مریم کمالی

کارشناس ارشد اقتصاد محیط‌زیست

یک کسب‌وکار زیست محیطی عبارت است از کسب‌وکاری که حفظ محیط‌زیست و توجه به اصول زیست محیطی را در دستور کار خود دارد. به‌طور خاص یک کسب‌وکار زیست محیطی دقیقا مشابه یک اکوسیستم تولید ارزش می‌کند، آلاینده تولید نمی‌کند و از منابع تجدیدناپذیر و ناپایدار بهره نمی‌گیرد.

همچنین یک کسب‌وکار زیست‌محیطی تلاش می‌کند راه‌هایی بیابد تا در کنار حفظ سود به حیوانات نیز آسیبی وارد نشود. در کنار این تلاش‌های مستقیم برخی کسب‌وکارهای زیست محیطی با سرمایه‌گذاری در نوآوری‌هایی که به حفظ محیط‌زیست می‌انجامند، هدف دوستی با محیط‌زیست را دنبال می‌کنند. اما یکی از راه‌های ساده کمک به محیط‌زیست در کسب‌وکار توجه به گرمایش زمین است. امروزه بسیاری از شرکت‌ها با استفاده از مواد زیست محیطی در ساخت فروشگاه‌‌های خود و همچنین عرضه محصولات تجدیدپذیر در این فروشگاه‌ها وظیفه خود را در قبال محیط‌زیست به انجام می‌رسانند. در مجموع همه این تلاش‌ها باعث می‌شوند که یک کسب‌وکار زیست محیطی در کنار کسب سود برای خود، به طبیعت و جامعه نیز کمک کند.

چگونه به کسب‌وکار پایدار دست یابیم؟

«در همه مراحل راه‌اندازی و توسعه کار، باید مسائل زیست محیطی و توجه به حفظ محیط‌زیست را مد نظر داشته باشیم.» با توجه به اینکه محیط‌زیست و توجه به آن یک مساله بلندمدت است و عموما در کوتاه‌مدت پیامدی ندارد، باید دولت‌ها هم وارد عمل شوند و در کنار کسب‌وکارها با بازرسی و کنترل، آنها را به حفظ محیط‌زیست و توجه به آن در کسب‌وکارشان وارد کنند، زیرا در همه کسب‌وکارها چه کوچک و تازه‌بنیان چه بزرگ و پیشرفته مساله محیط‌زیست مطرح است. در مورد کسب‌وکارهای کوچک معمولا این بازرسی و کنترل ساده‌تر است اما در یک کسب‌وکار پیشرفته که تاکنون با موفقیت فعالیت کرده، یافتن مشکلات زیست‌محیطی و به‌ویژه ایجاد تغییر در روند فعالیت بسیار دشوار می‌نماید. این کسب‌وکار پیشرفته باید موظف شود تا از این به بعد در فعالیت‌های خود استفاده از سرمایه‌های طبیعی را کم کند و هزینه‌هایی را که به محیط‌زیست وارد می‌کند در نظر بگیرد. این کسب‌وکار نباید اجازه دهد محیط‌زیست و منابع طبیعی هزینه پیشرفت و سودآوری او را پرداخت کنند.

ایجاد سیستم مدیریت یکپارچه زیست محیطی

رسیدن به کسب‌وکار سبز، کار راحتی نیست، باید کلیه جوانب سنجیده شوند و ابعاد مختلف آسیب به محیط‌زیست توسط کسب‌وکار مورد توجه قرار گیرند. معمولا «دوستدار محیط‌زیست بودن» فقط به معنی «عدم تولید آلودگی» تعبیر می‌شود اما باید توجه کرد فقط آلودگی، آسیب به محیط‌زیست محسوب نمی‌شود؛ بلکه یک کسب‌وکار سبز باید در عین حال که محیط‌زیست را آلوده نمی‌کند، مواد اولیه طبیعی کمتری مصرف کند، مصرف انرژی‌های فسیلی و اتلاف منابع را کاهش دهد و از تولید مواد سرطان‌زا پرهیز کند. زمانی که در این کسب‌وکار همه موارد فوق رعایت شد، این کسب‌وکار می‌تواند خود را یک کسب‌وکار زیست محیطی بداند.

سرمایه‌گذاری در کاهش آلودگی از مبدأ

بهترین راه کاهش آلودگی در صنعت، یافتن نقطه مبدأ آلودگی و تغییر خط تولید به نحوی است که بدون ایجاد هزینه جدی برای کسب‌وکار آلودگی نیز در حد امکان کاهش یافته و حتی متوقف شود. اگر یک تولیدکننده بتواند منبع تولیدکننده آلودگی را در خط تولید پیدا و با تحقیق و پژوهش یا سایر سرمایه‌گذاری‌ها با تغییر خط تولید آلایندگی را متوقف کند یک تولیدکننده دوستدار محیط‌زیست خواهد بود و خدمت قابل توجهی به محیط‌زیست انجام داده است.

ایجاد فرهنگ توجه به محیط‌زیست در کل صنعت

اگر یکی از کسب‌وکارهای فعال در صنعت بتواند اهمیت به محیط‌زیست را درست و بجا در دستور کار خود قرار دهد و نتایج مثبت آن را ببیند، این امر می‌تواند برای سایر فعالان صنعت نیز ایجاد انگیزه‌ای باشد تا توجه به محیط‌زیست و حفظ محیط‌زیست را در دستور کار خود قرار دهند و‌ به تدریج این امر تبدیل به یک فرهنگ در کل صنعت خواهد شد که می‌تواند به همه جامعه تسری یابد و توسعه پایدار را محقق سازد.

نمونه موفق

فروشگاه زنجیره‌ای مواد خوراکی هول فود، (whole food) در آمریکا که شعبه‌هایی هم در انگلیس و کانادا دارد یکی از نمونه‌های موفق کسب‌وکار دوستدار محیط‌زیست است. این فروشگاه فقط محصولات ارگانیک عرضه می‌کند. حتی با وجود اینکه سازمان غذا و دارو کشور آمریکا استفاده از گوشت‌های فرآوری شده را مجاز اعلام کرده است این فروشگاه چنین گوشت‌هایی را عرضه نمی‌کند. پس از قرار گرفتن در رتبه سوم شرکت‌های دوستدار محیط‌زیست توسط سازمان حفظ محیط‌زیست آمریکا به خاطر کاهش مصرف انرژی‌ با صرفه‌جویی در مصرف برق این شرکت تصمیم گرفت با خرید انرژی خورشیدی، تولید دی اکسید کربن را به اندازه ۳۰۰ هزار تن کاهش دهد که این کاهش معادل خروج ۶۰ هزار خودرو از خیابان‌ها و کاشت ۹۰ هزار اصله درخت است. همچنین این فروشگاه از سال ۲۰۰۷ از هیچ نوع پلاستیکی در بسته‌بندی‌های خود استفاده نمی‌کند تا به بهترین نحو «حفظ محیط‌زیست» را در کسب‌وکار خود رقم بزند.