شهر جدید هشتگرد به شهری مدرن و نمونه در کشور تبدیل خواهد شد

بیمارستان موسی بن جعفر شهر سردشت و حمام های ضد شیمیایی از جمله فعالیتهایی بود که در زمان جنگ انجام داد و بعد از جنگ نیز کار خود را با پروژه های مهمی ادامه داد .
مدیر عامل شرکت عمران شهر جدید هشتگرد در ارتباط با پیشینه ی کاری خود می گوید :پروژه ساخت ساختمان برای زلزله زدگان گیلان و زنجان می‌بایست ظرف یک ماه 680 واحد فونداسیون ساخته می شد که ظرف 29 روز به اتمام رساندم.
سپس از سوی بنیاد برای انجام پروژه هتل ارم مامور شدم که در عرض ۴۵ روز ۴۵ هزار متر بنا را تخریب و ساختمان تالارحنانه را در طبقه چهارم ودو طبقه آن را به بازار و نمایشگاه های فصلی با ۱۵۰ غرفه در هر طبقه و دو طبقه هم به تالار های عروسی اختصاص دادیم.تالار حنانه ۲۵۰۰ نفر گنجایش و صندلی دارد.بعد از آن مسوولیت سد و تونل چالوس را برعهده گرفتم .تونل انحرافی، آب رودخانه چالوس را به شهر نوشهر انتقال می‌داد.تونل عظیمی که عرض آن به هفت متر و ارتفاع آن به۷.۵ متر می رسید و آب رودخانه را با سدی به ارتفاع ۱۸ متر و عرض ۱۵۰ متر مهار کرده و آب آن را از زیر جاده از طریق کانالی به طول ۲۰۶۰ متر به شهر نوشهر انتقال می‌داد.
از دیگر پروژه‌ها منطقه ویژه تجاری سیرجان، کارخانه کرمان خودرو، ارگ جدید، سیلوی اهواز و کارخانه سیمان خمیر بود و بعد به جزیره کیش رفتم که قرار بود در آنجا در مدت شش ماه یک جاده احداث کنیم که به تعداد متعددی جاده تبدیل شد.
سپس با قبول شدن فرزندانم در دانشگاه، به تهران بازگشتم و درسمت مشاور شهردار مشغول به کار شدم.آخرین مسوولیتم پیش از این که مسوولیت شهر جدید هشتگرد را برعهده بگیرم، مسوول فنی شرکت سازه و ساختمان ایرانیان می‌باشد.
از زمانیکه او به عنوان مدیر عامل شرکت شهر جدید هشتگرد آغاز به کار کرده است ساخت فضاهای مدرن شهری در دستور کار شرکت عمران قرار گرفته است تا جاذبه های شهر نشینی در این شهر را برای ساکنان آن افزایش دهد .

شهرهای جدید به منظور کاهش جمعیت کلانشهرها و مناسب سازی اسکان و حل مسایل و مشکلات شهری طراحی و ساخته شدند.
زمانی که از شهر جدید سخن به میان می آید تصویری از یک آرمان شهر که در برگیرنده همه ی ایده آل های لازم برای یک شهر مدرن است، در ذهن انسان تداعی می شود. شهری که بر پایه طراحی مدرن و اصول شهرسازی نباشد و فضاهای امن، امکانات رفاهی _ تفریحی مناسب ،کانون های شهری و زیرساخت های مناسب در آن تعریف و اجرا شده باشد تا شهروندان با آرامشی که در نگرش این شهرهاست زندگی کنند.
شهر جدید هشتگرد یکی از شهرهایی است که در نزدیکی تهران و کرج ساخته شده است تا بخشی از جمعیت این کلانشهر را در خود جای دهد.
ساخت و سازهای فراوان و انبوه در این شهر توسعه ی یک بعدی شهر جدید هشتگرد را در پی داشته و آن را تبدیل به شهری خوابگاهی نموده است که از امکانات مدرن شهری برخوردار نیست. همزمان با آغاز طرح مسکن مهر و ساخت بیش از ۸۰ هزار واحد مسکونی در شهر جدید هشتگرد طراحی و تعریف شد که بر اساس پیش بینی کارشناسان جمعیت این شهر را در چند سال آینده به ۷۰۰ هزار نفر خواهد رساند.
گسترش روزافزون جغرافیایی و جمعیتی شهر جدید هشتگرد مسوولان وزارت مسکن و شهرسازی را مجبور کرده تا برای افزایش جذابیت های شهرنشینی این شهر چاره اندیشی کنند.

