روزگار سخت صنعت نساجی
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت اصفهان: ماشین آلات فرسوده جلوی رقابت را می گیرند
نساجی در راهی نو
در برهه‌ای قرارگرفته‌ایم که احیای صنایع مختلف تبدیل به یک ضرورت و تلاش فراوانی هم در این راستا می‌شود.
قطعاً صنعت نساجی هم از همین دست صنایعی است که راه نجات آن ضمن نوسازی و بهسازی تجهیزات آن نگرش و رویکردی نوین است. صنعتی است که از دیرباز نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد و شکوفایی کشورهای صنعتی ایفا و زمینه رشد دیگر صنایع را فراهم می‌کرد. در ایران نیز این صنعت یکی از مهم‌ترین صنایع درزمینه اشتغال‌زایی ، درآمدزایی، صادرات و واردات و... بوده است. به‌گونه‌ای که درگذشته‌ای نه‌چندان دور، بهترین وضعیت را در میان صنایع کشور ازلحاظ مزیت نسبی داشته است.
اما باوجود همه مزایا و آوازه‌ای که این صنعت در ایران داشت و باوجود همه زیرشاخه‌ها و گستردگی ، مدت‌هاست که چندان خبرهای خوشایندی از شرایط واحدهای نساجی و پوشاک ، شنیده نمی‌شود .
به‌طوری‌که در یک دهه اخیر استانی چون اصفهان که روزگاری از قطب‌های مهم نساجی ایران بشمار می‌آمد به‌یک‌باره به‌ویژه پس از تحریم‌ها ،با رکود شدیدی در این بخش مواجه شد و حتی گفته می‌شد که نساجی‌اش ،نفس‌های آخر خود را می‌کشد.
و قابل‌تامل آنکه در این روزهایی هم که باوجود گرانی دلار، انتظار شرایط نسبتاً مناسب‌تری از رونق تولید در کارخانه‌های نساجی می‌رود و کم‌وبیش اخباری از توسعه صنعت نساجی منتشر می‌شود.
اما همچنان ،برخوردهای سلیقه‌ای ،اعمال نظرات و نسخه‌های مختلف از سوی مسوولان ،سوء مدیریت ، فرسودگی ماشین‌آلات، واردات محصولات نساجی در طول چند دهه گذشته باعث آن شده که فعالان این عرصه گلایه‌مند از روزهای ناخوش صنعت نساجی باشند.
در این حال ،گروهی از کارشناسان نیز بر این باورند که نساجی نسبت به چند سال قبل ، پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته و واحدهای تولیدی آن با غلبه بر موانع و مشکلات با بیشترین ظرفیت خود مشغول به فعالیت شده‌اند.
دیدگاه این عده نسبت به آینده صنعت نساجی خوش‌بینانه و آینده‌ای روشن را برای آن ترسیم می‌کنند.
موانعی که موجب پس‌روی نساجی شده است
استان اصفهان همواره به‌عنوان مرکزی برتر،برای بزرگ‌ترین صنایع نساجی ، مطرح بوده و این قطب پر سابقه نساجی که محصولات آن از تنوع و کیفیت ویژه‌ای هم برخوردار است باوجود بالغ‌بر ۲ هزار واحد صنعتی نساجی و بیش از ۳ هزار واحد صنفی در این زمینه توانسته است هنوز چرخ‌های این صنعت را پویا نگه دارد.
بااین‌وجود ،در این سالیان اخیر محدودیت‌ها و موانعی بر سر راه توسعه این صنعت وجود داشته که باعث پس‌روی‌هایی نیز شده است.
از قاچاق کالا از کانال‌های رسمی و غیررسمی گرفته تا فقدان یک استراتژی مشخص برای برنامه‌ریزی میان‌مدت و طولانی‌مدت ،ضعف اساسی سیستم بانکی در تأمین نقدینگی موردنیاز واحدها، عدم اعطای تسهیلات، فشار ناشی از تحریم‌های بین‌المللی ، فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات ،گرانی مواد اولیه و... که هرکدام معضلی بر سر راه فعالان این عرصه بوده است.
برخی هم بالا بودن قیمت تمام‌شده کالا به دلیل گرانی هزینه‌های تولید ، برند ستیزی که گاه در نهادهایی وجود دارد و مانع رشد برندهای فعال در این صنعت شده است و مهم‌تر از همه کمبود مواد اولیه اعم از الیاف، نخ، پارچه و تجهیزات جانبی را موانع رشد این صنعت قلمداد می‌کنند. قابل‌ذکر است در میانه این آشفته‌بازار،موضوعی که تا حدودی توانست شرایط ناآرام صنعت نساجی را سامان بخشد گرانی و نوسان‌های ارزی بوده که موجب شد واردات البسه و پارچه قاچاق به‌شدت پایین آید اگرچه هنوز هم به‌طور کامل مرتفع نشده است.
ماشین‌آلات فرسوده عاملی بازدارنده در رقابت
عبدالوهاب سهل‌آبادی رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به این حوزه را ضروری دانسته زیرا معتقد است در شرایط فعلی امکان نوسازی تجهیزات نیست مگر آنکه از طریق شرکت‌های داخلی انجام پذیرد.
این فعال اقتصادی با اشاره به پیشینه درخشان صنعت نساجی در اصفهان می‌گوید: متاسفانه ضعف‌ها و اشتباهاتی که در این حوزه بوده باعث شده است تولیدات کشورهای دیگر،جایگزین تولیدات ما در بازارهای جهانی شود.
