مهدی نیکوئی

nikoueimahdi@gmail.com

توسعه گردشگری کشاورزی در کشوری که شهروندانش بیشتر تعطیلات خود را در حاشیه شهرها و روستاها می‌گذرانند، کار ساده‌ای نیست؛ با این حال به آرامی جایگاه خود را در «جمهوری چک» پیدا می‌کند.

اکنون تعداد بیشتری از مزرعه‌داران این کشور در حال ارائه خدماتی بیش از یک تعطیلات ساده در حومه شهرها هستند. آنها گردشگران را ترغیب می‌کنند که به مزارع آنها سفر کرده، غذای محلی بخورند، اسب‌سواری کنند، پنیر خانگی و کره درست کنند، نان بپزند، گاوها را بدوشند، به بزها غذا بدهند و دیگر کارهای مختلفی را انجام دهند که شهرنشین‌های امروزی با آنها بیگانه شده‌اند.

زمانی که چکسلواکی یکی از کشورهای اروپا محسوب می‌شد، شهروندان آن، زمان زیادی از وقت خود را به کشاورزی می‌پرداختند اما در خلال ۴۴ سال حکومت کمونیست‌ها بر آنها، تعداد شهرنشین‌های این کشور تا حد زیادی افزایش یافت، ضمن آنکه با افزایش درآمد مردم، آنها تمایل داشتند که به سفرهای خارجی بپردازند و روز به روز با آداب و رسوم و سبک زندگی نیاکان خود بیگانه‌تر شدند. با انقلاب سال ۱۹۸۹ میلادی در این کشور و شکل‌گیری جمهوری چک، رهبران این کشور تصمیم گرفتند موج گردشگران خود را به مناطق روستایی و داخلی کشور خودشان هدایت کنند. با این حال، محقق کردن این هدف کار دشواری بود.

«کارل هاولیچک» رئیس اتحادیه شرکت‌های کارآفرینی کوچک و متوسط از بهبود آهسته شرایط سخن می‌گوید؛ «براساس برآوردهای ما، بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ مزرعه در جمهوری چک ارائه‌دهنده شکل‌هایی از گردشگری روستایی هستند. هرچند هنوز هم آنها برای کسب درآمد بر گردشگران خارجی تکیه دارند، در آینده سهم گردشگران داخلی در سبد میهمانانشان بیشتر خواهد شد.»

مزارع چک در بین آلمانی‌ها، اتریشی‌ها و هلندی‌ها شهرت زیادی دارد و یکی از تفریحات گردشگران منطقه، بازدید از این مزارع و روستاهایشان است. با این حال، به‌دلیل ۴۰ سال مزرعه‌داری مشارکتی در چک، عقبگردها و نقص‌های زیادی در مزرعه‌داری آنها مشاهده می‌شود. اکنون این کشور فاقد زیرساخت‌ها و شبکه پشتیبان لازم برای عملکرد موفقیت‌آمیز کشاورزی روستایی است. جاده‌های خاکی و روستایی کافی در طبیعت آن وجود ندارد. رستوران‌های رمانتیک و زیبا، مراکز کرایه دوچرخه و طیف مختلفی از خدمات دیگر هم از سایر کمبودهایی است که «چک» باید به سرعت آنها را رفع کند.

«ولادیمیر کانکل» یکی از پیشگامان گردشگری روستایی در جمهوری چک است. تنها اندکی پس از سقوط کمونیسم او و خانواده‌اش به احیای مزرعه پدری خود و آسیاب قدیمی آن پرداختند، مزرعه‌ای که قدمت آن به سال ۱۷۲۰ بازمی‌گشت و با داشتن مساحت ۸۰ هکتاری و قرار گرفتن در ۶۰ کیلومتری پراگ، برای تولید محصولات ارگانیک برنامه‌ریزی شده بود. فرزند کانکل، «پیتر» پانزدهمین نسل از کانکل‌هایی است که در این مزرعه به کشاورزی می‌پرداخته‌اند اما اکنون زمان آن است که کانکل جوان، با تغییراتی اندک، مزرعه نیاکان خود را تبدیل به یک مقصد گردشگری و تفرجگاهی برای شهرنشینانی کند که قصد دارند اندکی از وقت خود را در آرامش و در سایه زندگی روستایی بگذرانند.

او و خانواده‌اش، بلافاصله بخشی از محیط آسیاب قدیمی را تبدیل به یک میهمان‌پذیر کرده و برای آن شروع به تبلیغات کردند. ولادیمیر کانکل می‌گوید: «ناحیه سکونت ما، دیدنی‌های بسیاری دارد که می‌تواند چشمان گردشگران را مجذوب خود کند و تاکنون هیچ‌گاه گرفتار کمبود گردشگر نشده‌ایم.»

او ادامه می‌دهد: «ما در سال ۱۹۹۰ شروع به پذیرایی از گردشگران کردیم. هرچند پیش از آن هم میهمانان زیادی داشتیم، فعالیت اصلی ما گردشگری و ارائه خدمات نبود و برای میزبانی خود، چیزی دریافت نمی‌کردیم. در آن زمان بیشتر گردشگرانی که از منطقه و مزرعه ما بازدید می‌کردند، توریست‌های هلندی بودند که البته مزارع دیگر هم از سفر آنها نفع می‌بردند. به‌طور کلی دهه ۹۰ میلادی، زمان حضور گسترده گردشگران هلندی در خاک چک بود و از این نظر مزایای اقتصادی زیادی برای کشور حاصل شد.

می‌توانم با جرات بگویم که در سال‌های ابتدایی فعالیتمان، دو سوم از میهمانان ما را هلندی‌ها تشکیل می‌دادند. اما زمان به همین نحو سپری نشد و به تدریج هم‌وطن‌های خودمان از ایده گردشگری روستایی استقبال کردند. آنها هم با گرفتار شدن در زندگی شلوغ شهری زمان بیشتری برای تجدید قوا و آرامش نیاز داشتند و سفر به روستاها به تدریج جایگزین سفرهای خارجی شد. اکنون ۸۰درصد از میهمانان ما را گردشگران داخلی تشکیل می‌دهند و تعداد گردشگران خارجی هم کمتر می‌شود.»

روستا، جاذبه‌های زیادی برای عرضه به گردشگران دارد. خانواده کانکل پرورش‌دهنده اسب است و گردشگرانی که از مزرعه آنها بازدید می‌کنند، می‌توانند به سواری هم بپردازند. آنها گله گاو و گوسفند هم دارند و علاوه‌بر آن می‌توان حیوانات کوچکی مانند خرگوش، اردک، طاووس و کبوتر را در محیط مزرعه مشاهده کرد. گردشگران به فعالیت‌هایی دعوت می‌شوند که از کارهای روزانه و سنتی کشاورزی است.

آنها می‌توانند در دریاچه ماهیگیری کنند، به چیدن قارچ در جنگل بپردازند یا به بازدید از مکان‌های توریستی اطراف مشغول شوند. خانه‌هایی در اختیار گردشگران قرار می‌گیرد که با معماری سنتی خود آرامش را به آنها انتقال می‌دهد و همچنین آشپزخانه‌هایی که می‌توانند با محصولات کشاورزی و دامداری به پخت‌وپز غذاهای طبیعی و ارگانیک اقدام کنند. علاوه‌بر این فعالیت‌ها، گردشگران می‌توانند با صنایع دستی این ناحیه آشنا شوند. پسر ولادیمیر که از سال ۲۰۱۱ مدیریت مزرعه را برعهده گرفته، یک نقاش است و از گردشگران خوش‌ذوقی که دوست دارند کارگاه او را ببینند، استقبال می‌کند.