دلایل ایجادشهرهای جدید
به دلیل رشد جمعیت شهر نشین کشور در چند دهه اخیر و نیز افزایش حاشیه نشینی در اطراف کلان شهرها _ که خود آسیبهای اجتماعی و فرهنگی گسترده ای را موجب می شد _ تدوین یک طرح نوین برای توسعه شهری کلان شهرها وایجاد شهرهای جدید در اطراف آنها مورد توجه دولت و وزارت مسکن و شهرسازی قرار گرفت.
ایجاد شهرهای جدید ، که برخی کشورهای اروپایی در دهه های گذشته آن را تجربه کرده بودند , در کشور ما امری نو محسوب می شد. بنابراین انجام آن مستلزم دقت و صرف ماهها کار کارشناسی دقیق و استفاده از تخصصهای متعدد و متخصصان نخبه و کارآمد بود.
دلایل ایجادشهرهای جدید
به دلیل رشد جمعیت شهر نشین کشور در چند دهه اخیر و نیز افزایش حاشیه نشینی در اطراف کلان شهرها _ که خود آسیبهای اجتماعی و فرهنگی گسترده ای را موجب می شد _ تدوین یک طرح نوین برای توسعه شهری کلان شهرها وایجاد شهرهای جدید در اطراف آنها مورد توجه دولت و وزارت مسکن و شهرسازی قرار گرفت .
ایجاد شهرهای جدید ، که برخی کشورهای اروپایی در دهه های گذشته آن را تجربه کرده بودند , در کشور ما امری نو محسوب می شد. بنابراین انجام آن مستلزم دقت و صرف ماهها کار کارشناسی دقیق و استفاده از تخصصهای متعدد و متخصصان نخبه و کارآمد بود.
بستر سازی ایجاد شهرهای جدید
دراواخر سال ۱۳۶۴ ، هیأت دولت ، و اگذاری ۱۶۰۰۰ هکتار زمین را جهت ایجاد شهرهای اقماری به وزارت مسکن و شهرسازی ، تصویب و ابلاغ نمود .
از سال 1366 در قانون زمین شهری، احداث شهرهای جدید برای پاسخگویی به نیاز کلان شهرها و با هدف اسکان سرریز جمعیت شهرهایی مانند تهران ، پیش‌بینی شدند. و مکان یابی و تملک زمین و تهیه ، طرح و اجرا از طریق شرکت عمران شهرهای جدید و شرکتهای تابعه مورد پیگیری مستمر قرار گرفت .

مکان یابی شهرهای جدید و نکات آن
در مکان یابی شهرهای جدید نکات متعددی باید در نظر گرفته شود که از آن جمله : شرایط اقلیمی و آب و هوایی ، زمین‌شناسی ، دسترسی آسان وسریع به راههای ارتباطی ،امکان تأمین آب مورد نیاز ،امکان تأمین امنیت ،زراعی نبودن زمینهای مورد نظر و عوامل متعدد دیگر

شهرهای جدید اطراف تهران
پس از بررسی های کارشناسی انجام گرفته درباره مکان یابی شهرهای جدید تهران ، سرانجام چهار شهر جدید در حومه تهران ، مکان یابی و مشخص گردید که عبارتند از :
شهر جدید هشتگرد در ۶۵ کیلومتری شمال غربی تهران و در دامنه کوههای البرز
شهر جدید پرند در جنوب تهران و در نزدیکی فرودگاه امام خمینی
شهر جدید پردیس در شمال شرقی تهران
شهر جدید اندیشه در جنوب غربی تهران

