باید ها و نباید های روزه‌داری
عاطفه چهره‌گشا روزه‌داری در فصل تابستان کمی سخت‌تر از فصل‌های دیگر است. برخی نگران هستند که با روزه گرفتن دچار مشکلات یا بیماری‌هایی شوند. در اینجا سعی کرده‌ایم در مورد فواید روزه و همچنین مشکلاتی که با روزه گرفتن ممکن است ایجاد شود و درمان‌های آن بپردازیم. در طب قدیم روزه اهمیت خاصی داشته است. فیثاغورث و بقراط برخی از امراض را با روزه معالجه می‌کردند و ابن سینا فصلی از کتاب قانون را به مداوا با روزه اختصاص داده است. دکتر الکسی سوفورین پزشک روسی می‌گوید: «جسم به هنگام روزه به‌جای غذا از مواد داخلی استفاده کرده و آنها را مصرف می‌کند و به این وسیله خود را پاکیزه می‌سازد.»
اکثر بیماری‌های حاد و مزمن را می‌توان به وسیله روزه بهبود بخشید یا از شدت آنها کاست. بهترین درمان بیولوژیکی این است که به وسیله دفع مواد مضر، سلامت فرد را تامین کنیم. به محض اینکه نیروهای نوسازی موجود زنده، در هنگام روزه فعال و آزاد شوند، تصفیه مواد زائد حاصل از متابولیسم ایجاد می‌شود. مشاهدات علمی تفاوت بین روزه داری و گرسنگی را نشان داده‌اند. نوعی عمل داوطلبانه توام با آسایش درونی لازمه روزه درمانی است. وضع فکر بیمار، در هدایت اعمال متابولیک تمام بدن تاثیر اساسی دارد. روزه‌داری سبب افزایش قدرت انقباضی قلب و دفع چربی‌های زائد می‌شود.
آثار مثبت جسمی زیادی در افراد سالم و بیمار، برای روزه‌داری بیان شده است که ازجمله:
اثر بر سوخت‌وساز بدن،
غلظت هورمون‌ها،
فعالیت کلیه‌ها، کبد
دستگاه گوارش،
دستگاه قلب و عروق،
آثار عصبی و روانی،
اثر بر الکترولیت‌ها و شاخص‌های خون‌سازی،
اثر بر کاهش وزن
شیوع حملات صرعی در روزه داران ماه مبارک رمضان کاهش می‌یابد.
روزه‌داری سبب کاهش افسردگی، افکار پارانوئیدی و وسواس می‌شود و عزت نفس فرد را افزایش می‌دهد.

عوارض روزه‌داری
از آنجا که در طی ساعات طولانی روز، روزه داران از خوردن و آشامیدن دوری می‌کنند در خیلی از اوقات دچار مشکلات ناخواسته‌ای می‌شوند که در صورت عدم توجه، می‌تواند ادامه روزه داری را برای آنان ناممکن ‌کند. از مهم‌ترین مشکلات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
یبوست
یکی از مشکلات ایجاد شده در طول روزه داری ماه مبارک رمضان یبوست است که خود باعث ایجاد هموروئید، فیسور(شکاف و زخم دردناک در مقعد) و اجابت مزاج دردناک مدفوع می‌شود.
علل: از علت‌های ایجاد یبوست می‌توان به مصرف زیاد غذاهای فرآیند شده، مصرف کم مایعات، مصرف کم مواد غذایی حاوی فیبر اشاره کرد لذا برای درمان آن باید از علل ایجادکننده آن پرهیز کرد.
سوء‌هاضمه
علل: مصرف زیاد مواد پُرچرب و سرخ کردنی، غذاهای تند و مصرف غذاهایی که ایجاد نفخ معده می‌کند مانند کلم‌ها و حبوب، مصرف نوشیدنی‌های حاوی کربوهیدرات مثل کوکا که باعث ایجاد گاز می‌شود.
درمان: از زیاد خوردن بپرهیزید. نوشیدن آب میوه ها و آب و اجتناب از غذاهای سرخ شده نیز به حل این مشکل کمک می‌کند.
