تصویر نامتوازن تجارت با ترکیه

گروه بازرگانی: همزمان با سفر یک روزه رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه به ایران در روز گذشته، رایزنی‌ها برای قوت بخشیدن به روابط اقتصادی دو کشور و افزایش بهره‌برداری از فرصت‌های تجاری بعد از انتشار بیانیه مشترک ایران با گروه ۱+۵ آغاز شده است. توسعه روابط تجاری ایران و ترکیه در حالی است که در ژانویه سال ۲۰۱۴، روسای جمهور دو کشور در جهت ایجاد شوراى عالى راهبردى میان ایران و ترکیه که به مثابه کابینه مشترک میان دوکشور است، گسترش هرچه بیشتر روابط تجاری و اقتصادی را هدف‌گذاری کردند و قرار بر این شد که مبادلات تجاری ایران و ترکیه به ۳۰ میلیارد دلار برسد. سفر روز گذشته رئیس‌جمهور ترکیه نیز بخشی از همین کنفرانس بین دولتی «شورای‌عالی ایران و ترکیه» است. انتظار می‌رود که این سفر بهانه‌ای برای توافقاتی بین ایران و ترکیه در حوزه‌های انرژی، اقتصادی، گمرک و سلامت باشد. در سال ۲۰۱۳ حجم تجارت بین دو کشور ۶/ ۱۴ میلیارد دلار بود و با کاهش ۶ درصدی به ۷/ ۱۳ در سال ۲۰۱۴ رسید. با این حال در راستای گسترش روابط تجاری ایران و ترکیه، انتظار می‌رود حجم تجارت خارجی بین ایران و ترکیه به ۳۰ میلیارد دلار در سال جاری میلادی برسد.

این در حالی است که آمارهای دولت ترکیه خبر از کاهش ۵ درصدی حجم تجارت خارجی بین ایران و ترکیه می‌دهد و این امر ممکن است دستیابی به سطح هدف‌گذاری شده در حجم تجارت خارجی را دشوار کند.

از سوی دیگر، با توجه به آمار صادرات و واردات بین ایران و ترکیه، در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳، رقمی حدود ۵ میلیارد دلار مبادلات تجاری ثبت شده است که تنها مربوط به صادرات و واردات کالا (به غیر از صادرات خدمات فنی و مهندسی، گردشگری و صادرات گاز از سوی ایران) است. بررسی آمارها نشان می‌دهد کالاهای اساسی رتبه‌های اول را در واردات از ترکیه شامل می‌شوند و محصولات پتروشیمی نیز در رتبه‌های اول صادرات کالا به ترکیه قرار دارند.

در این دوره ۱۱ ماهه بالغ بر ۳ هزار و ۲۵۰‌ردیف تعرفه در واردات ایران از ترکیه در نظر گرفته شده و در این دوره از حجم کل واردات ۴۸ میلیارد و ۲۵۸ میلیون دلاری که در ۱۱‌ماه منتهی به بهمن صورت گرفته، ۳ میلیارد و ۴۵۱ میلیون دلار آن مربوط به واردات از کشور ترکیه بوده است. آمارها همچنین نشان می‌دهد حجم صادرات ایران به کشور ترکیه با۷۷۱ ردیف تعرفه در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳، حدود یک میلیارد و ۸۰۸ میلیون دلار بوده است. از این رو در ۱۱‌ماه منتهی به بهمن ۹۳ تراز تجاری بین ایران و ترکیه منفی یک میلیارد و ۶۴۳ میلیون دلار بوده است و تصویر نامتوازنی از تجارت با این کشور را نشان می‌دهد.

با بررسی آمارها از ۱۰ قلم عمده صادراتی به کشور ترکیه در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳، «کاتد و قطعات کاتد از مس تصفیه شده» در صدر اقلام صادراتی با ارزش صادرات ۲۵۵ میلیون دلار قرار دارد. پس از آن «اوره حتی به‌صورت محلول در آب» که ارزش حدود۱۶۴ میلیون دلار از صادرات کشور به ترکیه را به خود تخصیص داده است، در جایگاه دوم اقلام عمده صادراتی قرار دارد.

رتبه سوم کالاهای صادراتی به کشور ترکیه نیز مربوط به «سایر پلی‌اتیلن گرید تزریقی با چگالی ۹۴ درصد یا بیشتر به‌جز نوع پودری» بوده که ارزش صادرات آن ۹۳ میلیون دلار بوده است. «آلومینیوم به‌صورت کارنشده، غیرممزوج» نیز که ارزش صادراتش به کشور ترکیه حدود ۸۶ میلیون دلار بوده است، در رتبه چهارم اقلام عمده صادراتی به کشور ترکیه در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳ قرار دارد. در این دوره «پلی‌اتیلن گرید فیلم با چگالی کمتر از ۹۴ درصد به جز نوع پودری» نیز پنجمین کالای صادراتی به کشور ترکیه از لحاظ ارزشی است. ارزش صادرات این کالا به کشور ترکیه در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳، حدود ۸۰ میلیون دلار بوده است. «روی غیرممزوج محتوی ۹۵/ ۹۹تا۹۹/ ۹۹ درصد وزنی به‌صورت کارنشده» نیز با ارزش صادرات حدود ۵۹ میلیون دلاری جایگاه ششم و «گرید نساجی پلی پروپیلن» با صادرات ۵۸ میلیون دلاری جایگاه هفتم در اقلام عمده صادراتی به کشور ترکیه در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳ را به خود تخصیص داده‌اند. در این دوره هشتمین کالای صادراتی به کشور ترکیه «قیر نفت» بوده است که ارزش صادراتی حدود ۵۶ میلیون دلاری را به خود اختصاص داده است. پس از آن «پسته‌ها با پوست تازه یا خشک» با ارزش صادرات حدود ۳۸ میلیون دلاری، جایگاه نهم و «متانول (الکل متیلیک)» به ارزش صادرات ۳۷ میلیون دلاری دهمین کالای صادراتی به کشور ترکیه به لحاظ ارزشی بوده است.

از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳ «سایر به‌صورت دانه به‌جز گندم دامی» با ارزش وارداتی ۱۹۸ میلیون دلاری، در صدر لیست کالاهای وارداتی از ترکیه قرار دارند. پس از آن «کنجاله» که در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳ واردات حدود ۱۵۹میلیون دلاری را به خود تخصیص داده است در رتبه دوم کالاهای وارداتی از کشور ترکیه قرار دارد. سومین کالای وارد شده از کشور ترکیه به لحاظ ارزشی نیز «موز سبز تازه یا خشک کرده» بوده که در دوره مذکور وارداتی بالغ بر ۱۵۸ میلیون دلار را به خود تخصیص داده است. پس از آن «روغن دانه آفتابگردان، روغن گلرنگ یا زعفران کاذب» در جایگاه چهارم اقلام وارداتی، «ذرت دامی» جایگاه پنجم قرار دارد. رتبه هفتم اقلام وارداتی از کشور ترکیه در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳ نیز مربوط به «سیگار حاوی توتون» بوده است. پس از آن «کلرور پتاسیم» رتبه هشتم، «سایر تخته‌های فیبری ازچوب» رتبه نهم و «جو به‌استثنای دانه جو» نیز رتبه دهم را در کالاهای وارد شده از کشور ترکیه به ایران را در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۳ به خود تخصیص داده‌اند.