آشنایی با شهر جدید هشتگرد
شهر جدید هشتگرد در دامنه جنوبی کوههای البرز و حاشیه شمال کویر مرکزی ایران واقع شده و از لحاظ آب و هوایی ، بین اقلیم کوهستانی و آب و هوای نیم خشک و خشک داخلی قرار گرفته است . از نظر طبقه بندی کلی آب و هوای این منطقه ار نوع مدیترانه ای است.
شهر جدید هشتگرد از نظر جغرافیایی در غرب استان تهران در ارتفاع 1310 تا 1610 متر از سطح دریا و بین طول های جغرافیایی 50 درجه و 25 دقیقه و 50 درجه و 55 دقیقه و عرض های 35 درجه و 45 دقیقه و 36 درجه و 5 دقیقه قرار دارد.
دشت هشتگرد کلا دارای زمستان های سرد و تابستان های گرم و خشک می باشد ، اما میزان گرما در همه نقاط دشت یکسان نبوده و از میزان آن در نواحی کوهستانی کاسته می گردد .
درجه حرارت شهر جدید هشتگرد معمولاً بین (10-) درجه سانتیگراد در زمستان و (40) درجه سانتیگراد در تابستان متغیر می باشد. ودر مقایسه با شهر تهران معمولاً بین 3 تا 6 درجه خنک تر می باشد. حداکثر رطوبت نسبی در منطقه نزدیک به 80 درصد و متوسط سالیانه حدود 45 درصد است. بعلت کوهستانی بودن منطقه هشتگرد این منطقه از بارش کافی در فصلهای بارندگی برخوردار است . آمار 35 سال متوالی متوسط بارندگی سالیانه را 300 میلیمتر ذکر می نماید. بر طبق اطلاعات ، با استفاده از آمار ایستگاههای دشت قزوین و کرج و مشاهدات محلی ، باد غالب در منطقه هشتگرد عمدتاً در تابستان بوده و در جهت جنوب شرقی ـ شمال غربی می باشد. جنس خاک این منطقه از نوع شن و ماسه و حداقل تا عمق 15 متر همگن بوده و ظرفیت باربری خاک حدود 4 الی 6 کیلوگرم که از نظر سازه های سنگین مناسب می باشد.

شهر جدید هشتگرد و عوامل مؤثر در مکان یابی آن
طبق قانون مصوب سازمان زمین شهری، برای کلانشهر تهران چهار شهر جدید پیشنهاد شد که شهر جدید هشتگرد در شمالغرب تهران از سال ۱۳۶۹ مکان‌یابی شده و از حدود سال ۱۳۷۰ شورای عالی معماری و شهرسازی اجرای آن را به شرکت عمران و شهرسازی شهر جدید هشتگرد سپرد. عمده ترین عواملی که در انتخاب شهر جدید هشتگرد مد نظر بود عبارتند از :
فاصله بهینه شهر جدید با شهر تهران (65کیلومتری اتوبان تهران - قزوین، وجود زمین های مناسب غیر کشاورزی با مالکیت عمومی و قابل تملک، شیب قابل قبول جهت شهر سازی ، خاک مناسب جهت استقرار سازه های بلند ،دسترسی مناسب به منابع آب : آبهای زیرزمینی - آب سدهای نزدیک وغیره ، وضعیت جغرافیایی و طبیعی مناسب ,آب و هوای معتدل کوهستانی،فاصله مناسب با شهرهای بزرگ در اطراف

در جوار رشته کوه های البرز
طرح جامع شهر جدید هشتگرد در سال ۱۳۷۱ برای جمعیت ۵۰۰ هزار نفر در شورای عالی معماری و شهرسازی به تصویب رسید و در تهیه آن جمعی از مهندسان کارآمد با تخصص هایی مانند شهرسازی، ترافیک، حمل و نقل، تاسیسات و... همکاری داشتند.باتوجه به آنکه همه نیازهای شهر بر اساس جمعیت مورد نظر طراحی شد، می توان گفت این شهر همه سلسله مراتب از جمله زیر محله، محله، منطقه و... را داراست و بافت آن هم متناسب با خدمات و امکانات تعریف شده ای که برای این شهر وجود دارد شکل خواهد گرفت.
البته چون این شهر برای پاسخگویی به نیازهای افرادی است که امکان تهیه مسکن در کلانشهری چون تهران را ندارند می توان گفت تعاونی های مسکن ادارات، کارکنان دولت، تعاونی های کارگری و کارمندی طیف قالب متقاضیان مسکن در این شهر را تشکیل می دهند.

