ۲۳۸ هزار و ۱۴ میلیارد و ۸۶۸ میلیون ریال بوده، ۱۱۷ درصد تحقق را به ثبت رسانده است. همچنین سود خالص پیش‌بینی‌شده برای شش‌ماه منتهی به ۳۱ شهریورماه سال ۱۴۰۱ معادل ۶۵ هزار و ۷۹۱ میلیارد و ۹۰۱ میلیون ریال بوده که با توجه به تلاش‌های صورت‌گرفته از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، عملکرد ۱۹۲درصدی در شش‌ماه سال جاری محقق شده و رقم در این بازه زمانی به ۱۲۶ هزار و ۱۸۶ میلیارد و ۶۲۹ میلیون ریال رسیده است.
توسعه ناوگان و رونق حمل بار
در راستای سیاست‌های گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استفاده حداکثری از توان سازندگان داخلی، ظرف روزهای گذشته ساخت دو فروند کشتی تانکر چندمنظوره ۸۰۰تنی با سرمایه‌گذاری ۲۱۴ میلیاردتومانی (معادل حدود هفت میلیون یورو) رسماً آغاز شد. این دو فروند کشتی تانکر قرار است ظرف ۱۸ تا ۲۰ ماه آینده به منظور خدمات‌رسانی به کشتی‌های ناوگان ملی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به‌کار گرفته شوند و در پروژه ساخت آن، ۱۰۰ نفر به صورت مستقیم در شرکت کشتی‌سازی اروندان مشغول به کار خواهند شد.
همچنین بر اساس سیاست‌های تدوین‌شده در راستای توسعه ناوگان و رونق حمل بار صادراتی به کشورهای حاشیه دریای خزر، ناوگان ملی کشتیرانی ایران موفق به تامین هشت فروند شناور تازه‌نفس جهت افزایش ظرفیت صادراتی کشور به مقاصد بنادر شمالی حاشیه خزر و توسعه شبکه ترانزیتی در این مسیر شده است که شامل چهار فروند شناور جدید و ثبت سفارش ساخت چهار فروند شناور جنرال کارگو و کانتینری است.
با این اقدام، بخشی از محدودیت‌های کنونی ناوگان ملی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به مقاصد کشورهای حاشیه دریای خزر برطرف خواهد شد؛ ضمن اینکه خرید و الحاق کانتینرهای مورد نیاز توانسته سرعت شبکه حمل‌ونقل در دریای خزر را متحول کند، این در حالی است که برنامه‌های طراحی‌شده در شرکت کشتیرانی دریای خزر به توسعه زیرساخت‌های لجستیک به صورت همزمان منتهی شده است که بر این اساس به نظر می‌رسد در صورت لایروبی کانال‌های ورودی به بنادر روسیه، ظرفیت حمل‌ونقل صادراتی ایران به مقصد این کشور نیز، از رشد چشمگیری برخوردار خواهد شد.
ماحصل توافقات با روسیه
همچنین بر اساس توافقات صورت‌گرفته از سوی شرکت کشتیرانی دریای خزر در حوزه توسعه شبکه بندری در روسیه، به تازگی سه بندر جدید نیز به جمع مقاصد صادراتی ایران ملحق شده‌اند. در واقع، گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست‌های کلان دولت مبنی بر توسعه تجارت خارجی با روسیه و کشورهای دریای خزر، مقاصد صادراتی ایران را متنوع‌تر کرده و هم‌اکنون علاوه بر بندر سالیانکا، سه بندر ماخاچ کالا، وی‌تی‌اس و علیا نیز به جمع مقاصد صادراتی ایران در روسیه اضافه شده‌اند.
این تصمیم گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، به منظور سرعت‌بخشی به انجام عملیات تخلیه و بارگیری و نیز افزایش تردد کشتی‌ها به بنادر روسیه بوده تا بتوان همزمان با استفاده بیشتر از ظرفیت‌های ناوگان کشتیرانی دریای خزر، حمل کالاهای صادراتی و ترانزیتی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران را افزایش داد.
در این راستا طی مذاکرات مقامات ارشد کشتیرانی دریای خزر در سفر به آستاراخان روسیه و طی رایزنی و توافق با مسوولان بنادر، مقرر شده امکانات بیشتری جهت استفاده از تمام ظرفیت‌های این بنادر و انتقال حجم بیشتری از کالاهای ترانزیتی و صادراتی فراهم شود که بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود سرعت کشتی‌ها، سرعت سفر و سرعت تخلیه و بارگیری افزایش پیدا کند.