خواب آلودگی (کاهش فشار خون)
علائم: عرق کردن بیش از حد، ضعف، خستگی، فقدان انرژی، سرگیجه به‌خصوص زمانی که از حالت نشسته یا خوابیده به حالت ایستاده درمی‌آیید، رنگ پریدگی و احساس غش کردن از علائمی هستند که با کاهش فشار خون در ارتباط هستند. این علائم اغلب در بعد از ظهرها ایجاد می‌شود. علل: میزان مصرف کم مایعات و کاهش مصرف نمک.
درمان: دوری از گرما و افزایش مصرف مایعات و نمک
احتیاط: در زمان دیدن علائم کاهش فشار خون باید اندازه‌گیری و کاهش فشارخون تایید شود. در ابتدای ماه مبارک رمضان افرادی که افزایش فشارخون دارند و دارو مصرف می‌کنند باید دوز مصرفی داروی آنها توسط پزشک دوباره تنظیم شود.
سردرد
علل: ترک مصرف کافئین و تنباکو، فعالیت زیاد در طول روز، کمبود خواب گرسنگی و افت قند خون. بدین صورت که با گذشت روز کم کم گرسنگی ایجاد می‌شود و در انتهای روز این احساس بیشتر می‌شود. سردردی که به علت کاهش قند خون ایجاد می‌شود بسیار شدید است و ممکن است تا زمان افطار در فرد ایجاد حالت تهوع کند.
درمان: کاهش مصرف کافئین و تنباکو دو تا سه هفته قبل از ماه رمضان. تنظیم ساعات خواب و استراحت در ماه مبارک رمضان به‌منظور داشتن خواب و استراحت کافی نیز کمک فراوانی می‌کند.
کاهش قند خون
علائم: ضعف، سرگیجه، خستگی، عدم تمرکز، تعریق زیاد، احساس لرز، سردرد و تپش از علائم کاهش قند خون است.
علل: از علل اصلی آن در افراد غیر دیابتی مصرف زیاد مواد قندی و کربوهیدرات‌های فرآیند شده در سحری است که باعث می‌شود بدن میزان زیادی انسولین تولید کند تا قند خون را پایین نگه دارد و لذا در طی روز احساس ضعف بیش از حد ایجاد می‌شود.
درمان: مصرف سحری و محدود کردن مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی شکر در هنگام سحر.
احتیاط: افراد دیابتی ممکن است نیاز داشته باشند با مشورت پزشک میزان مصرف داروی خود را تغییر دهند.
گرفتگی عضلات
علل: مصرف کم مواد غذایی حاوی کلسیم و منیزیم و پتاسیم.
درمان: خوردن غذاهای حاوی مواد معدنی ذکر شده و میوه، سبزیجات، لبنیات گوشت و خرما
زخم معده و ورم معده.
افزایش اسید معده در ماه رمضان باعث بدترشدن شرایط در بیماران با مشکلات گوارشی می‌شود. احساس سوزش معده در قسمت زیرین دنده‌ها تا گلو وجود دارد. مصرف غذاهای تند، قهوه و نوشابه‌های گازدار این وضع را بدتر می‌کند. برای کنترل میزان اسید معده، داروهایی وجود دارد، ولی افراد با سابقه زخم معده باید قبل از ماه رمضان در مورد روزه داری در این ماه با پزشک خود مشورت کنند.
سنگ کلیه
سنگ کلیه اغلب در افرادی که کمتر مایعات می‌نوشند دیده می‌شود. برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه توصیه می‌شود میزان مصرف مایعات روزانه خود را افزایش دهید.
احتیاط: افراد با فشار خون بالا و سنگ کلیه برای گرفتن روزه باید با پزشک مشورت کنند.