مطالعات شهر جدید هشتگرد
مطالعات شهر جدید هشتگرد در سه زمینه : پیش نیاز ، راهبردی و طرح جامع ، به مهندسان مشاور واگذار گردید . همزمان مطالعات حمل و نقل شهر (درون شهری و برون شهری) و تأسیسات شهر با مهندسین مشاور دیگر آغاز گردید و علاوه بر مطالعات فوق برای مطالعات مربوط به مکانیک خاک، لرزه شناسی ، نقشه برداری ، آب و فاضلاب ، برق ، گاز، صنعت ، فضاهای آموزشی ، فرهنگی و مذهبی و فضای سبز از همکاری بیش از شانزده مهندس مشاور بهره گیری و در روند بررسی و برنامه ریزی و تصویب نیز از همکاران و متخصصین ایرانی بسیاری استفاده گردیده است .
هدف از مطالعات پیش نیاز ، تعیین امکانات اقتصادی منطقه بخاطر پیش بینی و برآورد میزان اشتغال در شهر جدید بوده است .
با توجه به مطالعات مرحله اول که در محدوده طرح بوده است ، در مرحله راهبردی ، مطالعات تفضیلی تر انجام گردید و با استناد به آمار و اطلاعات مختلف ، تهیه مدلهای گوناگون پیش بینی جمعیت و اشتغال ، سرانجام الگوهای پیشنهادی توسعه شهر تهیه و ارائه گردید . مهمترین نتایج حاصل از مطالعات این مرحله عبارتند از :
پیش بینی جمعیت در مقاطع مختلف برنامه ریزی (از حدود 20 هزار نفر در سال 1375 تا حدود 700 هزار نفر در سال 1395)
شناخت قشر های مختلف اجتماعی از طریق بررسی شهر های نمونه منطقه
پیش بینی سرمایه گذاری و نحوه آن در طول مراحل اجرای طرح
که با انجام مطالعات کلی راهبردی ، مطالعات طرح جامع شهر آغاز و در این مرحله با ارزیابی مجدد عوامل موثر در جذب جمعیت و ایجاد اشتغال ، پیش بینی های جمعیت و اشتغال ، مورد آزمون و تجدید نظر قرار گرفت و بر اساس مطالعات گسترده از جمله مطالعات شهر‌های موجود ایران و مطالعات مراحل قبلی منطقه ، به تهیه الگوهای ساختار شهر پرداخته شد که با بررسی الگوهای مختلف ، الگوی اولیه شهر ،با توجه به اولین طرح آماده سازی اجرا شده ، انتخاب گردید و الگوی نهایی شهرسازی با الگو ها و گزینه های پیشنهادی مشاورین حمل و نقل و تأسیسات شهری مطابقت داده شده و با تغییراتی ، الگوی نهایی توسعه شهر تعیین گردید .
الگوی توسعه شهر با وضعیت جغرافیایی و کالبدی اراضی شهر جدید و اطراف آن تلفیق گردید و بر اساس اهداف و معیارهای کلی طراحی ، طرح مقدماتی و طرح جامع شهر جدید هشتگرد تهیه شد .

