چالش‌های اینترنت
بعد از فیلترینگ چه اتفاقی افتاد؟
در این روزها هرکسی را دیدید که یک‌گوشه نشسته و انگشتش روی صفحه گوشی بی‌هدف بالا و پایین می‌شود، این فرد فیلترشکن خوبی دارد و بسته‌های چندماهه را ارزان خریده یا در سایت دیوار دنبال اجناس دست‌دومی می‌گردد که عمدتا نیز موفق به خریداری آن‌ها نمی‌شود چون اصولا قصد خرید ندارد. او قد و بالای اجناس، املاک یا چیزهایی را به نظاره می‌نشیند که نه پولش را دارد نه نیازش را! به‌عبارت‌دیگر صرفا برای گذران وقت به سایت‌های فروشگاهی سرزده است زیرا هنوز هیچ پلتفرمی جای اینستاگرام را نگرفته و به‌نوعی بخشی از جامعه سردرگم میان سایت‌ها در حال هدر دادن وقتشان هستند.
رضا صاحب یک آبمیوه فروشی است از وقتی درب مغازه‌اش را باز کردیم و وارد شدیم با گردنی کج خیره به گوشی بود و متوجه حضور ما نشد،تنها زمانی که صدایش کردیم به‌آرامی و با بی‌حوصلگی ناشی از شکست اینترنتی سرش را از گوشی بیرون آورد و با ما صحبت کرد.او می‌گفت در زمان‌هایی که مشتری ندارد بی‌هدف در سایت‌های مختلف گردش می‌کند و تابه‌حال دو وسیله که چندان نیازی هم به آن‌ها نداشته را از یک سایت خریده است.اگرچه در نگاهش افسوس بسیاری ناشی از فیلترینگ وجود داشت زیرا معتقد بود از زمان فیلتر شدن اینستاگرام صفحه مربوط به مغازه‌اش مخاطبان اش را ازدست‌داده و دیگر وقت زیادی برای آن نمی‌گذارد در زمان‌هایی هم که شانس می‌آورد و فیلترشکنش وصل می‌شود حوصله خاصی برای تولید محتوایی برای برند مغازه‌اش ندارد درحالی‌که آن روزها اینستاگرام اش فعال بود و مشتری‌های بیشتری نیز جذب می‌کرده یا به‌راحتی می‌توانست تغییرات مربوط به مغازه‌اش را اطلاع‌رسانی کند.
مغازه‌های اطراف او دریکی از محلات متوسط اصفهان که چندان هم خبری از لوکس بودن در آن نیست درگیر این ماجرا بودند و گویا چالش‌های اینترنت تمام طبقات و کسبه را درگیر خودکرده است بخصوص برای خرده کاسب‌هایی که از این طریق در حال معرفی بیشتر کار خود و جذب مشتری بوده‌اند.
برای تکمیل این گزارش و ایجاد تنوع در نوع مخاطبین مدنظر کمی صبر کردیم تا در موقعیت‌های مختلف رفتار مردم را نسبت به این پدیده بررسی کنیم.دریکی از روزهای هفته گذشته در یک مهمانی خانوادگی با گذر از صحبت‌های مرسوم اقتصادی و سیاسی باقی مباحث به سمت اینترنت رفت،زمانی که یکی در میان افراد حاضر در مهمانی سرشان درگوشی بود و زمانی که توسط دیگر افراد حاضر مخاطب قرار داده می‌شدند علت درگیری با گوشی را جستجو در یک سایت خرید ماشین اعلام کرد و بحث به‌طورکلی به سمت این موضوع منحرف شد.نکته قابل‌توجه اینجاست که اگر درگذشته جوانان خانواده درگیر گوشی در مهمانی‌ها بودند اما حالا مردان و زنان میان‌سال نیز درگیر این مساله شده‌اند و انتظار رفع فیلتر این دو پلتفرم پرمخاطب را می‌کشند.
اگرچه این ماجرا فارغ از روند روزمره مردم و نگاهی طنز محورانه وجوه غم‌انگیز دیگری نیز دارد و آن تاثیر منفی بر کسب‌وکارهاست. به گواه آمارهای رسمی، اختلالات اخیر اینترنت و مسدودسازی‌ها بیش از ۸۰هزار میلیارد تومان به کسب‌وکارها خسارت وارد کرده و ادامه آن می‌تواند کشور را با چالش بزرگ بیکاری روبه‌رو کند. این در حالی است که طی یک ماه گذشته حرف‌های متناقضی درباره ادامه این محدودیت‌ها زده‌شده و برخی مسوولان ازجمله وزیر ارتباطات، شرط محالی برای رفع فیلتر اینستاگرام و واتساپ گذاشته‌اند.
