میراث نورث

ارت کاردن

منبع: فوربز

«سریع‌تر تز دکترای خود را تمام کن تا بتوانی هرچه زودتر اقتصاد را بیاموزی» این جمله‌ای بود که پروفسور نورث به‌عنوان استاد راهنما برای شروع به کار تز دکترای من گفت. من به‌عنوان معلم حل تمرین و دستیار پژوهش با دکتر نورث سه سال همکاری کردم. در سال ۲۰۰۵، ‌نورث کتاب خود را با عنوان «درک فرآیند تغییر اقتصادی» تمام کرد و پس از آن وقت خود را برای تکمیل و راهنمایی تز دکترای من گذاشت. اگر ایشان از پایان‌نامه‌ای تعریف می‌کردند به آن معنا بود که واقعا پایان‌نامه‌ای بدیع و پر از سوالات جدید است. پس از دفاع از پایان‌نامه مشغول به کار در کالج رودز شدم و همواره صحبت دکتر نورث در گوشم زمزمه می‌کرد که دانشی که از جهان دارم بسیار ناچیز است و باید همواره سعی کنم تا به مسائل عمیق‌تر نگاه کنم.

نورث به همراه فوگل در سال 93 برنده جایزه نوبل اقتصاد شد. وی به دلیل معرفی ابزارهای جدید آماری و اقتصاد نئو کلاسیک به تاریخ، این جایزه را برد. «تاریخ اقتصادی جدید» دهه 1960 تا دهه 1970 (به این ابزار اقتصاد سنجی تاریخی نیز می‌گویند) به ما کمک کرد تا تاریخ اقتصادی را بهتر بشناسیم و امروزه میراث به جا مانده از وی یعنی ابداع اقتصادسنجی تاریخی در مقالات اقتصادی که نیاز به تحلیل دقیق داده دارد، به کار می‌رود. اساسا کارهای نورث نقش نهاد‌ها را برجسته نشان می‌دهند. همچنین تاکید وی بررابطه نهاد‌ها و رشد اقتصادی در مقالات تاریخ اقتصادی، تئوری انتخاب دولت و توسعه اقتصادی بسیار مشهود است. آصم اغلو اقتصاددان موسسه فناوری ماساچوست نیز از وی بسیار الهام گرفته است.

میراث به جا مانده از نورث بسیار مشهود است و وی در اواخر عمر نیز با اقتصاد سر و کار داشت. گواه این ادعا تالیف کتاب «خشونت و نظم اجتماعی » در سال ۲۰۰۹ است. در این کتاب آمده است که نخستین نظم اجتماعی جدید که ۱۰ هزارسال قبل ظاهر شد را «دولت طبیعی» می‌نامند. دولت‌های طبیعی دولت‌هایی هستند که از نظام سیاسی برای تنظیم رقابت اقتصادی و ایجاد رانت‌های اقتصادی استفاده می‌کنند؛ آنها سپس از این رانت‌ها برای نظم بخشیدن به مناسبات اجتماعی، کنترل خشونت و برقراری همکاری اجتماعی استفاده می‌کنند. دولت طبیعی، تاریخ بشر را متحول ساخت. اکثر مردم جهان کنونی، همچنان در دولت‌های طبیعی زندگی می‌کنند. سپس منطق دومین نظم اجتماعی جدید- جامعه دسترسی باز - در این کتاب مطرح می‌شود که در انتهای قرن هجدهم و ابتدای قرن نوزدهم در برخی جوامع پدیدار شد. همانند ظهور دولت‌های طبیعی، جوامع با دسترسی باز، تاریخ بشر را اساسا متحول ساخت. در این بین، محتمل است که ۲۵ کشور و ۱۵درصد جمعیت جهان در جوامع دسترسی باز زندگی می‌کنند؛ ۱۷۵ کشور دیگر و ۸۵درصد جمعیت در دولت‌های طبیعی زندگی می‌کنند. جوامع دسترسی باز، رقابت اقتصادی را به شیوه‌ای تنظیم و قانونمند می‌کنند که رانت‌ها از میان برود و از رقابت برای نظم دادن به روابط اجتماعی استفاده می‌کنند. در انتها باید بگوم که این نوبلیست دانشمندی برجسته و راهنمایی بی‌همتا بود. خاطره او بدون شک از ذهن ما پاک نخواهد شد و میراث وی در تحقیقات اقتصاددانان زنده باقی خواهد ماند.