موقعیت و ارتباطات
دسترسی به شهر جدید هشتگرد از طریق اتوبان ـ قزوین تأمین می گردد که این بزرگراه در آینده بوسیله سه تقاطع غیر همسطح به شهر مرتبط خواهد شد.
علاوه بر این وجود راه شوسه تهران قزوین و راه آهن سراسری در جنوب شهر قدیم هشتگرد و همچنین ادامه راه آهن سریع السیر تهران هشتگرد (مترو) که در این خصوص پس از تهیه طرح و تعیین پلهای مسیر ، ساخت آن به مرحله اجرا درخواهد آمد .
مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید هشتگرد در گفتگو با دنیای اقتصاد انگیزه ایجاد شهرهای جدید را کاهش مشکلات کلانشهر ها عنوان کرد و خاطرنشان می کند شهرهای جدید مکمل مناسبی برای شهرهای بزرگ هستند تا سرریز جمعیت آنها را در خود جای داده به شرطی که کیفیت زندگی شهرنشینی در آنها مناسب باشد.
مرتضی جابرانصاری که در تیرماه سال جاری ماموریت خود را در شهر جدید هشتگرد آغاز کرده است ساخت فضاهای مدرن شهری را محوری ترین برنامه ی کاری خود می داند به گفته ی جابر انصاری برای خروج شهر جدید هشتگرد از حالت خوابگاهی چندین طرج بزرگ شهری تعریف شده است که ساخت محور شهری ایران باستان، میدان بزرگ نقش جهان و ایستگاه بزرگ مترو از جمله ی این طرح هاست.
همچنین جاده هشتگرد- تنکابن و متروی هشتگرد- کرج از جمله پروژه های بزرگ حوزه راه و حمل و نقل است که به منظرو تسهیل تردد شهروندان هشتگرد با شهرهای شمالی کشور و همچنین تهران در حال ساخت و راه اندازی است.
جابرانصاری از محور شهری ایران باستان را یکی از بزرگترین و زیباترین پروژه ها یاد می‌کند و معتقد است ساخت پروژه های بزرگ شسهری که برگرفته از معماری تاریخی و مدرن می باشد منجربه هویت بخشی به شهر جدید هشتگرد شده و جاذبه های شهرنشینی آن را افزایش می دهد. مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید هشتگرد پروژه های بزرگ ایران باستان را اینچنین توصیف می کند: طرح محور شهری ایران باستان در فاز 7 شهر جدید هشتگرد با زیربنایی بیش از 340 هزارمتر مربع ساخته می شود.
در این پروژه دفاتر اداری خرد و کلان مراکز اقامتی شامل هتل و آپارتمان، مراکز خرید، رستوران ها و تالارها، ساختمان فرهنگی و تالار شهر، فضاهای سبز تفرجگاهی و ساختمان های مدرن مسکونی طراحی شده است.
طرح محورشهری ایران باستان - فاز هفت شهرجدید هشتگرد
مبانی نظری طرح
الف- هدف پروژه: پدیدآوردن فضای شهری برآورنده نیازهای تعریف شده وبه روز با استفاده از مفاهیم وموتیف های معماری وشهرسازی ایران باستان می باشد بطوریکه بتواند الگویی مناسب ازآن مفاهیم را باتوجه به تکنولوژی های ساختمانی روزبه دست دهد.
ب-باتوجه به بسترپروژه: (شکل زمین،عناصرطبیعی موجود،مناظرطبیعی)،مفاهیم تاریخی مترتب برآن و مبانی فلسفی طراحان ، ایده های کلی طراحی محورایران باستان درشهرجدید هشتگرد شکل می گیرد.

ج -لایه بندی پروژه: باتوجه به عملکردهای مختلف تعریف شده برای پروژه وجهت شاخص نمودن این فضاها(مسکونی،تجاری،اداری،خدماتی وفرهنگی)وهمچنین تفکیک پذیری اجرایی -سرمایه گذاری عملکردها درلایه های مختلف افقی وعمودی جاینمایی شده اند.
د- کالبد طرح: محوراصلی شامل حیاط های شهری وفضاهای عمومی می باشد،لایه حاشیه بلوار اصلی به فضاهای تجاری-اداری واسکان موقت(هتل،...)اختصاص یافته است.لایه بعدی شامل گذرسبزفرهنگی(بازارچه های محلی-فرهنگی) ودرنهایت دورترین لایه به مجتمع های مسکونی می باشد.
ه- با توجه به شرایط خاص توپوگرافی سایت،امکان استفاده ازرود دره ها درپروژه می باشد که درهمین مفاصل باایجاد فضاهای سبز تفرجگاه های عمومی پدیدمی آیند.ضمن اینکه همین بازشوهای شهری امکان اتصال دید از محورشهری به کوه های شمالی رافراهم می آورند.

و- صفه های ایرانی : جهت تداعی معماری ایران باستان حیاط های شهری به شکل صفه های متوالی هفتگانه باتوجه به مفهوم فلسفی-تاریخی عدد هفت طراحی برمبنای این کانسپت شکل گرفته است.
ز- طراحی حاشیه محور باپوسته تاریخی درکنارآن امکان استفاده عموم ازفروشگاه ها ومراکز تجاری رافراهم می نمایدکه در سطح بالاتر صفه های معلق به کاربری های خدماتی مانند رستوران ها،تالارها ونمایشگاه های دایمی - موقت اختصاص یافته است.
درسطح اصلی محور امکان تجمع عمومی درحیاط های هفتگانه فراهم شده است، که هرحیاط(پلازا) مشخصه و تم فضایی خاص خودرا دارا هستند وبا ایجاد آبنماها وفضای سبز(عناصر باغ سازی ایرانی)به صورت حیاط هایی ایرانی و آشنا درآمده اند.