اما فعلا بزرگ‌ترین چالشی که برای این صنعت وجود دارد قدیمی بودن و فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات است زیرا باوجود چنین ماشین‌آلاتی امکان تولید کیفی که بتواند با رقبا برابری کند نیست.
وی تصریح می‌کند: از طرفی کاهش ارزش پول ملی و از سویی تحریم‌ها باعث شده است در شرایطی قرار گیریم که امکان خرید ماشین‌آلات بروز نباشد عده‌ای هم که اقدام به خرید کرده تجهیزات دست‌دوم را وارد کرده‌اند که قطعاً توسط آن‌ها تولید باکیفیتی نمی‌توان انجام داد.
و تاکید می‌کند: براین اساس با حمایت دولت و ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به ساخت ماشین‌آلات نساجی ،شاید تا میزانی بتوان براین مشکل عمده فائق آمد.
تمایل برای سرمایه‌گذاری ، اندک است
همچنین مرتضی منصوری مشاور و کارشناس نساجی با اشاره به ورشکستگی بسیاری از فعالان حوزه نساجی در طول چند سال گذشته به دنیای اقتصاد می‌گوید: متأسفانه حمایتی از این افراد انجام نگرفت به‌ویژه واحدهای بخش خصوصی، ورشکسته شده و یا آنکه با حداقل ظرفیت فعالیت می‌کنند.
معاون سابق اتحادیه تولیدکنندگان محصولات نساجی ،در ارتباط با مشکلات فعالان این صنعت می‌گوید: با توجه به گرانی دلار و تاثیر مثبت این اتفاق در رونق نسبی صنایع نساجی اما معضلاتی دیگر وجود دارد.
و ادامه می‌دهد : گرانی مواد اولیه معضل بزرگی است که به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه داخلی مجبور به واردات این مواد موردنیاز هستیم. فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات نساجی مشکل دیگر است که درزمانی قرار شد ماشین‌آلات فرسوده با عمر بیش از ۱۵ سال تعویض شوند و بدون اعمال گمرکی ماشین‌آلات جدید وارد شود. اما این فرصت نیز از فعالان گرفته شد و با توجه به شرایط تحریم و گرانی دلار ، بدون حمایت ، امکان واردات هم نیست. وی تأکید می‌کند: شرایطی ایجادشده است که کمتر شخصی متمایل به سرمایه‌گذاری در این حوزه است و تولیدکننده‌های قبلی هم ترجیح می‌دهد به‌جای سرمایه‌گذاری در این صنعت ، سرمایه خود را در بازارهای دیگر وارد کنند. حتی به این نتیجه رسیده که با انباشتن در بانک به سودآوری بیشتری دست خواهند یافت.
گام‌هایی در راستای احیای صنایع نساجی
باوجود مشکلات و موانعی که در مسیر توسعه صنعت نساجی قرارگرفته و گلایه‌ها و انتقادات فراوان نسبت به این شرایط ،اما بحث قابل‌توجه آنکه در بازار داغ احیای صنایع در این روزها صنایع نساجی نیز برای توسعه و نجات از نابودی نیازمند نگرشی نو و راهکارهایی کارآمد هستند.
به‌گونه‌ای که باوجود همه موانع اشاره‌شده بازهم بسیاری براین باورند که این صنعت نابود نشده و نابود هم نخواهد شد؛ چراکه محصولات نساجی نیاز سنین مختلف جامعه از تولد تا وفات است. بنابراین زمانی که صنعتی تأمین‌کننده نیاز همه ایام زندگی است نمی‌تواند به این راحتی از بین رود.از سوی دیگر، صنعت نساجی، صنعت کهن و بومی کشور است. از طرفی صنعتی است که یک‌سوم صادرات استان اصفهان را به خود اختصاص داده و این موضوع نشان از جایگاه صنعت نساجی اصفهان دارد. به‌علاوه آنکه در کشور ما خوشبختانه مواد اولیه صنعت نساجی تا میزانی وجود دارد و از همه این‌ها مهم‌تر، صنعتی است مادر که ایجاد اشتغال می‌کند ازاین‌رو ذاتاً نمی‌تواند از بین رود.
به‌این‌ترتیب از دیدگاه این افراد در صورت حمایت‌های لازم و نوسازی این صنعت، رونق نساجی قابل بازگشت است.
درمجموع با توجه به اظهارات ، شواهد و پیشینه این صنعت می‌توان چنین نتیجه گرفت که روزهای خوش صنعت نساجی قابل احیا است .اما در گام نخست به‌شرط نوسازی و فراهم کردن تسهیلات لازم و پس‌ازآن با رفع موانع ورود مواد اولیه ،استفاده از فارغ‌التحصیلان رشته نساجی در راستای به‌روز کردن تولیدات ازنظر کیفیت، مدل و رنگ متناسب با تقاضای جامعه ، توجه به بازارهای صادراتی ،توافق با صاحبان برندهای معروف جهانی برای مشارکت تولید در داخل کشور ،همکاری با بخش خصوصی ایرانی و مهم‌تر از همه با فرهنگ‌سازی برای افزایش اقبال مردم به استفاده از پوشاک تولید داخلی موفق به تسخیر دوباره بازارهای جهانی خواهیم شد.