کنترل ضعیف بر بیماری دیابت
به افرادی که باید به‌طور متناوب انسولین تزریق کنند توصیه می‌شود که روزه نگیرند چراکه خطر بالقوه عدم استفاده از انسولین بر سلامت (چه در کوتاه‌مدت و چه در طولانی‌مدت) بسیار زیاد است. و افرادی که بیماری دیابت شان را با استفاده از دارو تحت کنترل دارند باید قبل از شروع روزه‌داری از توصیه‌های پزشک معالج خود پیروی کنند. کنترل و پایش منظم قند خون بسیار توصیه می‌شود. سطوح قند خون پایین (هایپو گلایسمی) خطرناک است و اگر درمان نشود ممکن است منجر به ضعف و غش شود. احساس گیجی و تعریق زیاد و عدم تعادل همگی ممکن است از نشانه‌های افت قند خون باشند و اگر یک فرد دیابتی این نشانه‌ها را در خود ملاحظه کرد باید بلافاصله یک نوشیدنی شیرین را بنوشد یا یک ماده شیرین حاوی قند را زیر زبان خود قرار دهد.
دهیدراته شدن و کم آبی بدن
کم‌آبی بدن یک عارضه رایج در طی روزه داری است. چرا که بدن دفع آب و مایعات خود را طی فرآیندهای تنفس، تعریق و ادرار ادامه می‌دهد. اگر قبل از شروع روزه به قدر کافی آب ننوشید خطر دهیدراته شدن بدن تان افزایش می‌یابد. خطر دهیدراته شدن در افراد مُسن‌تر و افرادی که داروهای دیورتیک مصرف می‌کنند بیشتر است، اگر به علت احساس سرگیجه نمی‌توانید راحت از سر جای تان بلند شوید یا احساس عدم تعادل دارید و این حالت در شما شدید است پس باید فورا مقادیر مکفی و متعادلی از آب را به‌طور منظم مصرف کنید و بسیار بهتر است که آب را به همراه کمی شکر یا نمک مصرف کنید.
استرس کاهش غذا و آب مصرفی و تغییر روال معمول زندگی و کوتاه‌تر شدن زمان خواب می‌توانند در برخی افراد استرس زا باشند، لذا بسیار مهم است که عوامل بالقوه استرس‌زا را مدیریت کنید. برای مثال در این دوران بیشتر از حد توان خود فعالیت نکنید یا در برابر آفتاب گرم فعالیت یا ورزش نکنید و همچنین احساس عصبانیت و تنش‌های خود را کنترل کنید.
فواید روزه داری
در بین تمام شیوه‌هایی که برای سم‌زدایی و درمان‌های طبیعی در پیش گرفته می‌شود یک روش جایگاه خاص و ویژه‌ای دارد: روزه‌داری. روزه علاوه‌بر اثرات معنوی زیادی که دارد، دارای قدرت درمانی شگفت انگیزی نیز است. پرهیز از خوردن و آشامیدن در یک فاصله زمانی مشخص باعث می‌شود که حتی بعد از اتمام این ماه پر برکت شما رژیم غذایی سالم‌تری را دنبال کنید. در این مطلب قصد داریم شما را با برخی از مزایای فیزیکی روزه‌داری آشنا کنیم. اگر شما بیماری یا مشکل خاصی ندارید می‌توانید روزه بگیرید و علاوه‌بر اثرات مثبت روحی از فواید جسمی آن نیز بهره‌مند شوید.
روزه‌داری از نگاه علم نوین
امروزه برخی از محققان و دانشمندان بر این عقیده‌اند که روزه می‌تواند جایگاه مهمی در پیشبرد درمان برخی از بیماری‌ها داشته باشد. چند گروه از محققان دانشگاه‌های آمریکا و اروپا پژوهش‌هایی در خصوص روزه‌داری انجام داده اند. بخشی از نتایج این پژوهش‌ها که روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد نشان می‌دهد چند روز روزه گرفتن می‌تواند پیشرفت سرطان را به تاخیر بیندازد و تاثیر شیمی درمانی را بالا ببرد.
این محققان معتقدند که روزه گرفتن قبل از شیمی درمانی باعث پیشگیری از عوارض جانبی آن می‌شود. دکتر والتر لونگو و همکارانش بر این عقیده‌اند که روزه گرفتن به مدت دو روز در نبود داروها و درمان‌های دیگر، امکان پیشرفت انواع مختلف سرطان‌ها را در موش‌های آزمایشگاهی کاهش می‌دهد و در برخی موارد به اندازه خود شیمی درمانی مفید و موثر عمل می‌کند.