بر طبق یادداشت دبیر سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، آمارهای به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه‌ای که توسط ۱۰۴ شرکت عضو نصر در تاریخ ۷ تا ۱۰ مهر به‌دست‌آمده، تقریبا نیمی از شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که فروششان به نصف رسیده است. بر اساس همین بررسی، دبیر سازمان نظام بر فیلترینگ و قطعی اینترنت در کشور می گوید علاوه بر ضرر و زیان نیم میلیاردی در هر روز، باید ضرر و زیان‌های غیر مستقیم آن را هم برآورد کرد. دبیر نصر تهران در یادداشت خود افزود: “که خسارات غیرمستقیم از جنس اعتماد عمومی ازدست‌رفته است. من نمی‌دانم اصلا قابل جبران است یا نه و اگر جبران‌پذیر است، چقدر زمان می‌برد تا اعتماد مردم‌ترمیم شود. سرمایه‌گذار، تولیدکننده داخلی، یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار یا تجار از این وضع آسیب‌دیده‌اند.
وی افزود: « اگرچه در این مدت، قطعی کامل نداشته‌ایم، اما وضعیت رخ‌داده، شرایطی را ایجاد کرد که کسب‌وکارها با مشکل مواجه شدند. گرچه قطعی اینترنت به‌صورت کامل رخ نداده است، اما در ساعت‌ها و مکان‌های خاصی، کاربر از طریق تلفن همراهش نمی‌تواند به اینترنت وصل شود. لذا منظور از آسیب‌های چند وقت اخیر صرفا، بر پایه قطعی کامل اینترنت نیست، بلکه منظور محدودیت است.»
رضا الفت نسب، دبیر انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی درباره تاثیر فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی بر کسب‌وکارهای اینترنتی ایران گفته است: تعداد بسیار زیادی از افراد در تلگرام و اینستاگرام به تبلیغات و فروش کالا به‌عنوان یک شغل مشغول بودند، بارها از سوی نهادهای مختلف نیز اعلام شد که باید این فضا برای فعالیت ساماندهی شود اما در این مساله اختلاف‌نظر وجود داشت. دولت معتقد است که شبکه‌های اجتماعی بستری مناسب است اما سیستم قضایی کشور اعتقاد دارد هرگونه استفاده تجاری از سیستم‌های خارجی ممنوع است و همین مساله باعث شد تا بسیاری از بسترهای مارکتینگ در سیستم‌های خارجی در اختیار کاربر ایرانی قرار نگیرد.
دبیر انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنت با اشاره به تعداد فروشندگان اینترنتی و کسب‌وکارهای مجازی در کشور افزود: بر اساس اعلام مراجع معتبر، ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار فروشنده اینترنتی در ایران وجود دارد و ۵۰ هزار فروشنده در سایت‌های فروش در حال فعالیت هستند و بیشتر از ۲۰۰ هزار فروشنده در شبکه‌های اجتماعی در حال ارائه کالا یا خدمات هستند و توانستند از این راه، کارآفرینی و کسب درآمد کنند. موضوع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به‌صورت قطعی به فروشندگان اینترنتی در شبکه‌های اجتماعی ضرر جدی وارد کرده و باعث بلاتکلیفی آن‌ها شده است. این مساله حتی برای استارت آپ‌ها هم تبعاتی در برداشته است.
کارشناسان حوزه کاریابی معتقدند، شرایط برای فعالیت در این حوزه‌ها بسیار سخت شده و در این میان تاکید می‌شود که رویدادهای کاریابی می‌تواند ارتباط میان کارفرما و نیروی کار را بالا ببرد. یکی از این رویدادها، نمایشگاه کار است که به‌زودی در تهران برگزار می‌شود و پویان دلاوری، مدیر این نمایشگاه است. او فعال حوزه تامین نیروی انسانی است و با اشاره به شرایطی که اینترنت برای نیروی کار به‌ویژه در بخش سوشال مدیا و مارکتینگ ایجاد کرده، پیش‌تر به یکی از رسانه‌ها گفته بود: «مهم‌ترین کاری که باید در شرایط فعلی انجام داد، این است که فضای جذب و استخدام را فعال نگه داشت و برای افراد تعدیل‌شده، شرایطی ایجاد کرد که سریع‌تر با سازمان‌هایی که نیروی کار نیاز دارند، ارتباط بگیرند.»
به گفته او، نیروهایی که اکنون تعدیل‌شده‌اند، اغلب در حوزه دیویلوپرها، کارشناسان سوشال مدیا و دیجیتال مارکتینگ فعالیت می‌کردند، بررسی‌های آماری هم همین موضوع را نشان می‌دهد.
دلاوری می‌گوید، در این شرایط برخی شرکت‌هایی که کمی سنتی‌تر هستند و سلسله‌مراتبی، باید برای جذب این نیروها وارد میدان شوند. یکی از شرکت‌هایی که اقدام به راه‌اندازی مرکز نوآوری کرده، ۶۰ تا ۷۰هزار پرسنل دارد و می‌تواند در این شرایط فضا را برای جذب این افراد فراهم کند، تا این متخصصان بتوانند بمانند و فعالیت کنند. باید برای سازمان‌های بزرگ، پلی برای جذب نیرو ایجاد کرد. باید سیاست‌های تشویقی برای‌شان ایجاد کرد تا به نیروهایی که بیکار شده‌اند، دسترسی راحتی پیدا کنند.