به این ترتیب گروه کشتیرانی دریای خزر، شبکه بنادر خود را در روسیه توسعه داده که با اضافه شدن این سه بندر، استفاده حداکثری از بنادر روسیه برای سرعت بخشیدن به صادرات صورت خواهد گرفت و بر این اساس به نظر می‌رسد با توزیع متوازن و هوشمندانه اعزام کشتی‌ها به این بنادر، نُرم تخلیه کالاهای صادراتی افزایش پیدا کند و در نتیجه کشتیرانی دریای خزر می‌تواند با ظرفیت موجود، کالاهای بیشتری را به مقاصد روسیه حمل کند که این اقدام در افزایش بهره‌وری ناوگان کشتیرانی خزر هم بسیار تاثیرگذار است. این فرآیند هم‌اکنون شروع شده و در حال حاضر چندین فروند کشتی در بنادر روسیه مشغول تخلیه کالاهای صادراتی هستند. همچنین در بنادر ایرانی با مذاکرات و توافقاتی که با مسوولان سازمان بنادر و دریانوردی صورت گرفته است این بنادر نیز تا حدودی سرعت تخلیه و بارگیری را افزایش داده‌اند.
تنوع‌بخشی به بنادر پذیرنده بار صادراتی
در کنار تلاش‌هایی که گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای تنوع‌بخشی به بنادر پذیرنده بار صادراتی ایران انجام داده، یکی از مسائل مهم در کانال ولگا مشکل عدم لایروبی و پایین آمدن سطح آب کانال است که به همین دلیل کشتی‌ها مجبور هستند با آبخور ۷/ ۳ متر در این کانال تردد کنند که همین مساله باعث می‌شود ناوگان کشتیرانی دریای خزر نتواند به‌طور کامل از ظرفیت اسمی خود استفاده کند و کشتی‌ها تنها با ۷۰ درصد ظرفیت بارگیری کنند؛ بنابراین لایروبی کانال ولگا و رساندن آبخور آن به ۵/ ۴ متر برای تردد کشتی‌ها با ظرفیت کامل بسیار ضروری است. بر اساس توافقاتی که گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با بنادر روسیه و ایران انجام داده است، کشتیرانی دریای خزر خطوط منظم کانتینری را راه‌اندازی کرد که همین امر باعث شد با هماهنگی‌های صورت‌گرفته با مدیران بندری مدت سفرها کوتاه‌تر شود و سرعت تخلیه و بارگیری افزایش یابد و ناوگان کانتینری خزر در بخش صادراتی و ترانزیتی، با بیشترین ظرفیت فعالیت کند. در عین حال، هم‌اکنون دو فروند از کشتی‌های کشتیرانی دریای خزر به صورت منظم در این زمینه فعالیت می‌کنند و در صورت استقبال مشتریان کشتیرانی خزر آماده است تا خطوط منظم کانتینری را افزایش دهد.
بهبود صادرات به قزاقستان
شرایط صادرات به بندر اکتائو قزاقستان نیز بهبود پیدا کرده و سرعت صادرات به این بندر هم متعارف شده است. به عبارتی تردد کشتی‌ها در دریا و مدت حضورشان به حالت متعارف بسیار نزدیک شده است و معطلی کشتی‌ها در بنادر با همکاری تمامی بخش‌های دست‌اندرکار بسیار کاهش یافته است. در حال حاضر مدت ماندگاری کالاهای صادراتی در بنادر نسبت به گذشته کاهش و حمل آنها بهبود یافته است، البته هنوز با شرایط ایده‌آل فاصله دارد. کشتیرانی دریای خزر مقدار معتنابهی کانتینر یخچالی در اختیار دارد که صادرکنندگان می‌توانند از آنها استفاده کنند؛ این در حالی است که بیشترین بارهای صادراتی به سمت روسیه مصالح ساختمانی، سیمان و کالاهای کانتینری و کریدوری است که البته شرایط انباشت کالاهای صادراتی و سرعت حمل آنها در حال بهبود است.
سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیون‌دلاری ایران در بندر سالیانکا
توسعه بندر سالیانکا در روسیه از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیون‌دلاری و هم‌راستا با تاکیدات دولت سیزدهم در حوزه رونق‌بخشی به کریدور شمال-جنوب، در حالی ادامه دارد که برنامه اجرایی توسعه بندر سالیانکا در کمتر از یک سال پیش آغاز شده و با سرعت در حال انجام است. بر این اساس و با همکاری دستگاه دیپلماسی کشور و سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه و طی مراحل اداری و قانونی همزمان با کسب مجوزهای لازم، عملیات توسعه بندر با هدف افزایش سرعت عملیات پس‌کرانه در راستای افزایش سرعت گردش بار آغاز شد.