جایگاه روزه در طب سنتی
به عقیده متخصصان حوزه طب سنتی روزه بهترین روش برای پاکسازی و سم زدایی بدن است. در واقع ماه رمضان بهترین زمان برای دفع سموم انباشته شده در بدن است. برای پاکسازی بدن روزه‌داری حتی سریع‌تر از جراحی عمل می‌کند با این تفاوت که از تیغ جراحی و بیهوشی و عوارض بعد از آن خبری نیست. یعنی شما با ساده‌ترین و مطمئن‌ترین روش گامی در جهت پاکسازی و دفع سموم بدن خود بر می‌دارید.
استراحت کبد و دستگاه گوارش
بدن را پاکسازی می‌کند
اگر مشکل خاص یا بیماری سختی ندارید که روزه‌داری برایتان مضر باشد باید بدانید که روزه بیشتر بیماری‌های مزمن را درمان می‌کند. اگر روزه می‌تواند همان‌طور که در آغاز مطلب اشاره شد پیشرفت سلول‌های سرطانی را به تاخیر بیندازد معلوم می‌شود که این فریضه الهی می‌تواند بیشتری بیماری‌ها و ناخوشی‌های مزمن را درمان کرده یا بهبود ببخشد. زمانی که روزه هستید دستگاه گوارش و همچنین تمام اعضای بدن استراحت می‌کند. این استراحت فیزیولوژیکی برای حذف توکسین‌ها یا همان سموم بدن و همچنین احیای بافت‌های آسیب دیده زمان مناسبی محسوب می‌شود. با کاهش عملکرد صفرا یا کاهش اوره، ضایعات، اسیدهای آمینه و نمک‌های آمونیاکی، کار کبد سبک‌تر می‌شود و زمانی برای استراحت پیدا می‌کند. همچنین کاهش اسیدهای چرب در طول روزه‌داری به معنی حذف و دفع هیدروژن است.
روزه طبیعی‌ترین و بهترین روش برای خلاص شدن از رگ‌های گرفته، جریان خون نامرتب، کبد اشباع شده یا تاول‌های دردناک است. در واقع می‌توان هر بیماری را تجمع سموم قلمداد کرد و روزه‌داری راهی است برای رفع بی‌دردسر این سموم اضافی وقتی بدن از خوردن و آشامیدن منع می‌شود پانکراس کمتر تحریک شده، نیاز به انسولین کاهش می‌یابد. ترشح زیاد انسولین در بدن پیش‌زمینه التهاب‌های زیادی می‌شود. به‌طور کلی روزه گرفتن دو نتیجه مفید عمده برای دستگاه گوارش و متابولیسم یا همان سوخت‌وساز بدن دارد: حفظ تعادل خون و پاکسازی و سم‌زدایی عمقی از بدن. زمانی که تعادل خون به هم می‌ریزد جریان خون دچار اشکال شده و خون غلیظ می‌شود. این مساله نتیجه‌ای جز بیماری و اشکال در عملکرد کلی بدن ندارد. روزه باعث می‌شود پلاسما که سلول‌های خونی، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها در آن شناورند کیفیت بهتری پیدا کند. همچنین روزه باعث ایجاد تعادل در عناصر حیاتی می‌شود که در لنف جریان دارند و به پاکسازی بافت‌ها کمک می‌کنند.
توجه داشته باشید که روزه‌داری نیز قانون و قاعده خود را دارد. پرهیز از خوردن و آشامیدن در یک دوره زمانی مشخص مستلزم رعایت اصول تغذیه‌ای و بهداشتی مناسبی است. اگر می‌خواهید از مزایای روزه، بهره کافی را ببرید باید تغذیه درست داشته باشید. با عدم رعایت اصول درست روزه‌داری مثل حذف وعده سحری یا پرخوری در افطار ممکن است به سلامت خود آسیب برسانید.