بوم کلبه ترکمن اکولوژی در جوار پارک ملی

حسنا حاجیان* اگر در فصل جفت‌گیری گوزن‌ها یعنی از نیمه شهریور تا نیمه مهر ماه در یکی از تورهای تخصصی حیات وحش بوم کلبه ترکمن شرکت کرده باشید، یکی از شکارچیان سابق این منطقه که حالا تبدیل به حافظ محیط زیست شده است برایتان در شاخی به نام «گوکل» خواهد نواخت تا گوزن‌ها را به سوی خود جلب کند و احتمالا دقایقی بعد شما می‌توانید گوزنی را مقابل خود بیابید. این ردیاب حرفه‌ای با تقلید صدای گوزن، آنها را به گردشگران مشتاق نزدیک می‌کند و این تنها یکی از برنامه‌های بوم کلبه ترکمن است؛ اکولوژی که در روستای «توتلی تمک» از توابع بخش مرکزی شهرستان کلاله در استان گلستان واقع شده است.

حسنا حاجیان* اگر در فصل جفت‌گیری گوزن‌ها یعنی از نیمه شهریور تا نیمه مهر ماه در یکی از تورهای تخصصی حیات وحش بوم کلبه ترکمن شرکت کرده باشید، یکی از شکارچیان سابق این منطقه که حالا تبدیل به حافظ محیط زیست شده است برایتان در شاخی به نام «گوکل» خواهد نواخت تا گوزن‌ها را به سوی خود جلب کند و احتمالا دقایقی بعد شما می‌توانید گوزنی را مقابل خود بیابید. این ردیاب حرفه‌ای با تقلید صدای گوزن، آنها را به گردشگران مشتاق نزدیک می‌کند و این تنها یکی از برنامه‌های بوم کلبه ترکمن است؛ اکولوژی که در روستای «توتلی تمک» از توابع بخش مرکزی شهرستان کلاله در استان گلستان واقع شده است. هدف اصلی بوم کلبه ترکمن نه نزدیک کردن گوزن‌ها به گردشگران بلکه آگاهی دادن به آنان درباره اهمیت این پارک و حفاظت از پارک‌های ملی است. این اقامتگاه با ایجاد اشتغال پایدار در بین جوامع محلی به توانمند کردن آنها کمک می‌کند و از تعارض بین جوامع محلی و حفاظت از پارک می‌کاهد. همچنین در نهایت با ارتقای آگاهی‌های محلی نسبت به اهمیت پارک و رفع تعارض، آنان را به پشتیبانان این زیستگاه با ارزش بدل می‌کند. بوم کلبه می‌کوشد تا در جهت گسترش اکوتوریسم پایدار در مناطق مجاور پارک ملی گلستان گام بردارد. اهداف بوم کلبه با فعالیت‌هایی نظیر فراهم کردن اقامت برای گردشگران پارک ملی، برگزاری تورهای عمومی طبیعت‌گردی مسوولانه و تورهای تخصصی حیات وحش، برپایی اکوکمپ و تورهاى تخصصى براى کودکان در زمینه آموزش طبیعت تحقق می‌یابد.

این اقامتگاه طی ۴ سال فعالیت خود توانسته است ۱۵۰۰ طبیعت‌گرد را به خود جلب کند. به گفته فروغ وهاب‌زاده همسر کامران انوری صاحب این بوم کلبه، کار اکوتوریسم مسوولانه شاید چندان کار پردرآمدی نباشد، ولی در هر صورت با افزایش گاهی مردم نسبت به این نوع گردشگری و تغییر سلایق شاید بتوان به درآمد این بخش نیز امیدوار بود.

گردشگری مسوولانه چیزی فراتر از نریختن زباله است؛ گردشگران به محیط زیست هیچگونه آسیبی نمی‌رسانند (برای مثال برای رفتن به پارک ملی برای پوشش خود از رنگ‌های تند استفاده نمی‌کنند، بلند صحبت نمی‌کنند و در سکوت به راهپیمایی می‌پردازند، چراکه صدای بلند موجب سکته برخی از موجودات حساس و آزار جانداران دیگر می‌شود و رنگ‌های تند لباس نیز آنها را فراری می‌دهد) و ضمن احترام به فرهنگ بومی سعی در سودرسانی به مردم بومی آن منطقه دارند (با خرید و حمایت از محصولات آنان فرصتی برای کسب درآمد آنان را فراهم می‌کنند). این اکولوژی (اقامتگاه‌طبیعی) نیز نسبت به جامعه محلی مسوول بوده است؛ برای آنها شغل (دائم و پاره وقت) ایجاد، برای محصولات صنایع دستی زنان بازاری فراهم و از ورود مردم به روستا و مزارع بدون حضور بلد محلی جلوگیری می‌کند. همچنین بدون موافقت مردم محلی اجازه عکاسی از آنان را نمی‌دهد و بیش از ظرفیت تحمل منطقه مسافر نمی‌گیرد.

در اینجا در حدود ۵۰ نفر از مردم بومی به انحای مختلف با بوم کلبه در تعاملند و در صورتی که در بوم کلبه اقامت کنید می‌توانید، تعدادی از این افراد را ببینید که برای شما آشپزی می‌کنند، موسیقی می‌نوازند و نحوه ریسیدن پشم و طرز پخت نان را آموزش می‌دهند؛ همه اینها جزئی از برنامه سفر است. بوم کلبه ترکمن که نام آن به تازگی به کتاب لونلی پلنت نیز راه یافته است، خود یک جاذبه دیدنی برای گردشگران است. علاوه‌بر آن، کسانی که به اینجا یعنی روستای توتلی تمک از توابع بخش مرکزی شهرستان کلاله در استان گلستان می‌آیند، از پارک ملی گلستان به عنوان اولین پارک ملی ایران دیدن می‌کنند. از جاذبه‌های این پارک می‌توان به گوزن قرمز، قوچ‌های اوریال، پلنگ ایرانی که از جمله بزرگ جثه‌ترین انواع پلنگ در دنیا است و امروزه در معرض خطر انقراض قرار دارد، شاهین و بحری و همچنین تالاب سولوکلی اشاره کرد.

*کارشناس ارشد مدیریت بازاریابی گردشگری

[e-mail]