همچنین تجهیز بندر به ماشین‌آلات مناسب از قبیل لیفتراک‌ها، لودرها و جرثقیل‌های ماشینی صورت گرفته که هدف نهایی از اصلاحات انجام‌گرفته در بندر سالیانکا افزایش توان ۳۰درصدی صادراتی و ۴۵درصدی وارداتی این بندر نسبت به مدت زمان مشابه در سال ۱۴۰۰ است. از سوی دیگر، همزمان با عملیات توسعه، عملیات بندری در این بندر در حال انجام بوده و اولین محموله کانتینر ترانزیتی کریدور شمال-جنوب از بندر سالیانکا به مقصد جنوب آسیا طی سال جاری صورت گرفته تا این بندر عملاً به چرخه فعالیت کریدور وارد شود. در اختیار گرفتن راهبری بندر سالیانکا در راستای افزایش حجم ترابری بار ترانزیتی در کریدور شمال-جنوب بسیار حیاتی بوده و این امر در میان‌مدت و بلندمدت به رونق هرچه بیشتر این کریدور خواهد انجامید.
توسعه ۱۳۰درصدی منطقه گمرک موقت از مساحت هفت هزار مترمربع به ۱۶ هزار مترمربع با هدف افزایش ظرفیت کالاهای وارداتی از جمله اقدامات صورت‌گرفته در بندر سالیانکاست که به این ترتیب امکان پهلوگیری و تخلیه همزمان حداقل دو شناور با بار وارداتی امکان‌پذیر شده که در این میان با سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیون‌دلاری گروه کشتیرانی به عنوان راهبر بندر، اقلامی مانند جرثقیل ۳۲تنی خریداری شده‌اند که با بهره‌برداری از آنها محدودیت تناژ تخلیه و بارگیری در بندر رفع شده است چرا که این امر اهمیت بسیاری در حمل کانتینرها خصوصاً کانتینرهای ۴۰فوتی که عمده بارهای ترانزیتی را شامل می‌شوند دارد. گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به عنوان مبدع و پیشاهنگ کانتینری‌سازی حمل‌ونقل در منطقه دریای خزر در جهت کانتینریزه شدن بندر سالیانکا نیز اقدامات عملیاتی را انجام داده است، از جمله ایجاد یارد مخصوص کانتینر با مساحت قابل توجه که از الزامات یک بندر کانتینری است.
اهمیت حمل کالاهای صادراتی
با توجه به اهمیت حمل کالاهای صادراتی کشور از جمله میوه و تره‌بار و دیگر کالاهای فسادپذیر به روسیه که نیازمند کانتینرهای یخچالی و انبار سرد است، طراحی و ساخت کریدور سرد در بندر سالیانکا صورت گرفته تا با احداث آن، امکان انتقال محصولات سردخانه‌ای از جمله میوه و سبزیجات پس از حمل با کشتی از کانتینرهای یخچالی به کامیون‌های یخچالی و انتقال به سراسر روسیه فراهم شود. با توجه به مجهز بودن بندر سالیانکا به امکانات حمل‌ونقل ریلی به عنوان یکی از مزیت‌های مهم آن بندر، تمامی خطوط ریلی بندر به طول ۴۳۰۰ متر تعمیر و نوسازی شده و توسعه یافتند. همچنین ریل‌های جرثقیل‌های پرتابل نیز به همراه لوکوموتیوهای موجود در بندر کاملاً تعمیر شدند. همزمان با این تغییرات طرح توسعه بندر و جانمایی کلی و طراحی مناطق عملیاتی و چینش بار نیز طراحی شده است.
بر این اساس؛ با اقداماتی که در جهت بهسازی اسکله‌ها صورت گرفته است تاییدیه کیفی تمام اسکله‌ها از سازمان‌های بازرسی مربوطه کسب شد. به هر حال بندر سالیانکا دارای امکانات مناسبی برای تخلیه و بارگیری غلات نیز هست بنابراین افزایش ظرفیت الواتورهای غلات و ساخت انبار ۱۰ هزارتنی غلات در دستور کار قرار گرفته و با این اوصاف به نظر می‌رسد با انجام تعمیرات ادواری هفت دستگاه جرثقیل پرتابل موجود در بندر و نصب دستگاه ثابت اسکن بار جهت تسریع روند بازرسی کالا، بندر سالیانکا دوران تازه‌ای را آغاز خواهد کرد که عمدتاً در راستای منافع صادرکنندگان و بازرگانان ایرانی خواهد بود.
