گروه گردشگری، شیما رئیسی: عمر احیا و تغییرکاربری بناهای تاریخی در ایران تقریبا کوتاه است و به همین نسبت احیاگران در این زمینه با مسائل و مشکلات گوناگون چه در بعد قانونی و چه اجرا مواجهند. بسیاری از آنها ریسک سرمایه‌گذاری و ابهام در قوانین مربوطه را از عمده‌ترین چالش‌های پیش‌روی سرمایه‌گذاران در بناهای تاریخی برمی‌شمرند. در همین خصوص، معاون تحقیق و توسعه شرکت سرمایه‌گذاری عظام به «دنیای اقتصاد» گفت: مشکلات اقتصاد کلان از جمله کمبود نقدینگی، شرایط کلان سیاسی و بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری در کشور و نیز مشکلات حقوقی در بحث واگذاری و تملک بناها از عمده موانع موجود بر سر راه فعالیت‌های مربوط به احیا است.

دکتر سعید اسلامی بیدگلی، یکی دیگر از مشکلات را عدم شفافیت، صراحت و ثبات در قوانین موجود دانست و این ادعا را با بیان یک مثال توضیح داد: در ابتدای کار مشخص نیست که مثلا یک بنای تغییر کاربری شده به یک هتل، برای اخذ ۵ستاره باید دقیقا چه شرایطی را احراز کند. از آنجا‌که قیمت‌گذاری در ایران آزاد نیست و در این مورد خاص به درجه کیفی هتل‌ها یا همان میزان ستاره‌های تعلق گرفته شده به آن بستگی دارد، نتیجه این می‌شود که نهایتا سرمایه‌گذار به سوددهی مورد نظر خود نرسد؛ چرا که طبق محاسبات اولیه‌اش تنها در صورت کسب میزان مشخصی درآمد است که این حجم سرمایه‌گذاری برگشت‌پذیر بوده و به مرحله بازدهی خواهد رسید ولی با عدم اخذ ستاره و درجه مورد نظر به‌دلیل مشخص نبودن شرایط دقیق استانداردهای کیفی، درآمدها کمتر از میزان برآوردشده می‌شود و از این‌رو فرآیند بازگشت سرمایه و سوددهی طولانی‌تر و درست به خاطر همین طولانی شدن، در بسیاری موارد طرح‌ها ضررده خواهند شد.

وی اضافه کرد: البته نگاه من به این پروژه‌ها نگاهی تلفیقی است و فکر می‌کنم که حتی اگر این طرح‌ها به خودی خود سودده نباشند یا بازده کمی داشته باشند، با قرار گرفتن در یک زنجیره ارزشی، در سطحی گسترده‌تر ارزش افزوده و درآمد و رشد پایدار ایجاد خواهند کرد.

این استاد دانشگاه با توضیح جزئیات طرح احیای خانه عامری‌ها در کاشان، یکی از اشکالات موجود در طرح‌های احیا را عدم حضور همزمان تیم‌های بهره‌بردار و مرمت در فرآیند احیای این بناها دانست و اظهار کرد: این اشتباهی است که به‌دلیل تازگی این حرکت در کشور رخ می‌دهد و به‌دلیل بی‌تجربگی عاملان این طرح‌ها شاهدش بودیم. وی افزود: این عدم ملاحظه در بسیاری از موارد موجب شده که اهداف مورد نظر از احیا و تغییر کاربری بناها در فرآیند مرمت مدنظر قرار نگیرد و به این ترتیب می‌شود گفت که ضریب اثرگذاری فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برخی از این طرح با محاسبات انجام شده فاصله گرفته؛ تجربه‌ای که لازم است از این به بعد لحاظ شود.

حذف تعزیرات قیمت‌گذاری مقدم بر حمایت‌های مالی

صبا منوچهری، احیاگر خانه منوچهری کاشان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما، ضمن تاکید بر اینکه هیچ هنری بدون مخاطب قابل احیا نیست، تصریح کرد: با این عقیده و با علم بر اینکه کاشان به‌دلیل مشکلات اقامتی همواره محل گذر بود و گردشگران برای اقامت شبانه آن را ترک کرده و رهسپار اصفهان می‌شدند، به این فکر افتادیم که بخشی از این تغییر کاربری را به واحدهای اقامتی اختصاص دهیم.

وی با اشاره به تجربه مرمت و احیای این خانه، مهم‌ترین عامل شروع این پروژه را عشق و علاقه‌اش به امور هنری دانست وگفت: بنای اولیه در سال ۸۶ و به قیمت ۵۶ میلیون تومان خریداری شد و مرمت آن ۳سال به طول انجامید.

این احیاگر وضعیت رستوران‌ها، اقامتگاه‌ها و استراحتگاه‌های ایران را در مقایسه با استانداردهای بین‌المللی بسیار نامطلوب دانست و اظهار کرد: ارائه بهترین‌ها و حفظ کیفیت به عنوان اولین اصل در این زمینه، در وهله نخست به معنای احترام به خود و هویت ملی‌مان و پس از آن قدر دانستن و ارج نهادن میهمانان است.

منوچهری افزایش امنیت اقتصادی سرمایه‌گذاران و تامین امنیت جانی و مالی گردشگران را ازجمله مهم‌ترین مسائلی عنوان کرد که باید در حوزه توسعه گردشگری و ترویج سرمایه‌گذاری درزمینه احیای بناها به‌عنوان عاملی زیر ساختی در جذب گردشگر مورد توجه قرار داد. این فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه بوستون، در این خصوص افزود: تاکنون در محله منوچهری نسبت به گردشگران و میهمانان این خانه بی‌احترامی شده است؛ متاسفانه مراجعات و شکایات ما به نیروی انتظامی برای پیگیری و جلوگیری از به وجود آمدن اتفاقاتی از این دست تا به امروز نتیجه‌ای نداشته و پاسخ آنها به ما تنها این بوده که نیروی کافی در خصوص تامین امنیت محلات در اختیار ندارند!

منوچهری از افتتاح پروژه بعدی از مجموعه خانه منوچهری با نام «خانه زرکار» در نوروز ۹۵ خبر داد و گفت: امیدواریم شهرداری کاشان در خصوص توسعه این طرح‌ها به ما کمک کند، البته بهتر و بیشتر از قبل؛ چراکه نتیجه مرمت کف و دیوار گذر دو بافت قدیمی که بالاخره با پیگیری‌های بسیار انجام شد، اصلا رضایت‌بخش نبود تا آنجا که امروز با خود می‌گویم که ‌ای کاش اصلا انجام نشده بود! وی در انتها با اشاره به اینکه در جریان احیا نگاه ما صرفا هتلی نبوده و در مجموعه خانه منوچهری گالری، سینما و کارگاه بافندگی نیز تعریف شده است، اضافه کرد: ما برای پیگیری فعالیت‌های خود بیش از آنکه به وام و یارانه احتیاج داشته باشیم، خواستار جلوگیری از دخالت در قیمت‌گذاری هستیم.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، گرچه کاستی‌ها و مسائل زیادی در این حوزه وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که امروز بیش از هر زمان دیگری در خصوص ضرورت توجه جدی و علمی به مقوله احیا، تبادل اطلاعات و تجربیات در این زمینه و واگذاری امور به بخش خصوصی و دانشگاهی اجماع به وجود آمده که خود زمینه‌ساز ادامه این روند سازنده در کشور است.