موقعیت استراتژیک در منطقه

سیدمجتبی موسویان مدیرکل دفتر اقیانوسیه و آسیای سازمان توسعه تجارت جدا از مواردی همچون سرمایه و نیروی انسانی که برای تضمین فعالیت‌های هر بنگاه اقتصادی مهم است، نمی‌توان عامل بسیار درخورتوجه دیگری یعنی کشور محل استقرار بنگاه را در نظر نگرفت. با نگاهی بسیار گذرا به هر نقشه جغرافیایی به سادگی به برخی حقایق و ویژگی‌های کشورمان همچون تعدد کشورهای همسایه، قرار گرفتن در محل تلاقی سه قاره و نزدیکی به پیمان‌های اقتصادی پی خواهیم برد. موقعیت منحصربه‌فرد کشورمان به گونه‌ای است که با برخورداری از مزیت همسایگی با ۱۶ کشور و منطقه از این نظر رتبه سوم را در جهان پس از روسیه و چین آن هم با وسعت بسیار کمتری در مقایسه با آنها دارا است. همسایگانی با فرهنگ‌ها، ادیان و مذاهب مختلف و نیز سطوح توسعه‌یافتگی متنوع در اطراف جمهوری اسلامی ایران وجود دارند که هر یک به نوعی در پیمان‌های مهم منطقه‌ای همچون اتحادیه اروپا، مجموعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، سارک، اکو و شورای همکاری خلیج فارس حضور دارند و ما ایرانیان به فرهنگ، روش زندگی، توانایی‌ها و نیازمندی‌های آنها به خوبی واقف هستیم. نزدیکی سه قدرت نوظهور اقتصادی یعنی روسیه، چین و هند در پیرامون ما و وجود بازارهای مهمی همچون عراق و افغانستان در شرق و غرب کشورمان از دیگر مزیت‌هایی است که هر بنگاه اقتصادی و تجاری که در کشورمان فعالیت می‌کند باید به‌آن به‌عنوان یک سرمایه خدادادی توجه داشته باشد.

جمهوری اسلامی ایران با بهره‌مندی از مزیت و ویژگی‌های خود که به برخی از آنان بعضا اشاره شد، کشوری است که می‌تواند تهدید‌های تجاری و اقتصادی قدرت‌های خارجی مانند تحریم را بهتر از هر کشور دیگری تحمل و کم اثر کند و از سوی دیگر تغییر جدی در شرکای تجاری خود را نیز به راحتی در برنامه داشته باشد. در گذشته بیش از ۵۰ درصد تجارت خارجی ایران با اروپا و کشورهای غربی انجام می‌شد و امروز همین مقدار با کشورهای آسیایی (منهای کشورهای عربی و کشورهای مستقل مشترک‌المنافع) انجام می‌شود. آنچه به‌عنوان یک دارایی یا مزیت برای بنگاه‌ها و شرکت‌های تجاری مطرح شد را می‌توان حتی در ادبیات کشورمان و در کتاب گلستان سعدی و در حکایت مربوط به آن بازرگان که اتفاقا در هند و ترکستان نیز سرمایه‌گذاری کرده، پیدا کرد. او نیز به‌عنوان یک تاجر در گذشته به اهمیت ایران به‌عنوان مرکز ثقل تجارت نه تنها در خاورمیانه، بلکه با دامنه‌ای وسیع‌تراز روم (اروپا) تا چین واقف بوده و چنین به نظر می‌رسد با گفتن آرمان خود در تجارت به سعدی گویا سفارشی به بازرگانان بعد از خود نیز می‌دهد که اهمیت و مزیت کشورمان را در تجارت دریابند.

«سعدیا سفری دیگرم در پیش‌ست اگر آن کرده شود بقیت عمر خویش به گوشه بنشینم. گفتم آن کدام سفرست؟ گفت گوگرد پارسی خواهم بردن به چین که شنیدم قیمتی عظیم دارد و از آنجا کاسه چینی به روم آرم و دیبای رومی به هند و فولاد هندی به حلب و آبگینه حلبی به یمن و برد یمانی به پارس و زان پس ترک تجارت کنم و بدکانی بنشینم.»